Nỗ lực bảo tồn loài báo cheetah quý hiếm ở châu Phi

Tại một trung tâm giải cứu động vật hoang dã ở vùng Somaliland, một đàn báo cheetah nhỏ vừa may mắn được cứu thoát từ tay những kẻ buôn lậu động vật hoang dã vùng Sừng châu Phi đang được chăm sóc chu đáo.

Tuy nhiên, ngay cả khi được chăm sóc tích cực thì mạng sống của những chú báo quý hiếm này vẫn đang rất mong manh vì hơn một nửa số báo được giải cứu đã chết sau khi trải qua hành trình buôn lậu nghiệt ngã trong khi bị tách mẹ quá sớm.

Mỗi năm, khoảng 300 con báo cheetah nhỏ ở Somaliland bị các nhóm buôn lậu động vật bắt trộm và mang bán cho những khách hàng giàu có ở Trung Đông để làm thú cưng. Những chú báo nhỏ yếu ớt thường phải trải qua hành trình xa xôi nhưng không được chăm sóc đúng cách, bị nhốt trong những chiếc lồng chật hẹp.

Nếu có thể sống sót sau hành trình buôn lậu từ Somaliland  đến quốc gia chiến sự Yemen trước khi đến vùng Vịnh, mỗi con báo cheetah có thể được bán với giá lên đến 15.000 USD ở chợ đen. Các giao dịch mua bán báo cheetah trên chợ đen khá nhộn nhịp, chỉ kém hoạt động mua bán ngà voi hay sừng tê giác nhưng cũng đủ gây hậu quả nặng nề với loài báo châu Phi đang đứng trước nguy cơ tuyệt chủng này.

Cách đây khoảng một thế kỷ, có khoảng 100.000 con báo cheetah trên thế giới nhưng đến nay chỉ còn 7.000 con. Nguyên nhân chủ yếu dẫn đến sự sụt giảm này là do con người xâm lấn và phá hủy môi sinh của loài báo cheetah. Cùng vói đó, xu hướng buôn bán báo cheetah nhỏ càng khiến tình trạng trở nên trầm trọng hơn.

Theo nghiên cứu công bố năm 2021 dựa trên các thông tin từ hàng trăm quảng cáo mua bán báo cheetah nhỏ trên các nền tảng truyền thông xã hội, ước tính hơn 3.600 con báo cheetah còn sống bị buôn bán trái phép trên toàn thế giới trong giai đoạn 10 năm tính đến tháng 12-2019. Theo các chuyên gia bảo tồn nếu tình trạng này tiếp diễn thì ngày tuyệt chủng của loài báo cheetah không còn xa.

Báo cheetah được thuần hóa để làm thú cưng hoặc thú săn mồi cùng con người từ thời đế chế Roma. Vì loài thú này khó nhân giống nên cách duy nhất để có được thú nuôi là bắt thú nhỏ từ môi trường hoang dã. Báo cheetah hiện rất được giới nhà giàu ở các quốc gia vùng Vịnh ưa chuộng, là một trong những thú chơi vật sở hữu hạng sang như xe hơi hay tiền mặt. Chính vì vậy, các chiến dịch bảo tồn loài báo này cũng dành một phần nỗ lực để tuyên truyền thay đổi nhận thức về việc mua báo cheetah làm thú cưng.

Loài báo cheetah sinh sống chủ yếu ở vùng Somaliland, một vùng tự trị có diện tích tương đương Syria, với đường bờ biển dài 850km đối diện Yemen, nằm tách biệt ở giữa Ethiopia, Djibouti và Smalia và cũng là một trong những nơi nghèo nhất trên thế giới. Vùng lãnh thổ này không có đủ lực lượng an ninh nên công tác ngăn chặn các hoạt động buôn lậu báo cheetah từng là thách thức lớn.

Một số năm trở lại đây, chính quyền vùng Somaliland đã chú trọng hơn tới công tác ngăn chặn hoạt động buôn lậu báo cheetah, thực thi một số luật hình sự liên quan hoạt động này và hồi tháng 10-2020, lần đầu tiên đưa ra xét xử các đối tượng cầm đầu các đường dây buôn lậu báo cheetah. Bên cạnh đó, thông qua một số chương trình có sự tài trợ từ nước ngoài, chính quyền vùng Somaliland cũng phối hợp với giới chức các nước láng giếng như Yemen nhằm ngăn chặn các hoạt động bắt trộm động vật quý hiếm và được coi là biểu tượng của châu Phi.