Chủ động bảo vệ sức khỏe trước nguy cơ "dịch chồng dịch"

COVID-19 tăng nhanh trở lại, vi rút cúm mùa, vi khuẩn phế cầu... đang làm gia tăng nhiều ca bệnh mới trong giai đoạn thời tiết giao mùa, ảnh hưởng đến hệ hô hấp nghiêm trọng. Nếu người yếu thế bị đồng nhiễm cúm và COVID-19 sẽ gặp nhiều biến chứng về sức khỏe. 

Tiêm vắc-xin bảo vệ cho người cao tuổi.

Theo Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế, từ đầu tháng 4/2023 đến nay, số ca mắc COVID-19 mới tăng nhanh chóng, lên tới hơn 2.400 ca nhiễm mới vào ngày 20-4. Mặc dù số ca nặng phải nhập viện vẫn ở trong tầm kiểm soát nhưng cũng có chiều hướng gia tăng, chủ yếu ở nhóm nguy cơ cao như: người cao tuổi, người mắc bệnh nền, người bị suy giảm miễn dịch, phụ nữ mang thai…

Thành phố Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh đã phát khuyến cáo về việc đeo khẩu trang nơi công cộng. Trong đó, Thành phố Hồ Chí Minh vừa yêu cầu học sinh và giáo viên đeo khẩu trang trong trường học.

Trong thời điểm giao mùa, các dịch bệnh truyền nhiễm qua đường hô hấp khác như cúm, viêm phổi do phế cầu khuẩn, ho gà... cũng có diễn biến phức tạp, đặc biệt nguy hiểm khi đồng nhiễm cùng COVID-19. Trước nguy cơ "dịch chồng dịch", các chuyên gia nhấn mạnh đến việc ưu tiên bảo vệ các nhóm đối tượng yếu thế.

Theo bác sĩ Trương Hữu Khanh, Phó chủ tịch Liên chi Hội truyền nhiễm Thành phố Hồ Chí Minh, phế cầu khuẩn gây đồng nhiễm, bội nhiễm ở bệnh nhân COVID-19 khiến việc điều trị trở nên khó khăn và kéo dài, nguy cơ để lại nhiều di chứng ở hệ thần kinh, hệ hô hấp (xẹp phổi, áp xe phổi, phù phổi, suy hô hấp), hệ vận động. Đây là nguyên nhân hàng đầu gây viêm phổi ở trẻ nhỏ và người cao tuổi.

Phế cầu khuẩn gây ra tình trạng nhiễm trùng nặng khác như viêm màng não, nhiễm trùng máu, viêm tai giữa, viêm xoang… Nếu đồng nhiễm cùng tác nhân khác, phế cầu khuẩn sẽ làm cho người bệnh có nguy cơ gặp biến chứng nặng như viêm màng ngoài tim, phù thũng, xẹp phổi…

Khoa Nội hô hấp, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Thành phố Hồ Chí Minh thời gian qua cũng ghi nhận nhiều bệnh nhân là trẻ em và người cao tuổi nhập viện điều trị vì biến chứng viêm phổi nặng do vi khuẩn phế cầu.

Chủ động tiêm vắc-xin sẽ giúp phòng tránh các bệnh hô hấp nguy hiểm đồng thời phòng ngừa biến chứng xa của COVID-19.

Bác sĩ chuyên khoa I Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa, Hệ thống tiêm chủng VNVC cảnh báo, phế cầu tàn phá phổi không kém COVID-19. Bệnh có triệu chứng dễ gây nhầm lẫn với cảm cúm thông thường nên thường bị xem nhẹ, hoặc dễ nhầm lẫn với COVID-19 khiến bỏ sót điều trị. Từ đó, người bệnh dễ gặp diễn tiến nặng, phổi bị tàn phá nặng nề dẫn đến tử vong.

Tương tự, cúm mùa cũng tàn phá phổi và gây nguy hiểm tính mạng không kém COVID-19. Vi rút cúm gây gia tăng từ 6-10 lần nguy cơ nhồi máu cơ tim, tăng 100 lần nguy cơ viêm phổi, thúc đẩy những cơn kịch phát ở bệnh nhân COPD, hen suyễn...

Hiện nay, dịch COVID-19 đang gia tăng trở lại, nếu đồng nhiễm cùng lúc cúm và COVID-19 có thể gây khó khăn trong công tác điều trị, nguy cơ tử vong tăng cao.

Các nghiên cứu từ các tổ chức y tế quốc tế như WHO, CDC của Mỹ, cũng như của Anh và các nước châu Âu, việc tiêm chủng sớm vắc-xin phòng các bệnh hô hấp như vắc-xin cúm, vắc-xin phế cầu, vắc-xin ho gà ở giai đoạn hậu COVID-19 góp phần quan trọng bảo vệ lá phổi, đường hô hấp, cũng như cải thiện mức độ lây lan cũng như các biến chứng nặng của COVID-19, đặc biệt là với nhóm nguy cơ cao.

Vắc-xin cúm không chỉ phòng cúm hiệu quả 70-90%, giảm tỷ lệ tử vong mà còn giúp giảm nguy cơ tăng nặng các bệnh đang mắc, tránh nguy cơ đồng nhiễm vi rút, vi khuẩn khác.

Một mũi vắc-xin cúm có thể giúp giảm 50% nguy cơ nhập viện và 68% tỷ lệ tử vong ở người cao tuổi, 15-45% nguy cơ nhồi máu cơ tim cấp, 46% nguy cơ hen cấp, 58% ở bệnh nhân đái tháo đường.

Với vắc-xin phòng vi khuẩn phế cầu, bác sĩ chuyên khoa I Bạch Thị Chính – Giám đốc Y khoa, Hệ thống tiêm chủng VNVC cho biết nhiều nghiên cứu cho thấy người lớn tuổi được tiêm vắc-xin phế cầu có nguy cơ nhiễm COVID-19 thấp hơn 35% so với người lớn không được tiêm chủng.

Thử nghiệm ngẫu nhiên có đối chứng khác với trẻ em và người lớn cho thấy vắc-xin phế cầu có khả năng bảo vệ từ 23-49% chống lại các vi rút hô hấp liên quan đến viêm phổi, bao gồm cả vi rút SARS-CoV-2 ở người. Đặc biệt người trên 65 tuổi đã tiêm vắc-xin Prevenar 13 giảm 32% nguy cơ nhập viện và tử vong do COVID-19.

“Đặc biệt, vắc-xin có thành phần phòng bệnh ho gà (như bạch hầu - ho gà - uốn ván) được chứng minh có khả năng tạo “miễn dịch chéo” với COVID-19 nhờ thành phần epitope giống nhau tạo ra các phản ứng chéo, phòng biến chứng nguy hiểm của COVID-19”, bác sĩ Chính khẳng định.

Tiêm vắc-xin là biện pháp bảo vệ chủ động cho trẻ nhỏ.

Ngoài ra, theo bác sĩ Chính, vắc-xin cúm thế hệ mới và các vắc-xin như 5 trong 1, 6 trong 1, vắc-xin Quimi-Hib ngừa vi khuẩn Hib, vắc-xin Boostrix và Adacel ngừa ho gà - bạch hầu - uốn ván cũng có thể phòng viêm phổi và biến chứng nguy hiểm của viêm phổi. Vì thế, để chủ động bảo vệ sức khỏe trước thời điểm nhiều bệnh lý hô hấp lưu hành, lây nhiễm cao, mọi người nên tiêm vắc-xin để có được miễn dịch tốt nhất, hạn chế thấp nhất nguy cơ biến chứng nếu mắc bệnh.