Vải thiều và điệp khúc "mất mùa -  được giá"

Hiện, giá quả vải thiều trên thị trường dao động từ 40-80 nghìn đồng/kg, cao nhất từ trước đến nay. Tuy nhiên, người trồng vải trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên lại không thể vui mừng vì loại cây trồng này bị mất mùa, sản lượng rất thấp.

Vụ vải năm 2023, trừ hết chi phi, trung bình mỗi cây vải, ông Nguyễn Văn Huấn (xóm Bãi Bông, xã Hợp Tiến, Đồng Hỷ) thu được hơn 1 triệu đồng, nhưng vụ vải năm nay thì mất trắng.

Theo thường lệ, vào thời điểm này mọi năm, quả vải thiều được bày bán ở khắp nơi, từ siêu thị cho đến các chợ truyền thống, sạp hoa quả. Tuy nhiên, năm nay, mặc dù đang là chính vụ nhưng quả vải lại vắng bóng trên thị trường. Dạo quanh một số chợ truyền thống trên địa bàn TP. Thái Nguyên và các huyện Đồng Hỷ, Võ Nhai, chúng tôi thấy rất ít người bày bán vải thiều. Giá bán hiện dao động từ 40-80 nghìn đồng/kg tùy từng loại.

Bà Nguyễn Thị Thảo, tiểu thương bán trái cây ở chợ Túc Duyên (TP. Thái Nguyên), cho biết: Thời điểm này năm ngoái, mỗi kg quả vải tôi bán với giá 20-25 nghìn đồng và mỗi ngày bán được từ 50-70kg. Nhưng năm nay, do giá vải tăng gần gấp 3 lần nên rất ít người mua, Mỗi ngày tôi chỉ bán được khoảng 5-10kg.

Còn anh Nguyễn Đức Việt, một lái buôn trái cây có tiếng ở xã Phúc Thuận (TP. Phổ Yên), nói: Tôi làm nghề buôn bán hoa quả từ lâu, nhưng chưa khi nào thấy giá thu mua quả vải cao như năm nay. Những năm trước, tôi thường tới các vùng chuyên canh vải của Hải Dương và Bắc Giang để lấy từ 1-2 tấn về giao cho tiểu thương tại các chợ trên địa bàn tỉnh, nhưng năm nay, từ đầu vụ đến giờ, tôi chưa được chuyến hàng nào, bởi giá vải cao nên tiểu thương không thấy đặt hàng.

Mặc dù giá quả vải cao "ngất ngưởng", nhưng người trồng vải trên địa bàn tỉnh lại buồn khi có một vụ mất mùa chưa từng có. Trồng vải hơn 20 năm nhưng chưa khi nào ông Nguyễn Văn Huấn (xóm Bãi Bông, xã Hợp Tiến, Đồng Hỷ) lại chứng kiến vụ vải mất mùa nặng như năm nay. Gần 20 cây vải của gia đình không cây nào có quả. Ông Huấn cho biết: Ngay từ những tháng đầu năm Âm lịch, thay vì vải ra hoa thì lại ra mầm lá. Dù tôi đã dùng một số biện pháp kích thích để vải ra hoa, nhưng không hiệu quả.

Không riêng gì gia đình ông Huấn, mất mùa vải thiều là tình trạng chung của nhiều hộ trên địa bàn tỉnh. Nếu thời điểm này năm ngoái, gia đình anh Tô Văn Học (xóm Đồng Chốc, xã Nam Hòa, Đồng Hỷ) phải huy động hết nhân lực trong gia đình để thu hoạch 50 cây vải thì năm nay gần như mất trắng. Anh Học cho hay: Các cụ thường nói “một năm ăn quả, một năm trả cành”, nhưng thường năm mất mùa cũng thu được khoảng 10-20kg quả/cây. Riêng năm nay thì gần như mất trắng, số lượng quả trong vườn chỉ đủ để phục vụ gia đình.

Theo ngành chức năng cũng như kinh nghiệm trồng vải lâu năm của người dân thì nguyên nhân mất mùa là do ảnh hưởng của thời tiết. Thời điểm từ tháng 1 đến tháng 2 Âm lịch do chỉ xuất hiện các đợt không khí lạnh ngắn, lại kèm theo mưa kéo dài, độ ẩm cao kích thích cây ra lộc lá.

Được biết, những năm 2010-2011, diện tích vải trên địa bàn Thái Nguyên đạt khoảng gần 5.000ha. Nhưng do giá cả bấp bênh, đầu ra cho quả vải không ổn định nên diện tích dần bị thu hẹp lại. Hiện nay, cây vải thiều đã giảm diện tích nhiều và chỉ còn rải rác ở các địa phương.