Chăm sóc sức khỏe vị thành niên - Không thể xem nhẹ

Vị thành niên là giai đoạn chuyển tiếp từ trẻ em sang người trưởng thành. Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), độ tuổi vị thành niên là từ 10 đến 19 tuổi. Ở lứa tuổi này, cùng với việc chăm sóc về thể chất, tinh thần, vị thành niên rất cần được giáo dục, chăm sóc sức khỏe sinh sản. Từ đó giúp các em có định hướng đúng đắn trong quan hệ nam - nữ, cũng như trong học tập và phát triển bản thân.

Cùng với việc rèn kỹ năng sống, Trường PTDT nội trú Nguyễn Bỉnh Khiêm (Võ Nhai) còn quan tâm chăm sóc sức khỏe toàn diện cho học sinh.

Hiện nay, Thái Nguyên chưa có con số thống kê cụ thể về số trẻ vị thành niên. Tuy nhiên, căn cứ con số do các trường học trên địa bàn cung cấp, Thái Nguyên có trên 120 nghìn học sinh bậc THCS và THPT (độ tuổi từ 11 đến dưới 18 tuổi). Đó là chưa kể đến số học sinh cuối bậc Tiểu học và những em đang học năm thứ nhất tại các trường đại học, cao đẳng, trung học chuyên nghiệp trên địa bàn tỉnh.

Theo khảo sát của chúng tôi, có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản vị thành niên. Trong đó, đáng báo động nhất là tình trạng trẻ yêu đương sớm, dẫn đến quan hệ tình dục, có thai ngoài ý muốn, kết hôn “nóng vội”.

Đơn cử như em L.T.P, sinh năm 2007, xóm Đèo Bụt, xã Hợp Tiến (Đồng Hỷ). Do nghỉ học, đi làm thuê từ sớm nên P. có quan hệ yêu đương, mang thai và sinh con khi mới 15 tuổi (năm 2022). Phải chăm con ở cái tuổi “ăn chưa no, lo chưa tới”, bà mẹ “trẻ con” này luôn cảm thấy mệt mỏi, áp lực, thiếu các kỹ năng làm mẹ.

Không chỉ sinh con ngoài ý muốn, do quan hệ yêu đương sớm, nhiều vị thanh niên còn bất chấp nguy cơ và đi phá thai ở cơ sở không đảm bảo yêu cầu, dẫn đến những hệ lụy lớn về sức khỏe như nhiễm khuẩn đường sinh dục, tai biến sản khoa hoặc có thể dẫn đến vô sinh…

Thời gian qua, ngành chức năng của tỉnh chưa tiến hành thống kê số vị thành niên nạo, hút, phá thai. Dù vậy, tại một số cơ sở y tế trên địa bàn tỉnh đã ghi nhận không ít trường hợp nạo, hút, phá thai ở độ tuổi từ 15 đến 19 tuổi.

Đáng báo động hơn, thông qua mạng Internet, các nền tảng mạng xã hội, lớp trẻ dễ dàng tiếp cận được với các loại văn hóa phẩm, có nhiều mối quan hệ khác giới, cùng lối sống phóng khoáng… nên dễ dàng yêu đương và có thể mắc các bệnh lây qua đường tình dục (HIV/AIDS, lậu, giang mai…), ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe vị thành niên…

Bác sĩ Hoàng Thị Minh Toàn, Phó Giám đốc Trung tâm Kiểm soát Bệnh tật tỉnh, cho biết: Vị thành niên, thanh niên là lứa tuổi đặc thù. Đây là nhóm tuổi sau này sẽ quyết định tương lai phát triển của đất nước. Trong khi đó, sức khỏe sinh sản vị thành niên, thanh niên được coi là một trong những yếu tố quan trọng, có ý nghĩa quyết định đến chất lượng dân số, chất lượng nguồn nhân lực và tương lai của giống nòi. Tuy nhiên hiện nay, nhiều bạn trẻ chưa có nhận thức đầy đủ về quan hệ tình dục, mang thai… Do đó, việc nâng cao nhận thức về chăm sóc sức khỏe sinh sản vị thành niên là một phần việc hết sức quan trọng.

Cũng theo bác sĩ Toàn, để chăm sóc sức khỏe vị thành niên rất cần sự quan tâm của gia đình, nhà trường và xã hội. Trong đó, việc rèn kỹ năng sống cho các em là rất cần thiết.

Cụ thể, phụ huynh và thầy, cô giáo cần trang bị cho các em những kiến thức cơ bản về giới tính, sức khỏe sinh sản. Đặc biệt, luôn đồng hành cũng con trẻ để hiểu, sẻ chia với các em về những lo lắng, băn khoăn trong cuộc sống, học tập; cởi mở, đưa ra lời khuyên khi trẻ tâm sự về tình yêu nam - nữ, có những thắc mắc về giới tính, quan hệ tình dục thay vì cấm đoán, áp đảo…

Đồng thời, giúp trẻ phân biệt rõ ràng giữa tình yêu và tình bạn khác giới trong sáng, giúp đỡ nhau cùng tiến bộ; khuyến khích con có thời gian biểu học tập, nghỉ ngơi, giải trí và tập luyện thể thao phù hợp, điều độ, nâng cao thể chất và tinh thần… Nhất là giúp trẻ biết theo dõi, chăm sóc sức khỏe sinh sản, vệ sinh cá nhân sach sẽ và thông báo với cha mẹ khi có các dấu hiệu bất thường trên cơ thể (chậm kinh nguyệt, hẹp bao quy đầu, tinh hoàn ẩn…) để được khám, điều trị kịp thời…

Ngoài ra, các bậc phụ huynh, nhà trường, các ngành, đoàn thể từ tỉnh đến cấp xã cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức người dân về tầm quan trọng của việc chăm sóc sức khỏe sinh sản vị thành niên; hướng các em vào các hoạt động lành mạnh ở trường học, luyện tập thể thao; tránh xa những hình ảnh, sách báo, phim ảnh, trang web khiêu dâm, đồi trụy hay rượu, bia, thuốc lá, ma túy. Cùng với đó, tuyên truyền để các em không quan hệ tình dục trước tuổi trưởng thành, bảo đảm quan hệ tình dục an toàn, sống thủy chung…