Thuốc lá thế hệ mới: Hệ lụy khôn lường

Nghiên cứu của Tổng hội Y học Việt Nam mới đây cho thấy, thuốc lá thế hệ mới chứa khoảng 7.000 hóa chất các loại (69 chất sinh ung thư), trong đó có cả các chất ma túy gây nghiện và kim loại nặng làm tổn thương não, tăng nhịp tim, huyết áp… Không ít trường hợp đã phải nhập viện cấp cứu dù mới chỉ sử dụng lần đầu. Đáng lo ngại hơn là số người sử dụng thuốc lá thế hệ mới ngày càng gia tăng ở giới trẻ. Thực tế này đòi hỏi sự quan tâm, vào cuộc quyết liệt hơn của các cấp ngành, cũng như của toàn xã hội.

Thuốc lá điện tử với đa dạng mẫu mã, bắt mắt nhằm kích thích nhiều người sử dụng.

Thuốc lá thế hệ mới chủ yếu được biết đến với 3 nhóm sản phẩm: thuốc lá điện tử có chứa nicotine (ENDS), thuốc lá nung nóng (HTP) và loại sản phẩm hỗn hợp có cả sợi thuốc lá, cùng dung dịch nicotine.

Theo GS.TS Nguyễn Văn Kính, Phó Chủ tịch Tổng hội Y học Việt Nam: Rất nhiều tác hại đến sức khỏe mà thuốc lá thế hệ mới mang lại đối với cả người hút và những người xung quanh (hút thuốc thụ động). Một số loại bệnh điển hình là: ung thư phổi, mũi, thực quản, gan, tuyến tụy, cổ tử cung; gây nghiện, ảnh hưởng đến sự phát triển của não; gây hội chứng tổn thương hô hấp cấp, thậm chí là tử vong. Đặc biệt, đối với trẻ em, trẻ vị thành niên, sử dụng thuốc lá điện tử có chứa nicotine sẽ gây hại cho sự phát triển của não; ảnh hưởng đến sự chú ý, học tập, tâm trạng; tăng nguy cơ nghiện các chất gây nghiện khác trong tương lai. Với phụ nữ mang thai, nicotine có thể đi qua nhau thai, dẫn tới hội chứng đột tử ở trẻ sơ sinh, giảm thính lực, béo phì…

Thực tế đã chứng minh, tại Trung tâm Chống độc Bệnh viện Bạch Mai, trong 2 năm (2022 và 2023) đã tiếp nhận gần 130 trường hợp nhập viện bị ngộ độc sau khi sử dụng thuốc lá thế hệ mới. Còn qua tổng hợp báo cáo của gần 700 cơ sở khám bệnh, chữa bệnh trên cả nước, tính riêng năm 2023 có 1.224 ca nhập viện do sử dụng ENDS, HTP. Triệu chứng chủ yếu khi nhập viện là: dị ứng, ngộ độc, tổn thương phổi cấp. Trong số này có 81 người sử dụng lần đầu tiên; còn lại 1.143 người đã sử dụng một thời gian.

Mặc dù rất có hại như vậy, nhưng để dễ dàng tiêu thụ và kiếm được lợi nhuận, các tập đoàn thuốc lá thường truyền thông là họ "có trách nhiệm với cộng đồng". Thay vì khuyên mọi người bỏ thuốc thì họ lại đưa ra thông điệp khuyến khích người tiêu dùng lựa chọn ENDS, HTP để thay cho thuốc lá điếu thông thường.

Tổ chức Y tế thế giới (WHO) cũng đã nhiều lần lên tiếng “Không có bằng chứng nào chứng minh ENDS hay HTP ít gây hại hơn các sản phẩm thuốc lá điếu thông thường”. Cả 2 loại thuốc lá này đều chứa nicotine là chất gây nghiện cao, gây hại đến sức khỏe người hút.

Chị Nguyễn Thị Hương, phường Hương Sơn (TP. Thái Nguyên), chia sẻ: Con trai tôi mới học lớp 8 nhưng đã hút thuốc lá điện tử. Có lần, tôi vô tình nhìn thấy một vật dụng to hơn thỏi son, rất bóng bẩy đẹp mắt nên hỏi con thì được trả lời là cái đèn pin mượn của bạn. Do tin tưởng và cũng không hề biết đó là thuốc lá điện tử nên tôi không để tâm nhiều. Cho đến khi cô giáo chủ nhiệm tổ chức một buổi họp khẩn với phụ huynh có con sử dụng thuốc lá điện tử thì tôi mới “ngã ngửa” con mình đã nhiều lần sử dụng thuốc lá điện tử với nhóm bạn trong và ngoài lớp. Đáng lo ngại hơn là có học sinh của lớp khác còn kinh doanh loại thuốc lá này và không ít bạn đã lấy trộm tiền của bố mẹ để mua sử dụng. Sau lần đó, tôi thường xuyên để mắt đến con, dành nhiều thời gian tìm hiểu về các loại thuốc lá thế hệ mới để phân tích cho con. Nhờ đó, con tôi không còn sử dụng và đã biết khuyên bảo các bạn tránh xa loại thuốc lá này.

Cô giáo N.T.V, hiệu trưởng một trường THCS trên địa bàn tỉnh, chia sẻ: Mặc dù chúng tôi thường xuyên nhắc nhở toàn trường trong giờ chào cờ đầu tuần về những nguy hại của thuốc lá điện tử, nhưng vẫn có những em sử dụng vụng trộm. Nhiều em tìm cách giấu ở một địa điểm nào đó để sau giờ học hoặc trong lúc đi học thêm thì tụ tập hút với nhau. Chúng tôi mong Nhà nước sớm có quy định cấm triệt để loại thuốc lá này. Còn trước mắt, các cơ quan chức năng cần tăng cường kiểm tra để phát hiện những loại thuốc lá nhập lậu, không rõ nguồn gốc… để hạn chế tối đa việc lưu hành loại thuốc lá này.

Được biết, Bộ Y tế cũng đang đề xuất Chính phủ xem xét và trình Quốc hội ban hành nghị quyết cấm việc sản xuất, kinh doanh và sử dụng các sản phẩm ENDS hay HTP tại Việt Nam. Rất hy vọng, đề xuất này sớm được thông qua để giúp hạn chế tối đa những tác hại mà các loại thuốc lá thế hệ mới gây ra cho người sử dụng, đặc biệt là giới trẻ.