Cuối tuần về quê 'săn cọ'

Cuối năm, khi sương mù giăng phủ trên các triền đồi, các địa phương vùng cao của tỉnh lại rộn ràng bước vào mùa quả cọ. Đối với người dân bản địa, mùa quả cọ không chỉ là thời điểm hái lộc rừng mà còn là dịp để kết nối với thiên nhiên, tận hưởng vị ngọt đậm đà mà núi rừng ban tặng.

Chùm cọ sai trĩu quả là thứ quà quê khiến nhiều người “nghiện”.

Hái cọ giữa núi rừng

Những ngày này, ông Lộc Văn Dậu ở tổ dân phố Trung Tâm, phường Sông Cầu thường xuyên lên đồi cọ của gia đình để hái quả.

Theo chân ông Lộc Văn Dậu, chúng tôi bước vào khu đồi rộng khoảng 0,5ha với chừng 50 cây cọ đang vào mùa sai trĩu quả.

Ông Lộc Văn Dậu chia sẻ, trước đây gia đình trồng cọ chủ yếu để lấy lá lợp mái nhà, thân cọ dùng làm vật liệu đan lát; đến mùa, cả nhà chỉ hái vài chùm quả về ăn hoặc làm quà.

Chúng tôi đứng giữa đồi cọ, trên ngọn mỗi cây là những chùm quả trĩu nặng, rũ xuống óng ánh trong nắng, tạo nên khung cảnh vừa mộc mạc vừa đẹp mắt, gợi cảm giác no đủ và yên bình của miền quê.

Trước khi hái cọ, chúng tôi đi nhặt những cành cây khô, ít củi và vài viên đá để kê thành một bếp lửa rồi nhóm lên.

Ông Lộc Văn Dậu mang theo chiếc nồi nhỏ ra suối múc nước, đặt lên bếp đun cho đến khi nước nóng ran. Trong lúc chờ nước sôi, ông dùng chiếc thang tự chế khéo léo leo lên thân cây cọ, chặt xuống một chùm quả chín, rồi lựa hái một nắm to đem vào nồi để "om".

Giữa không gian đồi cọ yên ả, khói bếp bảng lảng hòa cùng mùi quả cọ chín tạo nên một khung cảnh giản dị, ấm áp và đậm chất thôn quê.

Ông Lộc Văn Dậu cho biết, những người chuyên đi hái cọ thường chuẩn bị sẵn nồi, bật lửa và chai nước để có thể "om", thử cọ ngay tại đồi.

Qua việc nếm thử, họ sẽ biết cây cọ nào cho quả ngon, béo và bùi, từ đó đánh dấu lại để hái dần, mang về ăn, làm quà hoặc bán. Cách làm ấy vừa tiết kiệm thời gian, vừa giúp người trồng chọn lọc được những cây cọ chất lượng nhất trong cả đồi.

Quả cọ thường chín vào khoảng cuối thu, đầu đông khi những cơn mưa đầu mùa qua đi, những cơn nắng dịu nhẹ còn sót lại trên đỉnh núi.

Người dân vùng cao thường rủ nhau lên rừng, trèo lên những cây cọ cao, chọn từng chùm quả chín để thu hoạch.

Mỗi chuyến đi trèo hái quả cọ không chỉ là công việc mà còn là một trải nghiệm gần gũi với thiên nhiên: tiếng chim hót, gió núi vi vu và mùi hương đặc trưng của rừng.

Quà quê cho mọi nhà

Quả cọ từ lâu đã trở thành món ăn vặt quen thuộc, phù hợp với cả trẻ em, người lớn lẫn người già. Mỗi độ cọ chín, những ký ức xưa lại ùa về qua câu chuyện của người già kể bên bếp lửa, hòa cùng tiếng ríu rít, háo hức của lớp trẻ nơi đồi cọ.

Khi chín, quả cọ có vị ngọt thanh, thịt mềm, béo bùi và hương thơm rất riêng. Quả cọ thường được người dân "om" chín rồi bóc lớp vỏ mỏng bên ngoài ăn trực tiếp.

