Báo chí Thái Nguyên và những thách thức trong tình hình mới

Chưa bao giờ báo chí Thái Nguyên lại phát triển mạnh mẽ như hiện nay. Với 3 cơ quan báo chí của tỉnh, hoạt động trên 4 loại hình báo chí (báo in, điện tử, phát thanh, truyền hình); 1 cơ quan báo chí của Quân đội là Báo Quân khu Một và 9 cơ quan báo chí khác đặt văn phòng đại diện, cơ quan thường trú; 9 cơ quan báo chí Trung ương cử phóng viên thường trú độc lập trên địa bàn…, những thông tin về Thái Nguyên được lan tỏa rộng rãi trên các phương tiện thông tin đại chúng của tỉnh và trong cả nước. Dù vậy, trước những biến đổi không ngừng của xã hội, báo chí Thái Nguyên đang gặp không ít thách thức trong tình hình mới.

Phóng viên Đài Phát thanh - Truyền hình Thái Nguyên tác nghiệp tại vùng cao của tỉnh.

Cạnh tranh với mạng xã hội

Trong quá trình tác nghiệp, tôi và các bạn đồng nghiệp ở Báo Thái Nguyên khá áp lực khi phải "chạy đua" thông tin với các nền tảng mạng xã hội, đặc biệt là với những thông tin “hót”, được dư luận quan tâm như liên quan đến việc bổ nhiệm cán bộ lãnh đạo, xử lý các trường hợp vi phạm quy định của pháp luật…

Nhà báo Thúy Hằng, Trưởng Phòng Kinh tế (Báo Thái Nguyên), chia sẻ: Khi tham gia đưa thông tin về các sự kiện lớn của tỉnh, chúng tôi luôn phải mang theo máy tính xách tay để sản xuất tin, bài ngay tại chỗ. Sự phát triển mạnh mẽ của các nền tảng mạng xã hội đang gây sức ép khá lớn cho chúng tôi. Do đó, chúng tôi bắt buộc phải thông tin sớm nhất đến bạn đọc về sự kiện mà mình tham dự. Nhiều sự kiện được tường thuật trực tuyến hoặc cập nhật thông tin liên tục theo giờ trên Báo Thái Nguyên điện tử để đáp ứng nhu cầu của độc giả, góp phần định hướng dư luận...

Trước đây, báo chí mang những thông tin mình có đến với độc giả. Tuy nhiên, trong thời đại 4.0, các nền tảng mạng xã hội phát triển mạnh mẽ, độc giả không còn bị động tiếp nhận thông tin như trước. Họ đã trở thành nhân tố trung tâm, hoàn toàn chủ động trong việc lựa chọn, tiếp nhận thông tin, tri thức. Mạng xã hội chính là kênh thông tin phong phú để bạn đọc tiếp nhận một cách dễ dàng nhất.

Chị Nguyễn Thu Huyền, ở tổ 8, phường Hoàng Văn Thụ (TP. Thái Nguyên), cho hay: Chỉ cần lướt Facebook, Zalo, tôi có thể tìm kiếm được rất nhiều thông tin mà mình muốn. Vì vậy, thiết nghĩ các cơ quan báo chí trong tỉnh cần thông tin một cách nhanh gọn, hiệu quả, chính xác về các sự kiện thì mới gây sự chú ý với người đọc và cạnh tranh được với các nền tảng mạng xã hội...

Nhà báo Nguyễn Ngọc Sơn, Tổng Biên tập Báo Thái Nguyên, khẳng định: Trong thời điểm hiện nay, hơn lúc nào hết, những người làm báo phải nỗ lực không ngừng để trở thành người dẫn dắt thông tin. Đây chính là lý do chúng tôi yêu cầu các phóng viên phải hoàn thành tin, bài sớm nhất khi các sự kiện diễn ra. Đặc biệt là yêu cầu phóng viên phải khai thác thông tin với cách nhìn mới lạ, nhiều chiều, có cách thể hiện sáng tạo, độc đáo, khuyến khích thực hiện các tác phẩm báo chí đa phương tiện để cạnh tranh thông tin lành mạnh trên báo cũng như các nền tảng mạng xã hội...

