Hồi - cây chủ lực của người Dao ở Cao Biền

Hơn 20 năm được đưa vào trồng tại xóm Cao Biền, xã Phú Thượng (Võ Nhai), cây hồi đã dần khẳng định vị thế cây chủ lực, giúp đồng bào dân tộc Dao trong xóm thoát nghèo, phát triển kinh tế. Mỗi năm, gần 50 hộ dân Cao Biền có thể thu hoạch gần 60 tấn hồi với giá trị đạt gần 2 tỷ đồng.

Lãnh đạo xã Phú Thượng khảo sát diện tích trồng cây hồi tại xóm Cao Biền.

Theo Bí thư Chi bộ xóm Cao Biền Triệu Văn Tiến: Cây hồi được trồng tại xóm Cao Biền từ đầu những năm 2000 thông qua Dự án phát triển cây dược liệu trên địa bàn huyện Võ Nhai. Sau khoảng 6 năm trồng, hồi bắt đầu cho quả nhưng thời điểm đó đường xá đi lại khó khăn, bà con chưa kết nối với thương lái để thu mua nên quả hồi trồng ở xóm bị để rụng tự nhiên, không thu hái.

Sau một vài vụ bỏ không, bà con trong xóm đã kết nối được với tư thương và chủ động thu hái hồi tươi, vận chuyển sang tỉnh Lạng Sơn tiêu thụ. Tuy giá bán thời điểm đó còn thấp, nhưng bước đầu cho bà con thu nhập ngoài nguồn thu chính từ trồng lúa, ngô nên đã khuyến khích được nhiều hộ trong xóm duy trì diện tích trồng hồi.

Đặc biệt, khoảng 10 năm trước, quả hồi tươi bán được giá, tư thương thu mua khoảng 10 nghìn đồng/kg đã thu hút sự quan tâm, khuyến khích bà con trong xóm mở rộng diện tích trồng. Qua đó, từ chưa đến 5ha những năm 2006-2007, đến nay toàn xóm Cao Biền đã phát triển được 17ha trồng hồi cho thu hoạch.

Trong đó, phần đa diện tích đã cho thu hoạch từ 5-10 năm với năng suất ổn định từ 3-4 tấn/ha, sản lượng đạt khoảng 60 tấn vào năm 2022.

Từ cây hồi, xóm Cao Biều đã xuất hiện những tấm gương phát triển kinh tế với thu nhập trên 100 triệu đồng mỗi năm, như hộ các ông, bà: Triệu Văn An, Triệu Văn Lương, Triệu Tiến Hội, Triệu Thị Xuân…

Năm 2022, riêng hộ bà Triệu Thị Xuân với trên 2ha trồng hồi đã thu hoạch hơn 7 tấn quả hồi tươi, thu về trên 200 triệu đồng, đạt khoảng 180 triệu đồng lợi nhuận.

Bà Xuân cho biết: Trồng cây hồi khá đơn giản, chỉ phải bỏ công chăm sóc, bảo vệ lúc cây còn nhỏ; khi cây đã phát triển cao hơn 1m thì không tốn nhiều công chăm sóc, phòng trừ sâu bệnh như một số loại cây trồng khác. Bên cạnh đó, cây hồi chịu được thời tiết lạnh giá mùa Đông nên rất phù hợp với thổ nhưỡng ở Cao Biền.

Còn gia đình ông Triệu Tiến Hội đã phát triển được gần 2ha trồng hồi cho thu hoạch ổn định. Năm 2022, ông Hội thu hoạch 5 tấn hồi, đạt thu nhập trên 130 triệu đồng.

Ông Hội chia sẻ: Cây hồi đem lại hiệu quả kinh tế tương đối ổn định và cho thu hoạch lâu dài. Từ cây hồi, gia đình tôi đã sắm sửa được nhiều vật dụng như: Xe máy, tủ lạnh, ti vi…

Học tập các mô hình trồng hồi tiêu biểu, nhiều hộ dân trong xóm đã thoát nghèo, như hộ ông Triệu Văn Minh. Hơn 10 năm trước, ông Minh đầu tư trồng hơn 1/2ha hồi. Từ khi cây hồi cho thu hoạch khoảng 5 năm gần đây, mỗi năm gia đình ông Minh thu về trung bình từ 30-50 triệu đồng lợi nhuận, thoát nghèo vào năm 2021. Ông Minh nói: Trước khi trồng hồi, tôi chỉ trồng lúa, ngô, giá trị thấp nên đời sống khó khăn, không có điều kiện thoát nghèo.

Gia đình ông Triệu Văn Minh trồng hồi phát triển kinh tế, thoát nghèo năm 2021.

Theo thống kê, trong những năm gần đây, giá hồi tươi được thu mua tại Cao Biền dao động từ 30-40 nghìn đồng/kg, có những thời điểm lên đến 50 nghìn đồng/kg, cao gấp 3-4 lần so với gần 10 năm trước.

Đặc biệt, tình trạng quả hồi tươi bị ứ đọng, bị tư thương ép giá cũng không còn. Riêng năm 2022, xóm Cao Biền thu hoạch được gần 60 tấn quả hồi tươi đem về tổng doanh thu cho 49 hộ dân ở đây gần 2 tỷ đồng. Trung bình, mỗi hộ dân ở xóm có thu nhập trên 30 triệu đồng từ cây hồi trong năm 2022 sau khi trừ chi phí.

Anh Triệu Văn Tiến, Bí thư chi bộ Cao Biền, chia sẻ thêm: Nhờ chọn được những cây trồng phù hợp, đặc biệt là cây hồi, cùng với sự hỗ trợ của Nhà nước, nhiều hộ dân trong xóm Cao Biền đã dần thoát nghèo, vươn lên thành hộ khá. Nếu như năm 2016, toàn xóm có tới trên 50% hộ nghèo thì đến hết năm 2021, Cao Biền không còn hộ nghèo. Theo chuẩn nghèo đa chiều mới, năm 2022, xóm cũng giảm được 3 hộ nghèo, tỷ lệ hộ nghèo hiện còn 30%.

Trong những năm gần đây, dù không còn nhiều quỹ đất phù hợp nhưng người dân Cao Biền vẫn tận dụng những diện tích đất đồi nhỏ lẻ, kém hiệu quả để trồng thêm khoảng 0,5ha cây hồi mỗi năm. Bên cạnh trồng mới, người dân Cao Biền cũng chú trọng hơn vào việc chăm sóc cây hồi.

Nói về cây hồi trên đất Cao Biền, ông Dương Đức Anh, Phó Chủ tịch UBND xã Phú Thượng, chia sẻ: Hồi là một trong những cây lâm nghiệp đa tác dụng, chủ lực trong phát triển kinh tế, giảm nghèo, giúp xóm Cao Biền hoàn thành các tiêu chí, cùng xã Phú Thượng “về đích” nông thôn mới nâng cao năm 2020.