Sơ cứu đúng cách: 'Chìa khóa' cứu sống người bị đuối nước

Vụ việc một bé trai tử vong thương tâm khi đang bơi địa bàn tỉnh vừa qua được một số bác sĩ nhìn nhận, một phần nguyên nhân đến từ việc thiếu kiến thức sơ cứu khi xảy ra tai nạn đuối nước. Thực tế này đặt ra yêu cầu cấp thiết trong việc nâng cao nhận thức cộng đồng về kỹ năng sơ cứu ban đầu, để không còn những sinh mạng bị mất đi chỉ vì không được xử trí đúng cách.

Sinh viên Đại học Y Dược Thái Nguyên hướng dẫn học sinh Trường THCS Úc Kỳ sơ cứu cho người bị đuối nước.

Những phút vàng quyết định sự sống

Theo bác sĩ CKII Lê Duy Đạo, Trưởng khoa Cấp cứu, Bệnh viện Trung ương Thái Nguyên: Khi gặp người bị đuối nước, điều đầu tiên cần làm là nhanh chóng đưa nạn nhân ra khỏi nước, ưu tiên đặt lên bờ tại nơi khô ráo, bằng phẳng và thoáng khí. Tuyệt đối không dốc ngược nạn nhân lên vai rồi chạy. Không cố ép bụng, ấn ngực để "tống nước ra". Đây là những hành động vô ích, thậm chí cực kỳ nguy hiểm vì làm mất thời gian vàng để hồi sức và có thể gây tổn thương cột sống cổ, hít sặc, thậm chí tử vong.

Trong các trường hợp đuối nước, thời gian là yếu tố quyết định. Nếu não không được cung cấp oxy trong vòng 3-5 phút, nạn nhân có thể tổn thương não không hồi phục, sau 10 phút khả năng tử vong rất cao. Tuy nhiên, do thiếu kiến thức và kỹ năng sơ cứu, nhiều người sau khi vớt được nạn nhân lại chỉ biết đưa đi bệnh viện mà không thực hiện bất kỳ bước sơ cứu nào tại chỗ, cho dù khoảng cách đến cơ sở y tế có thể mất từ 10-15 phút, thậm chí lâu hơn.

Thực tế cho thấy, tại nhiều cơ sở y tế, nếu người bị đuối nước mà được ép tim và thổi ngạt ngay tại hiện trường thì đã có thể được cứu sống. Đừng đợi xe cứu thương hay đưa lên viện mới sơ cứu, vì khi ấy, có thể đã quá muộn, bác sĩ CKII Nguyễn Hữu Trung, Giám đốc Bệnh viện Gang Thép Thái Nguyên nhấn mạnh.

Với người bị nạn còn thở, hãy đặt họ nằm nghiêng an toàn, giữ ấm và đưa đến cơ sở y tế gần nhất để kiểm tra. Nếu nạn nhân bất tỉnh và không thở (hoặc thở ngáp cá), cần lập tức tiến hành hồi sức tim phổi (CPR): khai thông đường thở, thổi ngạt 5 lần và ép tim liên tục theo chu kỳ 30 lần ép tim - 2 lần thổi ngạt, cho đến khi có hỗ trợ y tế.

Một thao tác đúng, một mạng người được cứu

Việc học sơ cứu không phải chỉ dành cho bác sĩ hay nhân viên y tế. Bất kỳ ai cũng có thể học và thực hành các kỹ năng này nếu được hướng dẫn đúng cách. Đặc biệt là những người làm việc ở trường học, bể bơi, khu vui chơi, tổ dân phố - nơi trẻ em thường xuyên hoạt động, cần được tập huấn bài bản.

Thực tế, kỹ thuật sơ cứu người bị đuối nước không phức tạp như nhiều người nghĩ. Bác sĩ CKII Nguyễn Hữu Trung chia sẻ: Cái khó nhất không phải là thao tác, mà là tâm lý sẵn sàng hành động. Chỉ cần bình tĩnh làm đúng, ai cũng có thể trở thành người cứu sống sinh mạng và những người khi được chứng kiến, cũng cần hết sức bình tĩnh, không tạo thêm áp lực cho người tham gia sơ cứu thực hiện các động tác.

Bể bơi là nơi tiềm ẩn nhiều nguy cơ mất an toàn nên rất cần được giám sát để kịp thời phát hiện, xử lý những tình huống bất ngờ có thể xảy ra.

Việt Nam là quốc gia có tỷ lệ tử vong do đuối nước cao, đặc biệt là ở trẻ em. Mỗi năm, cả nước có hàng nghìn trẻ em tử vong do đuối nước. Tại Thái Nguyên, theo thống kê của ngành chức năng, từ năm 2020 đến tháng 6-2025, có 110 trẻ em tử vong do đuối nước.

Chính vì vậy, việc phổ cập kiến thức sơ cứu cần được thực hiện đồng bộ, từ ngành y tế, giáo dục đến chính quyền cơ sở. Cần đưa kỹ năng sơ cấp cứu trở thành một nội dung bắt buộc trong các chương trình ngoại khóa, đoàn thể, sinh hoạt hè, và đào tạo giáo viên, lực lượng phụ trách trẻ em.

Bên cạnh đó, các bể bơi công cộng, khu vui chơi có yếu tố nước cần bố trí người giám sát có kỹ năng cấp cứu, thay vì chỉ có mặt để trông coi hình thức. Đặc biệt, việc khuyến khích mỗi người dân học một kỹ năng cứu người, được cho là bước đi hiệu quả trong phòng chống đuối nước nói riêng, tai nạn thương tích nói chung.

Sinh mạng là vô giá. Và đôi khi, sự sống được quyết định chỉ trong vài phút với đôi tay biết cách ép tim đúng cách, hay một hơi thở thổi ngạt kịp thời, bởi một người bình tĩnh giữa hoảng loạn. Đừng để thêm những cái chết oan uổng chỉ vì thiếu kiến thức mà ai cũng có thể học được.