Đoàn ĐBQH tỉnh Thái Nguyên:

Xây dựng hệ thống y tế và giáo dục cơ sở bền vững thay vì chỉ tập trung chương trình mục tiêu ngắn hạn

Ngày 25-11, Quốc hội nghe trình bày Tờ trình, báo cáo thẩm tra và tiến hành thảo luận tại tổ về các nội dung: Chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia hiện đại hóa, nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo giai đoạn 2026-2035; Chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia về chăm sóc sức khỏe, dân số và phát triển giai đoạn 2026-2035.

Đại biểu Nguyễn Công Hoàng (Đoàn ĐBQH tỉnh Thái Nguyên).

Tham gia tổ thảo luận số 5, Đoàn ĐBQH tỉnh Thái Nguyên đánh giá cao việc Chính phủ trình 2 Chương trình mục tiêu quốc gia nhằm xây dựng và triển khai các chính sách trong lĩnh vực y tế và giáo dục.

Theo đại biểu Nguyễn Công Hoàng, cần đánh giá chính xác tình hình hiện tại của y tế và giáo dục cơ sở để có chính sách phù hợp với từng địa bàn, thay vì thiết kế một cách "cào bằng" mà không tính đến sự khác biệt giữa các địa phương.

Trong lĩnh vực y tế, việc trang bị các thiết bị hiện đại cho các trạm y tế cơ sở chưa đủ, mà cần đào tạo và trang bị kiến thức cho nhân viên y tế để họ có thể sử dụng hiệu quả các thiết bị này. Việc cử bác sĩ về các trạm y tế ở vùng sâu vùng xa cũng gặp nhiều khó khăn do điều kiện sinh sống và mức lương thấp, đại biểu Nguyễn Công Hoàng đề xuất mở chương trình đào tạo riêng cho bác sĩ ở tuyến cơ sở.

Đại biểu Nguyễn Công Hoàng đề xuất xây dựng một hệ thống y tế và giáo dục cơ sở ổn định và bền vững thay vì chỉ tập trung vào các chương trình mục tiêu ngắn hạn; cần có kế hoạch đào tạo và phân công nhiệm vụ cụ thể cho nhân viên y tế và giáo viên tại các cơ sở, tránh tình trạng nhân sự thường xuyên thay đổi, gây lãng phí. Việc tăng cường đầu tư nguồn lực cho y tế và giáo dục là cần thiết, nhưng phải đảm bảo tính hiệu quả, tiết kiệm, tránh tình trạng đầu tư dàn trải, không mang lại kết quả bền vững.

Đại biểu Nguyễn Thị Thủy (Đoàn ĐBQH tỉnh Thái Nguyên)

Theo đại biểu Nguyễn Thị Thủy, mức độ cụ thể của các mục tiêu, chỉ tiêu dành cho vùng khó khăn, vùng đồng bào dân tộc thiểu số giữa hai nghị quyết về giáo dục và y tế có sự khác biệt. Đại biểu Nguyễn Thị Thủy đề nghị Chính phủ cân nhắc để đảm bảo tính đồng bộ và phù hợp giữa hai nghị quyết này.

Đại biểu Nguyễn Thị Thủy lưu ý, hiện tại Chính phủ đang trình Quốc hội chương trình mục tiêu quốc gia mới trên cơ sở tích hợp ba chương trình về nông thôn mới, giảm nghèo và vùng đồng bào dân tộc thiểu số, đề nghị Chính phủ cân nhắc việc đưa các nội dung liên quan đến giáo dục và y tế trong ba chương trình này vào hai nghị quyết chuyên đề, để đảm bảo tính đồng bộ và ưu tiên đầu tư cho vùng khó khăn.

Đối với Chương trình mục tiêu quốc gia về y tế, đại biểu Nguyễn Thị Thủy tán thành với việc đề ra chỉ tiêu tỷ lệ người dân được tiếp cận với ít nhất 1 kênh thông tin đại chúng chính thống về chăm sóc sức khỏe ban đầu, phòng bệnh, nâng cao sức khỏe. Tuy nhiên, đại biểu Nguyễn Thị Thủy đề nghị cân nhắc lại chỉ tiêu này, vì với sự phát triển của khoa học công nghệ, chỉ tiêu 50% vào năm 2030 và 80% vào năm 2035 có thể không đủ tham vọng. Thay vào đó, đại biểu đề xuất đặt chỉ tiêu 80% vào năm 2030 và xấp xỉ 100% vào năm 2035.

Đại biểu Nguyễn Lâm Thành (Đoàn ĐBQH tỉnh Thái Nguyên).

Đại biểu Nguyễn Lâm Thành, đồng tình với quan điểm của đại biểu Nguyễn Thị Thủy về tính đồng bộ giữa 2 dự thảo Nghị quyết; đồng thời đánh giá: Chương trình mục tiêu quốc gia vẫn có sự khác biệt về cách tiếp cận và xử lý, do đó cần rà soát và chọn lọc những nội dung cơ bản, ưu tiên những vấn đề trọng tâm cần được giải quyết. Với nguồn lực còn hạn chế, cần tập trung đầu tư vào những lĩnh vực và hoạt động có tính chất "vượt trội", như đào tạo nguồn nhân lực y tế chất lượng cao, phát triển cơ sở vật chất để trở thành điểm đến du lịch y tế, hay đào tạo nguồn nhân lực cho các ngành mới, ngành mũi nhọn.

