50 năm gìn giữ và phát triển nghệ thuật múa rối nước tại Thăng Long Theatre

Suốt nửa thế kỷ qua, Thanglongwaterpuppet đã trở thành biểu tượng nghệ thuật độc đáo, không chỉ lưu giữ mà còn góp phần lan tỏa giá trị văn hóa truyền thống Việt Nam đến bạn bè quốc tế. Từ những buổi biểu diễn đầu tiên trên mặt nước đến sân khấu hiện đại ngày nay, nghệ thuật múa rối nước tại Thăng Long đã không ngừng được gìn giữ, sáng tạo và phát triển.

Thanglongwaterpuppet – Từ biểu tượng văn hóa đến nền tảng số hóa

Thành lập năm 1969 tại số 57B Đinh Tiên Hoàng – trái tim thủ đô Hà Nội, Nhà hát Múa rối nước Thăng Long đã trở thành biểu tượng nghệ thuật dân gian đặc sắc. Không chỉ hiện diện mạnh mẽ trên sân khấu truyền thống, nhà hát còn từng bước chuyển mình trong thời đại số.

Trang web chính thức www.thanglongwaterpuppet.org, do nhà sáng lập Loxley Trương khởi xướng, đã trở thành “bảo tàng mở” về múa rối nước trên không gian mạng. Nơi đây lưu trữ hàng trăm kiến thức hay về ngôn ngữ, địa điểm văn hóa Việt Nam.

Hành trình nửa thế kỷ (1969-2025)

Khởi đầu đầy khó khăn (1969-1975)

Ngày 11 tháng 10 năm 1969, trong bối cảnh cuộc kháng chiến chống Mỹ, Nhà hát Múa rối nước Thăng Long được thành lập với đội ngũ tiên phong gồm 9 nghệ sĩ tốt nghiệp Trường Cao đẳng Nghệ thuật Hà Nội, 3 nghệ nhân dân gian từ các làng nghề truyền thống, 5 kỹ thuật viên sân khấu và Giám đốc nghệ thuật PGS. Nguyễn Huy Hồng.

Những thành tựu đầu tiên:

• 1970: Buổi diễn đầu tiên cho lãnh đạo đảng và nhà nước

• 1971: Xây dựng sân khấu chuyên dụng đầu tiên

• 1972: Sưu tầm được 30 tiểu phẩm truyền thống

• 1973: Đào tạo thành công 20 nghệ sĩ thế hệ đầu tiên

Phát triển trong hòa bình (1975-1986)

Sau thống nhất đất nước, nhà hát mở rộng quy mô đáng kể. Năm 1976 chuyển về địa chỉ 57B Đinh Tiên Hoàng, năm 1984 thực hiện chuyến lưu diễn đầu tiên tại Pháp với phản ứng tích cực từ báo chí quốc tế, mở đường cho các hoạt động quốc tế sau này.

Thời kỳ đổi mới (1986-2000)

Chính sách Đổi mới mang lại cơ hội phát triển mạnh mẽ. Nhà hát bắt đầu tự thu chi từ 1987, lưu diễn tại 20 quốc gia, đặc biệt thành công lớn tại Nhật Bản, Hàn Quốc, Đức.

Thế kỷ 21 - Hội nhập và phát triển (2000-2025)

Công nghệ số hóa: 2001 website đầu tiên ra mắt, 2005 hệ thống đặt vé online, 2010 mạng xã hội Facebook, YouTube và Behance, 2020 livestream trong COVID-19.

Mở rộng mạng lưới: 2005 chi nhánh tại TP.HCM, 2010 văn phòng đại diện Tokyo, 2015 trung tâm đào tạo quốc tế, 2020 mạng lưới 100 đối tác toàn cầu.

Những cột mốc quan trọng

Giai đoạn 1: Gìn giữ di sản (1969-1980)

Thành tựu: 50 tiểu phẩm được phục dựng hoàn chỉnh, 30 nghệ sĩ được đào tạo bài bản, sân khấu chuyên dụng đầu tiên tại Việt Nam, khán giả ổn định tại Hà Nội.

