Chuyện Bác về kè Lũ Yên

Nhiều người dân Phú Bình cho đến bây giờ vẫn nhắc nhớ sự kiện Bác Hồ về thăm Thái Nguyên năm 1958, Người đã đến kè Lũ Yên, xã Đào Xá, xem chiếc máy bơm tự động chạy bằng sức nước do Trung Quốc giúp ta, được Bộ Thủy lợi và Kiến trúc xây lắp và cho chạy thử tại đây.

Bác Hồ về thăm kè Lũ Yên, xã Đào Xá, ngày 2/3/1958 (Ảnh: Tư liệu)

Máy bơm tự động tại kè Lũ Yên do Trung Quốc giúp ta không phải dùng điện hay sức người đạp mà chạy bằng sức nước và có thể đưa nước lên đồng ruộng cao tới 12m. Ở những chỗ nước chảy và mức nước chênh nhau 1m thì mỗi giây máy có thể cung cấp 30 lít nước, mức nước chênh nhau 3m thì mỗi giây máy có thể cung cấp 52 lít. Với sức bơm ấy, một máy có thể cung cấp đủ nước tưới cho từ 62 đến 105ha lúa và hoa màu. Máy bơm này dùng rất tiện, nhất là ở miền núi, có sẵn những chỗ có mức nước chênh nhau nhiều. Nó có thể thay thế những cọn nước thô sơ mà đồng bào miền núi đang dùng.

Sử sách ghi lại: Ngày 2/3/1958, Chủ tịch Hồ Chí Minh về thăm Thái Nguyên. Cùng đi với Bác có Bộ trưởng Bộ Thủy lợi và Kiến trúc Trần Đăng Khoa, Phó Trưởng ban liên lạc nông dân toàn quốc Nguyễn Mạnh Hùng. Sáng 2/3/1958, mưa xuân lất phất, bà con nhân dân đến đoạn kè Lũ Yên khá đông, đứng chật hai bên đường. Một đoàn xe con chạy từ hướng thị xã Thái Nguyên tới, dừng lại cách kè Lũ Yên chừng 100m, Bác Hồ bước xuống từ một chiếc ô tô “xoàng” nhất đoàn.

Trong bộ quần áo ka-ki đã cũ, đầu để trần và đi đôi dép cao su quen thuộc, Bác bước về phía kè, đi được vài bước thì người phục vụ đi theo bật ô che cho Bác. Bác nhẹ nhàng gạt ra và nói câu gì đó với người phục vụ, người phục vụ quay lại xe và mang đến cho Bác một chiếc mũ cối trắng rộng vành đã bạc màu.

Sau khi xem máy bơm, Bác Hồ đã nói chuyện với đồng bào: Cải cách ruộng đất rồi, đồng bào có ruộng, có tổ đổi công, bây giờ lại có nước thì phải tích cực tăng gia sản xuất để dành tiền mua máy bơm. Giá mua lúc đầu thì đắt đấy, nhưng dùng được hàng chục năm. Có ruộng, có nước lại có tổ đổi công thì làm ăn sẽ khá, đời sống sẽ được nâng cao... Bác dặn dò người dân Đào Xá phải cố gắng giữ gìn và bảo vệ kè để đảm bảo nước tưới cho ruộng đồng, phục vụ sản xuất…

Năm tháng trôi qua, kè Lũ Yên cùng những chứng tích lịch sử vẫn còn đó nhưng cuộc sống và diện mạo của vùng đất Đào Xá đã thay đổi và phát triển từng ngày. Thực hiện lời dạy của Bác, những năm gần đây, người dân Đào Xá tích cực đưa các giống lúa mới vào thâm canh, chủ động đầu tư thiết bị, máy móc hiện đại phục vụ sản xuất, chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi phù hợp với đồng đất địa phương.

Nhờ đó, đời sống và thu nhập của người dân Đào Xá không ngừng tăng lên. Nếu như năm 2021, thu nhập bình quân của địa phương đạt 51 triệu đồng/người/năm thì năm 2022 đã tăng lên 56 triệu đồng/người/năm; tỷ lệ hộ nghèo giảm còn 6,92%…