Mô hình hợp tác xã hoạt động hiệu quả

Hồ Bảo Linh (xã Bảo Linh) là công trình thủy lợi lớn của huyện Định Hóa. Hồ không chỉ đảm bảo cung cấp nước nông nghiệp cho các xã trong khu vực mà còn có tiềm năng rất lớn về nuôi trồng thủy sản, đây là cơ sở cho sự ra đời và hoạt động hiệu quả của Hợp tác xã (HTX) Nuôi trồng thủy sản hồ Bảo Linh.

Dẫn chúng tôi thăm quan một vòng quanh hồ Bảo Linh bằng xuồng máy, ông Luân Song Hàm, Chủ nhiệm HTX hồ hởi nói về những tiềm năng to lớn về thủy sản của hồ. Qua giới thiệu của ông, tôi được biết: Hồ Bảo Linh được xây dựng từ năm 1987 và hoàn thành năm 1990, hồ có diện tích mặt nước là 81,6 ha, chiều dài nhất là 4.800m, rộng nhất là 1.800m và sâu bình quân là 17,8m. Hồ có nhiệm vụ cung cấp nước nông nghiệp cho các xã, thị trấn là: Bảo Linh, Trung Lương, Trung Hội, Đồng Thịnh, Bảo Cường và một phần của thị trấn Chợ Chu. Tận dụng diện tích mặt nước lớn và nguồn thủy sản phong phú, các hoạt động khai thác thủy sản tự nhiên đã trở thành nguồn thu đáng kể cho nhân dân địa phương. Từ năm 2001, đã có 5 hộ dân nuôi thử nghiệm cá lồng trên mặt hồ nhưng đều thất bại. Nguyên nhân là do các hộ dân đều nuôi theo hình thức tự phát, chưa nắm được kỹ thuật chăm sóc nên cá đều bị bệnh, nguyên liệu để làm lồng cá chủ yếu là tre, nứa không đảm bảo nên cá thường bị trầy vẩy thương tích.

Năm 2003, HTX Nuôi trồng thủy sản hồ Bảo Linh được thành lập (với 40 xã viên) với mục đích phát triển bền vững và đẩy mạnh các hoạt động nuôi trồng thủy sản trong hồ. Đến nay, HTX đã có 54 hội viên ở các xóm: Ai Nhì, Bảo Hoa, Lải Tràn, Bản Pù và Bản Thoi. Cơ cấu tổ chức của HTX cũng được kiện toàn bao gồm: Ban Quản lý, Ban Kiểm soát và Ban Giúp việc. Để khắc phục những hạn chế về kỹ thuật chăm sóc, năm 2006, HTX đã nhận được sự giúp đỡ đắc lực của Dự án “hỗ trợ phát triển nuôi thủy sản thương mại bền vững (AIDA- RIA 1) của Chính phủ Tây Ban Nha. Từ năm 2008, HTX còn nhận được sự giúp đỡ của Sở Khoa học - Công nghệ Thái Nguyên và Liên minh HTX tỉnh. Các gia đình tham gia nuôi cá lồng không chỉ được hỗ về kỹ thuật chăm sóc và phòng bệnh hiệu quả cho đàn cá, tham quan học hỏi các mô hình nuôi cá lồng thành công trong và ngoài tỉnh mà còn được hỗ trợ làm lồng nuôi cá và cung cấp cá giống miễn phí. Để đảm bảo chất lượng nguồn nước, xã viên được cung cấp những máy đo chuyên dụng để kiểm tra nồng độ PH, oxy, nhiệt độ nguồn nước… kết quả được báo cáo lên Ban Kiểm soát của HTX định kỳ 2 lần/tháng. HTX cũng có nhiều chương trình hỗ trợ các xã viên hoạt động chưa hiệu quả như: giúp ngày công lao động, giảm tiền đóng cổ phần... Đến năm 2009, HTX đã có 27 xã viên trực tiếp tham gia nuôi cá và đều thu được những kết quả tích cực.

Đến thăm mô hình nuôi cá lồng của xã viên Nịnh Thái Nhất (xóm Bản Pù), anh cho biết: Anh lập gia đình và ra ở riêng từ năm 2001, vì gia đình đông anh chị em nên không có nhiều đất nông nghiệp để canh các, cuộc sống gia đình chủ yếu dựa vào đánh bắt thủy sản tự nhiên trong hồ Bảo Linh. Sau khi tham gia HTX và nuôi cá lồng hiệu quả, kinh tế gia đình đã được cải thiện rất nhiều. Theo anh Nhất: Với mỗi lồng cá đã được hỗ trợ giống và lồng nuôi, chi phí thức ăn công nghiệp chỉ mất khoảng 1 triệu đồng cho 3 tháng ban đầu, còn lại có thể tận dụng các nguồn thức ăn tự nhiên vừa đỡ tốn kém, cá lại có chất lượng tốt hơn chăn công nghiệp. Năm 2009, từ 2 lồng cá, gia đình anh thu được trên 5 tạ cá thịt, thu lãi trên 10 triệu đồng. Từ nuôi cá và các nguồn thu khác, anh đã thoát nghèo và xây được căn nhà khang trang trị giá 150 triệu đồng. Cũng từ nuôi cá lồng, nhiều xã viên khác cũng thoát nghèo và có cuộc sống ổn định như: ông Triệu Văn Đình và Hà Văn Đào (xóm Lải Tràn), Hà Văn Mao (xóm Bản Thia)… Nếu khi mới thành lập, HTX có tới 40 hộ xã viên nghèo thì đến nay đã giảm xuống chỉ còn 10 hộ. Trung bình 1 lao động kết hợp nuôi và đánh bắt cá tự nhiên trong hồ có thu nhập từ 1,2 đến 1,5 triệu đồng/tháng. Năm 2009, cả HTX có 47 lồng cá, ước tính sản lượng cá thu được khoảng trên 10 tấn. Theo ông Luân Song Hàm: Tiềm năng nuôi cá lồng của hồ Bảo Linh còn rất lớn, trong những năm tới có thể nâng số lồng lên số lượng hàng trăm lồng mỗi năm.

Tuy vậy, điều làm HTX băn khoăn hiện nay là sản lượng cá hàng năm là tương đối lớn và ngày càng tăng trong khi thị trường địa phương lại nhỏ hẹp nên khó khăn cho đầu ra cũng như giá bán không ổn định. Chất lượng cá của HTX cũng bị đánh đồng với các nguồn cá nuôi theo hình thức công nghiệp ở những địa phương khác. HTX rất mong nhận được sự quan tâm, giúp đỡ hơn nữa của các ngành chức năng để có thể mở rộng thị trường tiêu thụ ổn định.