Tại một số địa phương còn chế biến mứt cọ sấy khô, được nhiều du khách ưa chuộng mua về làm quà bởi dễ bảo quản và mang đậm hương vị đặc trưng của vùng cao.

Quả cọ nếp sau khi "om" chín ăn có vị bùi, ngọt.

Theo thời gian, quả cọ ngày càng được nhiều người ưa chuộng như một món ăn vặt không thể thiếu mỗi khi vào mùa. Nhiều người yêu thích quả cọ chia sẻ rằng, ăn quen rồi sẽ “nghiện”, cứ đến mùa là phải mua về thưởng thức từ đầu vụ đến cuối vụ.

Chị Kiều Anh ở phường Bắc Kạn, cho biết: Đến mùa quả cọ, kiểu gì tôi cũng tìm mua cho bằng được. Khi chọn được mẻ cọ nếp ngon, ăn vào thấy bùi, béo, cảm giác thật sự rất mỹ mãn.

Người hái cọ thường mang theo gùi, thang tre hoặc gậy chống để trèo lên những cây cao, chặt chùm cọ chín, cẩn thận nhặt từng quả rơi xuống mặt đất.

Cảm giác nhấc những chùm cọ màu tím than óng, mẩy tròn trong tay mang đến niềm vui giản dị nhưng sâu sắc như được thiên nhiên trao tặng món quà quý giá.

Các hộ dân thường chỉ hái một phần quả chín, để lại trên cây và dưới gốc để duy trì nguồn giống cho vụ sau. Cách làm này không chỉ bảo đảm nguồn lợi lâu dài mà còn thể hiện ý thức bảo vệ rừng, giữ rừng xanh tốt để tiếp tục ban tặng lộc rừng quý giá cho người dân.

Quả cọ thường được bán theo cân, người bán sẽ đóng sẵn thành từng túi, giá bán trung bình 35.000đ/kg, cây nào là cọ nếp ngon dẻo bán được giá 50.000đ/kg.

Do sản lượng quả cọ trên địa bàn tỉnh không nhiều chủ yếu là cây cọ có tuổi đời từ 20 năm trở lên, diện tích cọ không phát triển, chủ yếu là những đồi cọ cũ tập trung ở xã Bạch Thông, Chợ Đồn, Yên Thịnh, Yên Phong, Nghĩa Tá…

Những ngày này, hương vị ngọt bùi của quả cọ dường như lan tỏa khắp nơi, khiến ai cũng háo hức được thưởng thức.

Trên Facebook, tràn ngập những hình ảnh mọi người tận hưởng cọ chín, kèm theo những dòng trạng thái rộn rã: Tranh thủ cuối tuần về quê “săn cọ” và thưởng thức một bữa cọ nếp no nê, thỏa nỗi nhớ.

Chị Hoàng Thị Mây, quê ở xã Yên Phong, là một ví dụ điển hình khi chia sẻ niềm vui giản dị ấy qua những bức ảnh cọ chín vàng, như mang cả hương vị núi rừng trở về trong từng khoảnh khắc.

Từ quả cọ chín mọng trên triền đồi đến món ăn trong mâm cơm, mỗi bước đều gắn liền với lao động, sáng tạo và văn hóa ẩm thực vùng cao.

Cây cọ được dùng để trang trí khuôn viên nhiều đơn vị, doanh nghiệp.

Quả cọ không chỉ là món ăn ngon mà còn chứa đựng giá trị dinh dưỡng cao: nhiều vitamin, khoáng chất và chất xơ, giúp tăng cường sức khỏe và cải thiện hệ tiêu hóa.

Giữa nhịp sống bận rộn, quả cọ trở thành sợi dây gắn kết ký ức quê nhà, níu chân những người con xa xứ.

Cây cọ không chỉ là nguồn thực phẩm mà còn mang giá trị văn hóa sâu sắc với cộng đồng vùng cao. Người dân bản địa thường dùng lá làm dây, thảm, quạt, hay lợp mái nhà tạm, thể hiện sự khéo léo trong việc tận dụng thiên nhiên.

Trong đời sống tinh thần, cây cọ còn là biểu tượng của sự bền bỉ, vươn lên trong khó khăn, tượng trưng cho cuộc sống gắn bó với núi rừng.