Cuộc cách mạng trong lịch sử lập pháp

Quốc hội khóa XV đã đi vào lịch sử lập pháp của Việt Nam bằng một cuộc cách mạng trong tư duy và hành động. Số lượng luật và nghị quyết được Quốc hội thông qua trong nhiệm kỳ  tăng dần theo  từng kỳ họp và đạt con số kỷ lục vào kỳ họp thứ 10 đang diễn ra tại Hà Nội. Các đại biểu Quốc hội thuộc Đoàn Thái Nguyên đã tham gia tích cực và có những đóng góp quan trọng ở nhiệm vụ đặc biệt này.

Tập trung tháo gỡ điểm nghẽn về thể chế

Gần 80 năm qua, Quốc hội Việt Nam luôn coi trọng vai trò lập pháp và có những bước tiến dài trong công tác này. Tuy nhiên, lĩnh vực lập pháp vẫn đang là điểm nghẽn cản trở sự phát triển của đất nước.  Phát biểu  trong ngày khai mạc Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV (tháng 10-2024), Tổng Bí thư Tô Lâm đã khẳng định: “Trong 3 điểm nghẽn lớn nhất hiện nay là thể chế, hạ tầng và nhân lực thì thể chế là điểm nghẽn của điểm nghẽn. Chất lượng xây dựng, hoàn thiện pháp luật chưa đáp ứng nhu cầu của thực tiễn, một số luật mới ban hành đã phải sửa đổi, các quy định chưa thực sự đồng bộ, còn chồng chéo, nhiều quy định còn khó khăn, cản trở việc thực thi, gây thất thoát, lãng phí các nguồn lực, chưa tạo môi trường thực sự thuận lợi để thu hút các nguồn lực của các nhà đầu tư trong và ngoài nước, khơi thông nguồn lực ở trong dân...”.

Đồng chí Đoàn Thị Hảo, Phó Trưởng đoàn ĐBQH chuyên trách Phụ trách Đoàn ĐBQH tỉnh Thái Nguyên.

Để khơi thông “điểm nghẽn” này, từ đầu nhiệm kỳ đến nay, Quốc hội khóa XV đã có sự đổi mới căn bản và có những bước đột phá quan trọng trong công tác lập pháp. Các luật mới được thông qua đã chuyển mạnh từ luật thiên về quản lý sang kết hợp hài hòa giữa quản lý hiệu quả với kiến tạo phát triển, khuyến khích đổi mới sáng tạo, kiên quyết từ bỏ tư duy “không quản được thì cấm”, như Luật Đầu tư công (sửa đổi) chuyển thẩm quyền điều chỉnh Kế hoạch đầu tư công trung hạn vốn ngân sách trung ương từ Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho Thủ tướng Chính phủ; chuyển thẩm quyền quyết định chủ trương đầu tư dự án nhóm B, nhóm C từ Hội đồng nhân dân các cấp cho Ủy ban nhân dân các cấp... Luật sửa đổi 9 Luật giao Chính phủ quyết định phân bổ, sử dụng khoản chi của ngân sách trung ương chưa phân bổ và Ủy ban nhân dân các cấp quyết định khoản chưa phân bổ vốn ngân sách địa phương...

Đặc biệt, hầu hết các luật mới được thông qua đều ngắn gọn, rõ ràng, chỉ quy định vấn đề thuộc thẩm quyền của Quốc hội, tạo điều kiện thuận lợi, giao quyền chủ động cho Chính phủ, bảo đảm sự linh hoạt và hiệu quả trong quản lý.

Cũng nhờ có sự đổi mới và đột phá này mà số lượng các luật, bộ luật, nghị quyết tại Quốc hội được xem xét, thông qua tăng rất nhanh trong mỗi kỳ họp, đáp ứng yêu cầu của cử tri và đất nước.  

Nếu như trong năm 2021 (năm đầu tiên của nhiệm kỳ khóa XV), Quốc hội thông qua được 2 luật và 41 nghị quyết thì năm 2022 đã thông qua được 12 luật và 34 nghị quyết; năm 2023 có 16 luật và 34 nghị quyết được thông qua. Năm 2024, số luật và nghị quyết được thông qua lần lượt là 31 và 60.