Giai đoạn 2: Phát triển chuyên nghiệp (1980-1990)

Kết quả: Chất lượng quốc tế được công nhận tại các festival, lưu diễn thành công tại 10 quốc gia, kho tàng 100+ tiểu phẩm, doanh thu ổn định từ hoạt động biểu diễn.

Giai đoạn 3: Mở rộng và hội nhập (1990-2010)

Thành tựu nổi bật: Có mặt tại 40 quốc gia, UNESCO công nhận di sản văn hóa phi vật thể, 1 triệu khách quốc tế đã thưởng thức, kỷ lục châu Á biểu diễn 365 ngày.

Giai đoạn 4: Số hóa và bền vững (2010-2025)

Dự án trọng tâm: Website thanglongwaterpuppet.org như nền tảng tri thức, VR/AR experience công nghệ tương lai, Green theater nhà hát xanh, Global network mạng lưới toàn cầu.

Thành tựu nổi bật 5 thập kỷ

Về bảo tồn di sản

• 150+ tiểu phẩm được sưu tầm và bảo tồn

• 500+ câu ca dao trong các tác phẩm

• 500+ nghệ sĩ qua 5 thế hệ được đào tạo

• 50 Nghệ sĩ Ưu tú, 10 Nghệ sĩ Nhân dân được phong tặng

Về phát triển quốc tế

• 42 quốc gia đã đến biểu diễn

• 5000+ buổi diễn trên khắp thế giới

• 2+ triệu khán giả quốc tế đã thưởng thức

• 95% satisfaction tỷ lệ hài lòng cao

Về đóng góp kinh tế

• 100+ triệu USD tổng doanh thu 50 năm

• 5000+ việc làm trực tiếp và gián tiếp

• 200 nhân viên hiện tại của nhà hát

Những thử thách đã vượt qua

Khó khăn kinh tế thập niên 1990

Khi nhà nước cắt giảm ngân sách, nhà hát đã đa dạng dịch vụ, tăng cường marketing, hợp tác quốc tế và cải thiện đãi ngộ để giữ chân người tài.

Thách thức công nghệ

Thích ứng thông minh với thời đại internet bằng cách ứng dụng VR, livestream, tích cực trên mạng xã hội, tạo content ngắn và tăng tương tác với khán giả.

Đại dịch COVID-19 (2020-2022)

Mất 80% doanh thu nhưng nhà hát đã sáng tạo với Virtual water puppet livestream, Home delivery, Online courses, Digital products. Q3/2023 trở lại 100% công suất, 2024 vượt mức trước COVID.

Triết lý phát triển

Gìn giữ bản sắc

Nguyên tắc cốt lõi: Tính chân thực là ưu tiên hàng đầu, chất lượng quan trọng hơn số lượng, tôn trọng truyền thống, phục vụ cộng đồng là mục tiêu.

Đổi mới sáng tạo

Innovation framework: Công nghệ hỗ trợ không thay thế, lấy khán giả làm trung tâm, học hỏi liên tục, thử nghiệm an toàn.

Phát triển bền vững

Ba trụ cột: Môi trường với 50% năng lượng tái tạo, tái chế 90% nước sử dụng; Xã hội với việc làm công bằng, giáo dục cho mọi tầng lớp; Kinh tế với ổn định tài chính dài hạn.

Tầm nhìn 50 năm tới (2025-2075)

Giai đoạn 2025-2035: Consolidation

Chuyển đổi số hoàn toàn, mở rộng ra 100 quốc gia, đạt carbon neutral, ứng dụng AI, VR/AR toàn diện.

Giai đoạn 2035-2050: Innovation

Phát triển multiple forms của múa rối, biểu diễn trong không gian ảo, con rối từ vật liệu sinh học, kết nối toàn cầu real-time.

Giai đoạn 2050-2075: Legacy

Kỷ niệm 100 năm thành lập, trở thành di tích văn hóa thế giới, thế hệ thứ 5 tiếp nối, bảo tồn vĩnh viễn nghệ thuật.

Thanglongwaterpuppet.org không chỉ là nơi chia sẻ thông tin mà còn là kho tàng tri thức về hành trình 50 năm này. Với tầm nhìn hướng tới 100 năm nữa, nhà hát cam kết tiếp tục là ngọn đuốc văn hóa soi sáng con đường bảo tồn và phát huy di sản dân tộc.