Ấn Độ: Nông dân bỏ đốt rơm rạ, chuyển sang tái chế phụ phẩm nông nghiệp

Tại bang Punjab của Ấn Độ, nơi suốt nhiều năm chìm trong khói mù sau mỗi mùa thu hoạch, ngày càng nhiều nông dân đang từ bỏ thói quen đốt rơm rạ để chuyển sang các giải pháp sạch hơn, thân thiện với môi trường.

Giới chức Ấn Độ xác định nguyên nhân chính gây nên màn sương độc mỗi mùa đông là khói từ những cánh đồng rơm rạ bị đốt.

Đốt rơm rạ lâu nay vẫn là cách nhanh nhất để dọn ruộng giữa các vụ, nhưng cái giá phải trả cho môi trường là vô cùng lớn. Khói độc từ đốt rơm bị cấm từ năm 2015, song nhiều nông dân vẫn tiếp tục làm vì thiếu lựa chọn khác. Tại thủ đô New Delhi, chỉ số chất lượng không khí những ngày qua dao động quanh mức 400 – mức “nghiêm trọng”, buộc chính quyền siết chặt hoạt động xây dựng và công nghiệp. Giới chức nhiều lần xác định nguyên nhân chính gây nên màn sương độc mỗi mùa đông là khói từ những cánh đồng bị đốt tại Punjab và Haryana.

Nay, những giải pháp sạch hơn đang dần được đón nhận. Máy cào gom rơm, máy cuộn baler giúp nông dân thu dọn rơm rạ nhanh chóng mà không gây ô nhiễm. Baler là loại máy được kéo sau máy kéo, thu gom rơm và nén thành từng kiện thuận tiện cho vận chuyển.

Nông dân Rajpal Singh, 28 tuổi, tại làng Balwar Kalan, thành phố Sangrur, bang Punjab, hào hứng chia sẻ: “Chúng tôi cảm thấy rất vui và tự hào khi có người hỏi có còn đốt rơm hay không và chúng tôi có thể trả lời: ‘Không, chúng tôi không còn đốt nữa.”

Máy cào gom rơm, máy cuộn baler giúp nông dân thu dọn rơm rạ nhanh chóng.

Tuy vậy, chi phí vận hành các thiết bị thu gom vẫn là rào cản với nông hộ nhỏ. Để hỗ trợ, Liên đoàn Công nghiệp Ấn Độ đang triển khai chương trình quản lý phụ phẩm nông nghiệp tại hơn 1.000 ngôi làng, cung cấp máy móc, đào tạo và kết nối doanh nghiệp hỗ trợ thu mua. Ra mắt năm 2018, chương trình quy tụ cơ quan chính phủ, chuyên gia nông nghiệp và doanh nghiệp nhằm thúc đẩy chuyển đổi từ đốt rơm sang tái chế.

Ông Jai Vikram Bakshi, Đại diện Liên đoàn Công nghiệp Ấn Độ, thông tin: “Chúng tôi tiếp cận vấn đề một cách tổng thể: không chỉ tuyên truyền để nông dân hiểu rõ những giải pháp tốt hơn, vượt ra khỏi thói quen đốt rơm, mà còn đào tạo họ sử dụng máy móc nông nghiệp. Chúng tôi phối hợp với các cơ sở nghiên cứu để phát triển thiết bị mới, đồng thời hợp tác với doanh nghiệp để huy động nguồn quỹ trách nhiệm xã hội. Nhờ đó, nông dân có điều kiện trải nghiệm cách làm hiệu quả hơn, mang lại lợi nhuận và không gây ô nhiễm môi trường.”

Cũng từ đó, nhiều nông dân Punjab đã tìm được nguồn thu mới từ rơm rạ. Các cơ sở sản xuất khí sinh học, phân bón hữu cơ, viên đốt sinh khối và thậm chí cả nhà máy bìa carton mọc lên ở nhiều nơi. Riêng năm 2024, hơn 2 triệu tấn rơm đã không bị đốt bỏ ngoài đồng, góp phần giảm mạnh ô nhiễm và phát thải khí nhà kính.

Một cơ sở sản xuất bìa carton từ rơm rạ.

Ông Gurnail Singh, 53 tuổi, chủ cơ sở sản xuất bìa carton từ rơm rạ ở làng Phagguwara, thành phố Sangrur, bang Punjab cho biết: “Chúng tôi làm bìa carton từ rơm để giảm ô nhiễm. Đốt phụ phẩm nông nghiệp thường gây hại cho không khí, nhưng với cách làm này, biến rơm thành sản phẩm mới, chúng tôi đang ngăn chặn ô nhiễm và khí độc lan rộng. Đó là lý do chúng tôi sản xuất loại bìa carton này.”

Với khoảng 18–20 triệu tấn rơm được tạo ra mỗi năm, bang Punjab đang từng bước biến gánh nặng môi trường thành nguồn lợi kinh tế.