Dừng khai thác khoáng sản nhưng chưa phục hồi môi trường: Gây khó cho chính quyền và người dân

Trên địa bàn xã Cù Vân (Đại Từ) có 4 mỏ khai thác khoáng sản đã được cấp phép, trong đó 2/4 mỏ (gồm: Mỏ sắt Cù Vân và Mỏ than Suối Huyền) đã có thông báo về việc giấy phép hết hiệu lực. Tuy nhiên, việc đóng cửa mỏ, phục hồi môi trường và đất đai khi giấy phép khai thác chấm dứt hiệu lực vẫn chưa được thực hiện, gây lãng phí nguồn tài nguyên đất, ảnh hưởng đến công tác quy hoạch của địa phương. Một số moong nước sâu ở hai khu vực mỏ trên còn tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn.

Moong nước sâu tại Mỏ sắt Cù Vân.

Mỏ sắt Cù Vân được UBND tỉnh cấp phép khai thác số 2939/GP-UBND ngày 6/12/2010, cho phép Hợp tác xã Công nghiệp và Vận tải Chiến Công khai thác lộ thiên với tổng diện tích 20,69ha, thời hạn là 11,5 năm.

Tháng 6-2022, Sở Tài Nguyên và Môi trường ra thông báo số 2125/TB-STNMT về việc giấy phép khai thác khoáng sản chấm dứt hiệu lực; yêu cầu Hợp tác xã có trách nhiệm thực hiện nghiêm túc các quy định pháp luật hiện hành, trong đó có việc đóng cửa mỏ, phục hồi môi trường và đất đai khi giấy phép khai thác khoáng sản chấm dứt hiệu lực. Tuy nhiên, đến nay việc này này vẫn chưa được Hợp tác xã thực hiện.

Tìm hiểu thực tế tại khu vực khai thác của Mỏ sắt Cù Vân, chúng tôi thấy có 2 moong nước sâu, bao quanh là những dãy đất đá cao như núi. Bà Hoàng Thị Anh, Trưởng xóm 10, cho biết: Hễ trời mưa là đất đá lại sạt xuống, theo dòng nước trôi vào nhà dân ở khu vực lân cận, ảnh hưởng đến môi trường sống của bà con. Điều chúng tôi lo lắng hơn cả đó là các moong nước rất sâu chỉ được rào chắn bằng đường dây thép nhỏ, thưa, tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn.

Những ngày cuối tháng 6 vừa qua, mưa lớn liên tục đã khiến đất từ Mỏ trôi theo dòng nước tràn xuống đường dân sinh và nhà dân. Để khắc phục tình trạng này, UBND xã Cù Vân cho đào rãnh thoát nước dọc tuyến đường sát với Mỏ. Tuy vậy, theo người dân sinh sống ở khu vực lân cận, giải pháp này cũng chỉ khắc phục phần nào do lượng đất đá từ trên Mỏ khá lớn.

Bà Dương Thị Tuyết ở xóm 11 cho biết: Năm nay, dù mưa chưa lớn nhưng cứ mưa là đất lại hòa cùng nước trôi xuống nhà. Ngoài xây rãnh dọc từ sau nhà ra đến cổng, tôi mới xây thêm tường chắn phía sau bếp để ngăn nước, đất đá tràn xuống; các vật dụng trong nhà, bếp đều được kê gạch cao để tránh ngập nước. Khu vườn phía sau nhà, giáp với Mỏ cũng không thể canh tác bởi đất đá liên tục tràn xuống. Cuộc sống của gia đình tôi bị ảnh hưởng rất nhiều. Dù đã kiến nghị nhiều lần, song đến nay, phía Hợp tác xã cũng chưa có phương án giải quyết cụ thể.

Còn tại khu vực khai thác của Mỏ than Suối Huyền, hiện trạng chỉ là bãi đất trống, một moong nước sâu không rào chắn. Tấm biển cảnh báo có chữ: “Cấm bơi lội” ở gần đó cũng bị rơi rụng dần các chữ cái.

Mỏ than Suối Huyền giờ chỉ là bãi đất trống.

Ông Ngô Xuân Sáng, Trưởng xóm 11, cho biết: Moong chứa đầy nước, lại sâu, không có rào chắn nên tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn. Mặc dù chúng tôi thường xuyên tuyên truyền cho người dân khi đi qua khu vực này, song cũng không thể phòng trừ tai nạn có thể xảy ra. Từ khi Mỏ khoan thăm dò, múc đất để khai thác, nhiều hộ dân ở khu vực này cũng thường xuyên phản ánh về tình trạng thiếu nước sản xuất, nước sinh hoạt.

Mỏ than Suối Huyền được UBND tỉnh cấp phép khai thác số 2371/GP-UBND ngày 14/10/2010, cho phép Công ty CP Khai khoáng Miền Núi khai thác với thời hạn 23 năm, diện tích 17ha.

Sau khi được cấp phép, Công ty đã thực hiện giải phóng mặt bằng và tiến hành khai thác, song chỉ triển khai trong một thời gian ngắn. Sau khi có văn bản của Công ty về việc xin trả lại giấy phép khai thác và đơn đề nghị phê duyệt đóng cửa mỏ. Ngày 21/9/2021, Sở Tài nguyên và Môi trường có văn bản số 3329/STNMT-KS về việc thu hồi giấy phép khai thác khoáng sản của Công ty.

Ông Dương Tiến Dũng, Phó Chủ tịch UBND xã Cù Vân, cho biết: Với tình trạng như hiện nay thì không chỉ đời sống bà con khu vực lân cận bị ảnh hưởng mà còn gây lãng phí nguồn tài nguyên đất đai do hàng chục héc-ta đất bị bỏ không, ảnh hưởng đến công tác quy hoạch của địa phương. Hơn nữa, các mỏ khai thác nằm sát với khu dân cư cũng không phù hợp. Do vậy, nguyện vọng của chính quyền và nhân dân là các mỏ sớm hoàn tất thủ tục đóng cửa mỏ theo quy định và thực hiện phục hồi môi trường, đất đai.