ADN trong phân voi hé lộ quần thể ẩn mình trong rừng

Theo một nghiên cứu công bố ngày 27/11, có hàng nghìn cá thể voi rừng châu Phi đang đứng trước nguy cơ tuyệt chủng nhiều hơn so với ước tính trước đây, nhờ phương pháp thống kê mới dựa trên ADN chiết xuất từ phân.

Voi rừng châu Phi đang đứng trước nguy cơ tuyệt chủng.

Loài voi này đóng vai trò quan trọng trong việc tái sinh rừng mưa, nhưng rất khó khảo sát vì chúng phân bố trong những khu rừng rậm, hẻo lánh ở 22 quốc gia châu Phi, khiến việc đếm bằng phương pháp trên không gần như bất khả thi.

Các nhà khoa học đã phát triển kỹ thuật nhận diện cá thể dựa trên “dấu vân tay di truyền” từ mẫu phân thu thập. Nhờ đó, số lượng voi rừng được xác định là 135.690 cá thể, cao hơn gần 20% so với ước tính trước đây, và độ chính xác cũng được cải thiện đáng kể, theo Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN).

Trước đây, việc dựa trên phân để thống kê thường gặp sai lệch vì không thể phân biệt mẫu nào thuộc về cá thể nào, dẫn tới việc đếm trùng. Một trong các tác giả báo cáo, Tiến sĩ Benson Okita-Ouma, chia sẻ: Đây là tín hiệu tích cực. Hóa ra chúng nhiều hơn chúng ta tưởng. Nhưng chúng ta không thể chủ quan. Vẫn còn rất nhiều việc phải làm.

Loài voi này đóng vai trò quan trọng trong việc tái sinh rừng mưa.

Voi rừng châu Phi hiện sống chủ yếu tại Gabon chỉ mới được công nhận là một loài riêng biệt so với voi đồng cỏ vào năm 2021. Chúng tách biệt với loài họ hàng hơn 3 triệu năm trước và có kích thước nhỏ hơn, tai tròn và ngà thẳng. Cả hai loài đều đang bị đe dọa, trong đó voi rừng được xếp vào mức “cực kỳ nguy cấp” – cấp cảnh báo cao nhất trước nguy cơ tuyệt chủng trên Sách Đỏ của IUCN.

Với chế độ ăn chủ yếu là trái cây, voi rừng đóng vai trò thiết yếu trong phân tán hạt giống giúp tái tạo hệ sinh thái rừng. Nạn săn trộm từng là mối đe dọa lớn nhất nhưng đã giảm bớt trong những năm gần đây nhờ các lệnh cấm buôn bán ngà, như tại Trung Quốc từ năm 2017. Tuy nhiên, mất môi trường sống do khai thác gỗ, khai khoáng, xây dựng đường sắt và nông nghiệp vẫn là rủi ro nghiêm trọng, nghiên cứu cảnh báo.