Mô hình kinh tế mới: Động lực cho quá trình giảm nghèo

Thời gian qua, các cơ quan chức năng tỉnh Thái Nguyên đang tích cực thử nghiệm nhiều mô hình kinh tế mới, nhằm nâng cao thu nhập, cải thiện đời sống người dân và góp phần giảm nghèo bền vững. Từ phát triển sản phẩm nông nghiệp chất lượng cao kết hợp khai thác tiềm năng du lịch và giữ gìn giá trị văn hóa bản địa, các mô hình này mở ra hướng đi mới, trở thành động lực thúc đẩy sinh kế và phát triển kinh tế địa phương.

HTX Yến Dương vừa được vinh danh Giải thưởng ASEAN về phát triển nông thôn và xóa đói, giảm nghèo. Ảnh: C.T.V

Tại xã Thượng Minh, từ tháng 6-2024, 2 thôn Phiêng Phàng và Nà Pài được lựa chọn triển khai các mô hình thí điểm thuộc đề tài “Xây dựng mô hình thí điểm phát triển kinh tế nông nghiệp sáng tạo gắn với du lịch nhằm thu hút du khách, góp phần nâng cao đời sống cho người dân” do Trung tâm Nghiên cứu Phát triển Nông lâm nghiệp miền núi (ADC) chủ trì.

Ở thôn Phiêng Phàng, người dân được hướng dẫn và hỗ trợ triển khai mô hình Nếp Tài hữu cơ kết hợp nuôi cá chép ruộng và trồng bí đỏ, đồng thời phát triển các hoạt động du lịch trải nghiệm.

Còn ở thôn Nà Pài, mô hình “Lê Nà Pài gắn với du lịch” được triển khai trên diện tích 1ha. Các hoạt động bao gồm chăm sóc cây, trồng hoa trang trí và thiết kế khu nghỉ chân.

Điểm đặc sắc của mô hình là sự kết hợp yếu tố văn hóa bản địa trong phát triển sản phẩm. Nhờ vậy, người dân vừa có thêm nguồn thu từ sản phẩm nông nghiệp, vừa khai thác dịch vụ du lịch trải nghiệm.

Chị Ma Thị Ninh, Giám đốc Hợp tác xã (HTX) Yến Dương, xã Thượng Minh, cho biết: Sau hơn 1 năm thực hiện, tôi nhận thấy mô hình đã mang lại nhiều kết quả tích cực. Không chỉ giúp nâng cao chất lượng sản phẩm nông nghiệp của HTX, mà còn tạo ra cơ hội phát triển du lịch trải nghiệm, thu hút du khách tới tham quan, thưởng thức văn hóa và ẩm thực bản địa. Chúng tôi tin rằng, khi mô hình được triển khai đồng bộ, hình ảnh địa phương và sản phẩm của HTX sẽ được quảng bá rộng rãi, góp phần phát triển kinh tế, giảm nghèo bền vững ở địa phương.

Không chỉ ở lĩnh vực nông nghiệp kết hợp du lịch, thời gian qua, tỉnh Thái Nguyên cũng triển khai một số mô hình canh tác thông minh nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất và thu nhập cho người dân. Như tại xã Hợp Thành, vụ xuân năm 2025, 104 hộ dân tham gia mô hình canh tác lúa thông minh ướt - khô xen kẽ, hướng tới giảm phát thải khí metan và xây dựng tín chỉ carbon nông nghiệp. Diện tích triển khai là 12ha, với phương pháp rút nước theo chu kỳ, cấy thưa, sử dụng mạ non và bón phân cân đối.

Kết quả cho thấy bộ rễ lúa phát triển khỏe, cây sinh trưởng tốt, năng suất đạt 6,79 tấn/ha, cao hơn 0,89 tấn/ha so với phương pháp truyền thống. Chi phí giống giảm 50%, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật và lượng nước tưới giảm 40%, lợi nhuận bình quân đạt 65,7 triệu đồng/ha, cao hơn gần 24 triệu đồng/ha so với cách cấy thông thường. Đặc biệt, mô hình giúp giảm 44,51 tấn khí thải carbon trên toàn bộ diện tích.

Ông Nguyễn Tá, Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh Thái Nguyên, cho biết: Những kết quả từ mô hình không chỉ cải thiện hiệu quả sản xuất, tăng thu nhập trực tiếp cho người dân, mà còn mở ra triển vọng phát triển nông nghiệp xanh, góp phần xây dựng sinh kế bền vững, trở thành động lực quan trọng trong quá trình giảm nghèo của các địa phương trong tỉnh.

Nhiều mô hình trồng cây hoa màu mang lại giá trị kinh tế cao cho người nông dân.

Theo đánh giá chung, những mô hình kinh tế mới không chỉ góp phần nâng cao thu nhập, cải thiện đời sống cho các hộ dân mà còn tạo động lực phát triển kinh tế địa phương. Ông Lê Văn Hùng, một nông dân tham gia mô hình canh tác lúa thông minh ướt - khô xen kẽ, cho biết: Trước đây, chúng tôi chỉ làm nông nghiệp truyền thống, năng suất và thu nhập đều bấp bênh. Với mô hình mới này, gia đình tôi giảm được 1/3 lượng đạm sử dụng, cây lúa cứng hơn, ít sâu bệnh. Năng suất lại cao hơn nên chúng tôi rất yên tâm.

Nhìn rộng ra địa bàn toàn tỉnh, những mô hình kinh tế mới đang từng bước trở thành công cụ giảm nghèo hiệu quả. Việc kết hợp sản xuất nông nghiệp chất lượng cao, bảo vệ môi trường, đồng thời khai thác tiềm năng du lịch và giá trị văn hóa bản địa giúp người dân vươn lên bền vững. Qua đó, Thái Nguyên đang định hình hướng đi chiến lược, vừa tạo sinh kế cho người dân, vừa phát triển kinh tế xanh, mở ra triển vọng giảm nghèo đa chiều và bền vững.

Các chuyên gia nhận định, nếu các mô hình này được nhân rộng, Thái Nguyên có thể trở thành tỉnh điển hình trong việc áp dụng mô hình kinh tế sáng tạo, gắn kết sản xuất nông nghiệp và du lịch, tạo động lực mạnh mẽ cho quá trình giảm nghèo, nâng cao đời sống người dân và phát triển kinh tế địa phương.