Chè Thái Nguyên giữ vững thương hiệu, phát triển bền vững và hướng ra thị trường quốc tế

Thái Nguyên từ lâu đã được mệnh danh là “thủ phủ chè” của Việt Nam, nơi kết tinh những điều kiện tự nhiên ưu đãi, truyền thống canh tác lâu đời và tinh hoa văn hóa trà đặc sắc. Lễ hội Trà Thái Nguyên 2025 không chỉ là dịp tôn vinh người trồng chè, người làm chè mà còn là cơ hội để chúng ta cùng nhìn lại chặng đường phát triển, khẳng định vị thế thương hiệu chè Thái Nguyên và định hướng cho tương lai bền vững, vươn ra thị trường quốc tế.

Trước hết, cần khẳng định tiềm năng và lợi thế đặc biệt của chè Thái Nguyên. Điều kiện khí hậu, độ ẩm và thổ nhưỡng nơi đây rất phù hợp với cây chè. Đất feralit trên đồi núi thấp, độ chua vừa phải đã tạo nên hương vị rất riêng cho chè Thái Nguyên - vị đậm, chát dịu và hậu ngọt sâu, khó nơi nào sánh được. Những vùng chè nổi tiếng như Tân Cương, La Bằng, Trại Cài, Phú Lương… đã trở thành biểu tượng không chỉ của địa phương mà của cả ngành chè Việt Nam.

Bên cạnh điều kiện tự nhiên, kinh nghiệm canh tác và chế biến truyền thống của người dân là tài sản vô giá. Nghề chè gắn bó mật thiết với đời sống, phong tục và văn hóa của vùng trung du, miền núi phía Bắc. Chính chiều sâu văn hóa ấy đã tạo nên bản sắc riêng, giúp chè Thái Nguyên được người tiêu dùng trong nước tin yêu và tôn vinh là “Đệ nhất danh trà”. Nhiều sản phẩm hiện nay đã đạt tiêu chuẩn VietGAP, OCOP 4-5 sao, hữu cơ, mở ra cơ hội lớn để tiếp cận các thị trường khó tính như Nhật Bản, EU, Mỹ, Trung Đông.

Tuy nhiên, chúng ta cũng thẳng thắn nhìn nhận những khó khăn, thách thức. Sản xuất chè vẫn còn nhỏ lẻ, manh mún, khiến việc áp dụng công nghệ cao và tiêu chuẩn quốc tế gặp nhiều trở ngại. Chất lượng sản phẩm giữa các hộ, các cơ sở chưa đồng đều; trong khi đó, sự cạnh tranh ngày càng gay gắt cả trong nước lẫn quốc tế. Đáng lo ngại hơn, thương hiệu “chè Thái Nguyên” bị sử dụng tràn lan, gây ảnh hưởng đến uy tín chung. Biến đổi khí hậu, chi phí vật tư, nhân công tăng cao cũng đang tạo áp lực lớn lên người trồng chè.

Để giữ vững thương hiệu và phát triển bền vững, tôi cho rằng cần triển khai đồng bộ nhiều giải pháp. Trước hết là chuẩn hóa chất lượng theo hướng sản xuất an toàn, hữu cơ, VietGAP; lựa chọn giống chè phù hợp, bảo tồn các giống đặc sản như chè trung du lá nhỏ, đồng thời ứng dụng công nghệ chế biến hiện đại để nâng cao chất lượng và an toàn thực phẩm. Việc đạt các chứng nhận quốc tế như EU Organic, RA, ISO, HACCP là “tấm vé thông hành” để chè Thái Nguyên đi xa hơn.

Song song với chất lượng là xây dựng thương hiệu và câu chuyện sản phẩm. Chè Thái Nguyên cần được quảng bá gắn với lịch sử, văn hóa và con người địa phương; bao bì phải hiện đại, sang trọng, có truy xuất nguồn gốc rõ ràng bằng mã QR. Công tác quản lý và phát huy giá trị chỉ dẫn địa lý, nhãn hiệu tập thể cần được thực hiện nghiêm túc và hiệu quả.

Ngoài trà xanh truyền thống, ngành chè Thái Nguyên cần mạnh dạn đa dạng hóa sản phẩm như trà túi lọc, matcha, trà hòa tan, trà ướp hương, quà tặng cao cấp… đáp ứng nhu cầu đa dạng của thị trường. Ứng dụng công nghệ số, thương mại điện tử, marketing hiện đại qua video, livestream, mạng xã hội sẽ giúp chè Thái Nguyên tiếp cận trực tiếp người tiêu dùng toàn cầu.

Đặc biệt, phát triển du lịch văn hóa trà là hướng đi rất giàu tiềm năng. Lễ hội Trà Thái Nguyên cần được nâng tầm thành sự kiện mang tầm quốc tế, gắn với các mô hình du lịch trải nghiệm: tham quan đồi chè, hái chè, sao chè, thưởng trà. Khi du lịch phát triển, giá trị văn hóa và thương hiệu chè sẽ lan tỏa mạnh mẽ hơn.

Để chè Thái Nguyên giữ vững danh hiệu “Đệ nhất danh trà” và vươn ra biển lớn, chúng ta cần chất lượng chuẩn quốc tế, thương hiệu mạnh, sản phẩm đa dạng, marketing hiện đại và chiến lược xuất khẩu bài bản, gắn với du lịch văn hóa. Với sự chung tay của người dân, doanh nghiệp, chính quyền và Hiệp hội Chè Việt Nam, tôi tin tưởng chè Thái Nguyên sẽ tiếp tục khẳng định vị thế xứng đáng trên bản đồ trà thế giới.

* (Ông Hoàng Vĩnh Long, Chủ tịch Hiệp hội Chè Việt Nam)