Tác động tiêu cực từ cơ chế thị trường

Thời gian qua, cơ quan điều tra ở một số tỉnh, thành phố trong cả nước đã phát hiện một số đối tượng là nhà báo, phóng viên suy giảm đạo đức nghề nghiệp. Họ lợi dụng tình trạng nhiều cơ sở kinh tế vì muốn che đậy những việc làm bất chính mà tống tiền hoặc viết các bài báo thiếu khách quan, bảo vệ cái sai…

Có trường hợp, nhiều nhà báo, phóng viên tổ chức thành các nhóm đến một doanh nghiệp tìm hiểu thông tin thì ít mà "đàm phán" về số tiền mà doanh nghiệp phải bỏ ra để “bưng bít” thông tin về những việc làm sai trái, khuất tất thì nhiều.

Cuối năm 2023, người dân trong tỉnh xôn xao trước thông tin có 5 đối tượng là Hoàng Văn Hữu, Đào Văn Thể, Vũ Hoàng Bình, Đỗ Mạnh Dũng và Đào Đình Luyện, cùng trú tại tỉnh, lợi dụng sơ hở của các doanh nghiệp, hộ kinh doanh, cá nhân rồi liên hệ làm việc, đe dọa sẽ viết bài nếu không đưa tiền.

Cơ quan điều tra xác định, các đối tượng Hữu, Bình, Dũng, Luyện đã làm giả bằng cấp để xin làm cộng tác viên tạp chí rồi đi dọa dẫm xin tiền doanh nghiệp, người dân. Còn Đào Văn Thể mạo danh phóng viên chiếm đoạt tiền của hàng chục bị hại, với tổng số tiền chiếm đoạt gần 200 triệu đồng. Vụ việc này đã gióng lên một hồi chuông cảnh tỉnh đối với những nhà báo, phóng viên chính danh, cần có "tâm sáng, bút sắc, lòng trong", phải luôn khách quan, công tâm, trung thực trong quá trình tác nghiệp và thực hiện các tác phẩm báo chí.

Cũng bởi những tác động của kinh tế thị trường, việc các nhà báo, phóng viên mời gọi tuyên truyền, quảng cáo có kinh phí trên các ấn phẩm báo chí khiến nhiều đơn vị, doanh nghiệp trong tỉnh "phát hoảng". Không ít đơn vị được biểu dương, khen thưởng rất “sợ” các nhà báo, phóng viên đến làm phiền... 

Chia sẻ từ cơ quan quản lý nhà nước

Trao đổi với chúng tôi, ông Đỗ Xuân Hòa, Giám đốc Sở Thông tin và Truyền thông, đánh giá: Những năm qua, các cơ quan báo chí trên địa bàn tỉnh đã thực hiện tốt chức năng thông tin, tuyên truyền về các phong trào của địa phương. Tuy nhiên, trước những thách thức đang đặt ra hiện nay, các cơ quan báo chí cần có trách nhiệm hơn trong việc cung cấp thông tin tới công chúng; mang đến cái nhìn có chiều sâu, phân tích vấn đề đến nơi đến chốn, tạo sự đồng thuận, khơi dậy khát vọng vươn lên theo định hướng đúng đắn, nhân văn và thượng tôn pháp luật. Đồng thời đẩy mạnh chuyển đổi số để đa dạng hóa các sản phẩm báo chí và truyền tải trên nhiều nền tảng số khác nhau, đáp ứng nhu cầu tiếp cận thông tin của công chúng mọi lúc, mọi nơi. Bên cạnh đó, các cơ quan, đơn vị chức năng tăng cường rà soát, chấn chỉnh tình trạng cơ quan báo chí xa rời tôn chỉ, mục đích, các cơ quan báo chí, phóng viên, nhà báo không chấp hành nghiêm các quy định của pháp luật về báo chí.

Ông Đỗ Xuân Hòa chia sẻ thêm: Việc quan tâm đào tạo, bồi dưỡng nâng cao nhận thức chính trị cho đội ngũ phóng viên, biên tập viên rất cần được các cơ quan báo chí đặt lên hàng đầu. Theo đó, các cơ quan chủ quản báo chí chỉ đạo cơ quan báo chí thực hiện nghiêm túc, hiệu quả định hướng thông tin của Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy và tôn chỉ, mục đích được quy định trong giấy phép hoạt động báo chí; giữ vững kỷ luật thông tin.

"Chúng tôi cũng đề nghị các cơ quan báo chí, nhất là những đơn vị có văn phòng đại diện, cơ quan thường trú tại tỉnh; phóng viên thường trú độc lập hoặc chuyên trách tăng cường phối hợp với Sở Thông tin và Truyền thông nhằm nâng cao hiệu quả công tác tuyên truyền, cũng như công tác quản lý nhà nước về báo chí ở địa phương" - ông Đỗ Xuân Hòa nhấn mạnh.