Kỳ họp thứ 9, Quốc khóa XV bế mạc vào ngày 27-6-2025 thông qua  34 luật, chiếm 52,3% tổng số luật được ban hành tại 17 kỳ họp của nhiệm kỳ khóa XV; thông qua  14 nghị quyết quy phạm pháp luật và cho ý kiến 6 dự án luật. Đặc biệt, Quốc hội đã thảo luận và thông qua Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp với tỷ lệ đồng thuận tuyệt đối của đại biểu Quốc hội, cùng với nhiều luật, nghị quyết đồng bộ, tạo cơ sở pháp lý cho việc đổi mới, sắp xếp bộ máy chính quyền địa phương 2 cấp.

Ngày 20-10-2025,  Kỳ họp thứ 10- Kỳ họp cuối cùng của nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV đã khai mạc. Tại kỳ họp này, Quốc hội tiếp tục phá vỡ mọi “kỷ lục lập pháp” với kế hoạch dự kiến thông qua 49 luật và 14 nghị quyết - con số lớn nhất tại một kỳ họp trong lịch sử 80 năm của Quốc hội. Theo Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn, “đây là khối lượng công việc lập pháp lớn nhất từ đầu nhiệm kỳ, vượt xa so với Kỳ họp thứ 9”.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn khẳng định khối lượng công việc này chính là "minh chứng sinh động cho tinh thần pháp luật phải đi trước một bước, mở đường cho đổi mới sáng tạo". Các đạo luật được thông qua tập trung "tháo gỡ điểm nghẽn thể chế, nhất là trong lĩnh vực đất đai, đầu tư, quy hoạch, xây dựng, môi trường, năng lượng", trực tiếp mở đường cho Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2026-2030 và hướng tới mục tiêu đầy thách thức là đạt tăng trưởng 2 con số.

Dấu ấn mồ hôi, công sức, trí tuệ trong từng đạo luật

Mới đây, phát biểu tại cuộc gặp mặt các đại biểu Quốc hội qua các thời kỳ nhân kỷ niệm 80 năm Quốc hội Việt Nam, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh: “Trong mỗi đạo luật, mỗi nghị quyết có dấu ấn mồ hôi, công sức, trí tuệ tập thể của biết bao thế hệ đại biểu; là kết tinh của những chuyến đi cơ sở sống với nhân dân, thở với nhịp thở của nhân dân, những phiên thảo luận nhiều ngày, những câu chữ được cân nhắc kỹ càng để vừa đảm bảo tính hợp hiến, hợp pháp, vừa đảm bảo tính khả thi, hiệu quả, tinh gọn, sáng rõ”.

Thực tế theo dõi hoạt động của Quốc hội nhiều năm, chúng tôi thấy việc các đại biểu Quốc hội làm việc buổi tối, ngày nghỉ là… bình thường. Để xây dựng hoặc thẩm tra, góp ý dự án luật, các đại biểu phải tìm đọc, nghiên cứu rất nhiều tài liệu, lắng nghe ý kiến của cử tri, đặc biệt là những người chịu tác động nếu luật được ban hành.

Trong Kỳ họp thứ 9 vừa qua, Quốc hội làm việc tất cả các ngày thứ Bảy, chỉ nghỉ duy nhất một ngày thứ Bảy là ngày 21-6, các cơ quan của Quốc hội làm việc tất cả các ngày Chủ nhật và cả buổi tối, với không khí hết sức khẩn trương để kịp tiến độ và đáp ứng chất lượng công việc.

Phát biểu bế mạc Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn xúc động “Trân trọng cảm ơn các vị đại biểu Quốc hội đã tận tụy hết lòng, toàn tâm, toàn ý với công việc, ủng hộ chủ trương đổi mới trong xây dựng pháp luật, sẵn sàng làm việc cả các ngày thứ Bảy và ngoài giờ hành chính; thảo luận sôi nổi, dân chủ, thẳng thắn, sâu sắc, đúng trọng tâm, với tình cảm, tâm huyết, trách nhiệm thực sự trước đất nước, trước nhân dân, sẵn sàng cống hiến và tin tưởng vào tương lai tươi sáng của dân tộc”.

Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Thái Nguyên chủ động, tích cực đóng góp cho công tác lập pháp

Theo ghi nhận của các phóng viên theo dõi Kỳ họp Quốc hội và đông đảo cử tri, các đại biểu Quốc hội hai tỉnh Thái Nguyên và Bắc  Kạn (cũ), nay là Thái Nguyên đã hoạt động rất tích cực và có những đóng góp lớn trong công tác xây dựng pháp luật.

