Trang sử mới trên quê hương Anh hùng Núp

Stơr là nguyên mẫu của làng Kông Hoa trong tiểu thuyết “Đất nước đứng lên” của nhà văn Nguyên Ngọc. Nơi đây có một người mà tên tuổi ông là niềm kiêu hãnh, tự hào của đồng bào các dân tộc Tây Nguyên - Anh hùng Đinh Núp (Anh hùng Núp). Cuộc đời của ông là biểu tượng của ý chí Việt Nam anh hùng, của sức mạnh đại đoàn kết dân tộc.

Lễ cơm mới của người Ba Na ở  làng Stơr.

“Làng kháng chiến” huyền thoại

Anh hùng Núp là người dân tộc Ba Na, sinh năm 1914, tại làng Stơr, xã Tơ Tung, huyện K’bang, tỉnh Gia Lai (mất năm 1999, tại TP. Pleiku). Mười lăm tuổi mồ côi cha, cậu bé Núp phải đi phu cho Pháp nên đã chứng kiến nhiều nỗi bất công, khổ đau của buôn làng dưới ách thống trị của thực dân và từ đó đã hun đúc ý chí đấu tranh cách mạng.

Năm 1935, trong một lần quân Pháp về làng bắt phu, dân làng trốn hết vào rừng, một mình cậu bé Núp ở lại dùng nỏ phục kích “bắn Pháp chảy máu” để chứng minh với dân làng rằng, lính Pháp có thể chống lại được.

Trong kháng chiến chống Pháp, làng Stơr khi ấy chỉ chừng hơn chục nóc nhà. Xung quanh làng là rừng già, phía trước có suối Kzắc, phía sau có núi Ta Gu sừng sững ôm lấy làng khiến cho nơi đây trở thành một địa điểm rất hiểm trở. Địa thế đó đã khiến cho Đinh Núp không một ngày trải qua luyện tập, nhưng với tài trí và lòng căm thù giặc đã bày binh bố trận một cách tài tình và hiểm hóc. Những chông treo, bẫy đá, hầm chông, cung nỏ… đơn sơ đã bao phen khiến quân thù khiếp đảm. Đội tự vệ trên 40 người ngày ấy được thành lập do chàng trai trẻ Đinh Núp chỉ huy, đã kết nối được sức mạnh lòng dân để gìn giữ buôn làng.

Từ tháng 9-1950 đến tháng 2-1951, quân Pháp đã tổ chức 10 cuộc hành quân đánh úp làng Stơr. Có lần, chúng sử dụng tới một lực lượng gồm 400 quân vây quét, suốt lúa, phá rẫy, quyết phá, đốt sạch làng Stơr. Nhưng dưới sự lãnh đạo của chi bộ Đảng và thôn trưởng Đinh Núp, dân làng Stơr đã dựa vào núi rừng hiểm trở, bằng vũ khí thô sơ như chông che, bẫy đá, cung tên… đánh bại nhiều cuộc càn quét, tiêu diệt quân địch.

“Làng kháng chiến” Stơr với tên tuổi của Anh hùng Núp đã trở thành biểu tượng của Tây Nguyên bất khuất. Dù phải dời làng tới 9 lần, phải đào củ rừng, đốt rễ cỏ tranh ăn thay muối, nhưng đồng bào các dân tộc Ba Na nơi đây trong những năm tháng kháng chiến vẫn một lòng sắt son theo Đảng.

Cuộc đời cách mạng của Đinh Núp đã trở thành thiên anh hùng ca bất tử, ông là người Tây Nguyên đầu tiên được Nhà nước phong tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân (năm 1955), là người được bạn bè quốc tế hết sức ngưỡng mộ.

Anh hùng Núp đã đi xa, nhưng trong tâm khảm của mỗi người dân, Anh hùng Núp luôn trường tồn, như âm hưởng cồng chiêng mãi ngân vang khúc khải hoàn, như sức sống mãnh liệt của núi rừng Tơ Tung. Anh hùng Núp và “Làng kháng chiến” Stơr đã trở thành huyền thoại trong lòng đồng bào các dân tộc, trở thành niềm kiêu hãnh của Tây Nguyên bất khuất.

Sức sống mới trên quê hương cách mạng

Chúng tôi về Stơr vào những ngày Tháng Tư lịch sử. Ngôi làng của Anh hùng Núp huyền thoại rực đỏ sắc cờ Tổ quốc. Đi tới đâu, nhắc đến tên Bok Núp, tất thảy người già, người trẻ đều vanh vách kể chuyện vị anh hùng Tây Nguyên đánh giặc như là chuyện mới hôm qua.