Đại biểu Nguyễn Lâm Thành đề nghị một số nội dung như: Chỉnh sửa một số điểm trong các dự thảo để phù hợp với Hiến pháp, đặc biệt liên quan đến chính sách ưu tiên chăm sóc sức khỏe cho đồng bào dân tộc thiểu số, vùng khó khăn và chính sách phát triển giáo dục ở các vùng này; cần có sự phân định rõ ràng về các vùng "có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn", bao gồm vùng miền núi, biên giới, hải đảo và vùng bãi ngang ven biển, để có chính sách ưu tiên phù hợp; sử dụng chính sách học bổng và học phí hợp lý vì đây là công cụ quan trọng để thúc đẩy phát triển giáo dục, đặc biệt là các ngành mới, lĩnh vực ưu tiên.

Cần có sự phối hợp chặt chẽ, liên thông thông tin giữa các chương trình mục tiêu quốc gia về nông thôn mới, giảm nghèo bền vững, dân tộc thiểu số và các chương trình về giáo dục, y tế, để đảm bảo hiệu quả trong chỉ đạo, điều hành và giám sát; cần nghiên cứu thiết kế cơ chế phân cấp hợp lý cho địa phương thực hiện tốt các chương trình, đồng thời đảm bảo cơ quan quản lý cấp trên có thể theo dõi, kiểm tra, giám sát và tổng hợp thông tin một cách đầy đủ.

Đại biểu Đoàn Thị Hảo (Đoàn ĐBQH tỉnh Thái Nguyên).

Phát biểu về chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia hiện đại hóa, nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo giai đoạn 2026 - 2035, đại biểu Đoàn Thị Hảo, phân tích: Theo Tờ trình của Chính phủ, tổng nguồn lực huy động cho toàn Chương trình khoảng 580.133 tỷ đồng, trong đó giai đoạn 2026-2030 tối thiểu 174.673 tỷ đồng và giai đoạn 2031-2035 khoảng 405.460 tỷ đồng, cho thấy mức chênh lệch khá lớn khi nguồn lực 5 năm đầu chỉ chiếm hơn 30% tổng vốn cả kỳ. 

Đề nghị cơ quan soạn thảo làm rõ căn cứ tính toán, lý giải sự phân bổ này và đánh giá chênh lệch giữa hai giai đoạn có ảnh hưởng đến việc đạt mục tiêu Chương trình hay không.

Bên cạnh đó, vốn huy động hợp pháp khác dự kiến là 26.173 tỷ đồng, tương đương 4,5%, đại biểu Đoàn Thị Hảo nhận định con số này còn khá khiêm tốn trong bối cảnh Đảng, Nhà nước đang thúc đẩy phát triển kinh tế tư nhân và sẽ áp dụng các chính sách đặc thù, đột phá cho giáo dục - đào tạo; do đó cần tiếp tục nghiên cứu, cụ thể hóa cơ chế ưu đãi để thu hút khu vực tư nhân tham gia, nâng tỷ lệ xã hội hóa theo tinh thần Nghị quyết 68-NQ/TW của Bộ Chính trị.

Về tổ chức thực hiện, đại biểu Đoàn Thị Hảo đề xuất rà soát dự thảo Nghị quyết theo hướng quy định thống nhất nội dung tổ chức triển khai trong một điều, phân định rõ thẩm quyền, nhiệm vụ của cấp Trung ương, cấp tỉnh và cấp xã, đồng thời bổ sung cơ chế giám sát của Hội đồng nhân dân cấp tỉnh, cấp xã nhằm bảo đảm việc thực hiện Chương trình tại địa phương được chặt chẽ, hiệu quả.

Đại biểu Hoàng Anh Công (Đoàn ĐBQH tỉnh Thái Nguyên).

Đại biểu Hoàng Anh Công nhận định, Việt Nam đã có nền tảng giáo dục tốt, đào tạo ra nhiều nhà trí thức có đóng góp lớn cho đất nước. Tuy nhiên, vẫn còn một số hạn chế cần khắc phục như: Tình trạng “thừa thầy, thiếu thợ" - tập trung đào tạo nhiều giáo viên nhưng thiếu lao động kỹ năng nghề nghiệp; năng suất lao động còn thấp, một số người có bằng cấp cao phải làm công nhân...

Đại biểu Hoàng Anh Công đề nghị: Cần xác định rõ những điểm yếu cần khắc phục, tập trung đầu tư để nâng cao chất lượng giáo dục, đáp ứng nhu cầu phát triển; cần đưa việc học tiếng Anh và kỹ năng STEM (khoa học, công nghệ, kỹ thuật, toán học) vào chương trình giáo dục phổ thông để chuẩn bị nguồn nhân lực chất lượng cao.

Cho rằng phát triển y tế cùng với giáo dục là hai trụ cột quan trọng để phát triển nguồn nhân lực, đại biểu Hoàng Anh Công đánh giá, Việt Nam đã có nền tảng về y tế, cần tiếp tục đầu tư và nâng cấp để đáp ứng nhu cầu chăm sóc sức khỏe của nhân dân. Để thực hiện hiệu quả Chương trình, đại biểu Hoàng Anh Công đề nghị: Cần xác định rõ mục tiêu ưu tiên và tập trung đầu tư vào những vấn đề then chốt, tránh dàn trải; có sự phân bổ hợp lý giữa các vùng, ưu tiên hỗ trợ các vùng yếu kém để đảm bảo sự phát triển đồng đều; tránh tình trạng "mục tiêu tiêu hết ngân sách mà vẫn không đạt được mục tiêu", cần đảm bảo tính bền vững và lan tỏa của các chương trình.