Tất cả các dự án Luật được xem xét, thông qua trong nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV đều có những dấu ấn đóng góp của các đại biểu Quốc hội tỉnh Thái Nguyên từ khâu soạn thảo, lấy ý kiến nhân dân đến khi được thảo luận, góp ý và thông qua. Tại kỳ họp này, các dự án Luật trình Quốc hội đều được các đại biểu Quốc hội đoàn Thái Nguyên nghiên cứu kỹ và có những ý kiến được đông đảo các đại biểu Quốc hội đồng tình. Thảo luận Luật Báo chí, đại biểu Hà Sỹ Huân (Đoàn tỉnh Thái Nguyên) đề nghị cơ quan soạn thảo xem xét giữ nguyên theo cách gọi hiện nay đối với một số thuật ngữ như báo in, phát thanh truyền hình và báo điện tử cho dễ hiểu; đồng thời đề nghị bổ sung thêm một số khái niệm để thống nhất trong quản lý. Về nội dung quy định trách nhiệm quản lý báo chí với quyền tự do ngôn luận của công dân, để thuận lợi trong quá trình thực hiện, đại biểu đề nghị nên quy định theo hướng cơ quan báo chí tạo điều kiện, phối hợp để phản ánh những kiến nghị của công dân theo quy định hiện hành. Về trách nhiệm quản lý nhà nước đối với các cơ quan báo chí của địa phương, cơ quan thường trú và văn phòng đại diện... đại biểu đề nghị dự thảo luật cần nêu rõ trách nhiệm của các cơ quan quản lý, các cơ quan chủ quản để có cơ chế phối hợp quản lý.

Đại biểu Nguyễn Thị Thủy (Đoàn ĐBQH tỉnh Thái Nguyên) thảo luận về hoạt động tố tụng trong tình trạng khẩn cấp được quy định tại Điều 6 Dự thảo Luật Tình trạng khẩn cấp.

Thảo luận về dự thảo Luật Dân số, đại biểu Đoàn Thị Hảo (Đoàn Thái Nguyên) bày tỏ sự băn khoăn đến số liệu về chất lượng dân số của đồng bào khu vực miền núi và đồng bào dân tộc thiểu số. Số liệu cho thấy năm 2022, Việt Nam có khoảng trên 13% dân số mang gen bệnh tan máu bẩm sinh tập trung chủ yếu ở khu vực miền núi, đồng bào dân tộc thiểu số. Bên cạnh đó, trẻ em sinh ra tại khu vực miền núi, đồng bào dân tộc thiểu số cơ hội tiếp cận dịch vụ y tế rất khó khăn... Do đó, đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo quan tâm, xem xét có quy định trong Luật về nội dung đảm bảo chất lượng dân số cho khu vực đồng bào dân tộc miền núi và có chiến lược cụ thể về vấn đề dân số, chất lượng dân số của khu vực miền núi, đồng bào dân tộc thiểu số.

Về nội dung duy trì mức sinh thay thế đại biểu Đoàn Thị Hảo cho rằng, dự thảo Luật mới chỉ tập trung vào vấn đề hỗ trợ tài chính ngắn hạn chưa tạo được môi trường xã hội thuận lợi cho việc sinh và nuôi con, đề nghị bổ sung quy định hỗ trợ dài hạn cho người sinh và nuôi con nhỏ như các chính sách về việc làm, nhà trẻ, học phí, phúc lợi xã hội...; đồng thời mở rộng đối tượng hỗ trợ cho lao động khu vực phi chính thức và phụ nữ không tham gia BHXH để đảm bảo công bằng và khuyến khích sinh con trong toàn xã hội. Việc quy định đình chỉ đối với người hành nghề Y có hành vi công bố, tiết lộ giới tính thai nhi, theo đại biểu, nội dung quy định tại dự thảo Luật chưa bao quát được các hành vi khác như tư vấn, quảng cáo, hướng dẫn hoặc cung cấp dịch vụ lựa chọn giới tính. Do đó, đề nghị cần quan tâm và làm rõ thêm các nội dung để các biện pháp xử lý có đủ sức răn đe và ngăn chặn đối với hành vi lựa chọn giới tính. Về hỗ trợ chăm sóc người cao tuổi đại biểu đề nghị cần có các biện pháp cụ thể để thích ứng với quá trình già hoá dân số.

Với sự đóng góp tích cực của Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Thái Nguyên,  các luật và nghị quyết được thông qua đã phản ánh được tâm tư, tình cảm và nguyện vọng chính đáng của bà con các dân tộc tỉnh Thái Nguyên,  kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc về thể chế, tạo đột phá để phát triển, phát huy mọi nguồn lực, kiến tạo không gian phát triển mới cho tỉnh Thái Nguyên và đất nước.