Ông Đinh Bư, Bí thư Đảng ủy xã Tơ Tung, cởi mở cho biết, làng Stơr bây giờ là nơi chung sống không chỉ riêng của đồng bào dân tộc Ba Na, mà còn có cả người Kinh, Tày, Mường… từ tận Cao Bằng, Lạng Sơn vào lập nghiệp.

Còn Bí thư Chi bộ, Trưởng làng Stơr Đinh Rới, phấn khởi thông tin: “Stơr mình là làng văn hóa kiểu mẫu của tỉnh mà, chi bộ có 16 đảng viên rồi. Người Stơr phải sống xứng với truyền thống Anh hùng, xứng với Bok Núp. Không tin, không nghe, không theo lời kẻ xấu, phải chung tay xây dựng quê hương giàu đẹp”.

Kể chuyện về Anh hùng Núp.

Ông Đinh Nhuý, cháu gọi Anh hùng Núp bằng bác, tâm sự: Ngày trước, người Ba Na ở Stơr đánh giặc kiên cường bao nhiêu thì nay cũng phải quyết tâm chiến thắng đói nghèo bấy nhiêu. Dân làng Stơr ơn Đảng cho nhiều thứ nhưng không vì thế mà ỷ lại, trông chờ. Stơr luôn là làng đi đầu trong các phong trào, phát huy truyền thống cách mạng trong sự nghiệp đổi mới, xứng đáng là quê hương Anh hùng Núp, xứng đáng với niềm tin của Đảng, của nhân dân cả nước.

Khu nhà lưu niệm Anh hùng Núp được xây dựng khang trang ngay chính giữa làng, đối diện nhà rông. Điểm trường làng Stơr chỉ cách nhà rông mươi thước. Con đường huyết mạch Đông Trường Sơn xuyên qua làng, như sợi chỉ nối dài vô tận giữa quá khứ với hiện tại. Dòng Kzắc hiền hòa, cần mẫn bao đời miệt mài dẫn dòng nước mát lành từ suối mẹ Tơ Tung chảy quanh làng, tưới mát cho cánh đồng lúa nước hơn 7ha, 150 ha mía, đậu, bắp...

Chúng tôi được nghe già làng Đinh Dom, năm nay đã qua hơn 80 mùa rẫy, kể những câu chuyện cảm động về “Làng kháng chiến” Stơr xưa. Nhưng vấn đề quan tâm nhất, được nói nhiều nhất lại là chuyện làm kinh tế, giảm nghèo, dựng xây nông thôn mới.

Chủ tịch xã Tơ Tung Trần Xuân Nam cho biết: Nhà nước đầu tư cho Tơ Tung đã tạo nên một diện mạo mới. Đời sống của đồng bào đã ổn định, nhiều gia đình khá giả, các dân tộc trong xã cùng đoàn kết, giúp đỡ nhau đi lên; kết cấu hạ tầng thiết yếu như giao thông, văn hóa, y tế, giáo dục… được đầu tư, nâng cấp; sản xuất nông nghiệp tăng trưởng tích cực, nhiều mô hình sản xuất, mô hình liên kết, ứng dụng tiến bộ khoa học công nghệ mang lại hiệu quả kinh tế và thu nhập cao cho người dân. Nếu thu nhập bình quân đầu người năm 2011 đạt gần 8 triệu đồng/người/năm thì đến nay đạt gần 50 triệu đồng. Đời sống vật chất và tinh thần của người dân từng bước được cải thiện. Tơ Tung đã được công nhận đạt chuẩn nông thôn mới năm 2020.

Sức vươn lên, sự đồng tâm hiệp lực của người dân nơi đây đã thành những đồng lúa, rẫy bắp, nương mì, vườn mía tốt tươi, xanh thẳm buôn làng mà trước đây không có. Một số hộ trồng cây xoan đào, cây thuốc lá, cây bạch đàn xuất khẩu hoặc phát triển chăn nuôi đã có thu nhập hàng chục triệu đồng mỗi năm.

Làng Stơr giờ không còn hộ đói, chỉ còn rất ít hộ nghèo. Dòng máu cách mạng, truyền thống đoàn kết, một lòng theo Đảng, theo Bác Hồ luôn chảy trong huyết quản mỗi người dân Stơr. Kiên cường, bất khuất trong kháng chiến và mạnh mẽ, sáng tạo vươn lên trong đổi mới, mảnh đất Tơ Tung - quê hương của Anh hùng Đinh Núp huyền thoại nay đã khoác lên mình tấm áo mới với những gam màu tươi sáng.