Để mỗi bản án đều “có lý, có tình”

Theo quy định, trong quá trình tố tụng, khi được phân công xét xử, hội thẩm ngang quyền với thẩm phán. Và để phát huy được vai trò do nhân dân tín nhiệm bầu, không bị “mờ nhạt” trước các phán quyết của thẩm phán, nhiệm kỳ 2021-2026, các hội thẩm nhân dân (HTND) TP. Thái Nguyên đã chủ động thực hiện tốt vai trò, nhiệm vụ được giao, góp phần giữ nghiêm "cán cân" công lý trong những phiên tòa.

Năm 2023, các hội thẩm nhân dân của TP. Thái Nguyên trực tiếp tham gia cùng Tòa án nhân dân thành phố xét xử 729 vụ án các loại.

Đoàn HTND TP. Thái Nguyên nhiệm kỳ 2021-2026 có 39 người, cơ bản trình độ chuyên môn tốt, có kiến thức pháp luật, đã được tập huấn, bồi dưỡng nghiệp vụ, kỹ năng xét xử, đáp ứng tốt yêu cầu, nhiệm vụ.

Riêng năm 2023, các HTND đã trực tiếp tham gia cùng Tòa án nhân dân (TAND) thành phố xét xử 729 vụ án các loại. Tính bình quân, mỗi HTND là cán bộ hưu xét xử khoảng 70 vụ, còn mỗi hội thẩm là cán bộ đương nhiệm tham gia xét xử từ 15-16 vụ. Trong năm, không có HTND nào vi phạm các nguyên tắc xét xử, vi phạm pháp luật, không có vụ án nào bị hoãn phiên tòa vì lý do HTND.

Nhằm nâng cao chất lượng hoạt động của HTND, khắc phục tình trạng hội thẩm “phó thác" trách nhiệm cho thẩm phán, năm 2023, lãnh đạo TAND TP. Thái Nguyên đã tổ chức cho Đoàn HTND đi học tập, trao đổi kinh nghiệm tại TAND TP. Hồ Chí Minh.

Đoàn HTND thành phố cũng yêu cầu các HTND tích cực tham gia tập huấn chuyên môn nghiệp vụ do TAND tỉnh tổ chức để bồi đắp, trau dồi nhiều kĩ năng, nghiệp vụ xét xử, cũng như cập nhật nhiều văn bản pháp luật mới, hoặc được sửa đổi, bổ sung.

Cơ bản các HTND đã phát huy hiệu quả công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật tại phiên tòa, nhất là những buổi xét xử lưu động ở các phường, xã, các trường học trên địa bàn, cũng như khi tham gia công tác hòa giải ở cơ quan, đơn vị công tác và nơi cư trú.

Hầu hết HTND khi được TAND phân công đều tích cực tham gia với tinh thần nhiệt tình và ý thức trách nhiệm cao, nhất là với các vụ án phức tạp, án điểm được dư luận xã hội quan tâm, án đưa đi xét xử lưu động hay án xét xử trực tuyến, các vụ án rút kinh nghiệm.

Đặc biệt, để khắc phục tình trạng “mờ nhạt”, “trông chờ” ý kiến của thẩm phán trong các phiên xét xử, năm 2023, cơ bản các HTND thành phố đã chủ động tự cập nhật, nghiên cứu, bồi dưỡng kiến thức pháp luật, rèn luyện kỹ năng; nghiên cứu kỹ hồ sơ.

Nhờ đó, trong các phiên tòa, mỗi HTND đã cùng với thẩm phán chủ tọa phiên tòa có sự nhất trí cao khi đánh giá chứng cứ của vụ án, áp dụng đúng pháp luật, chính xác, giúp hội đồng xét xử đưa ra các phán quyết, quyết định đúng quy định.

Với những kết quả đạt được, năm 2023 có 2 HTND của TP. Thái Nguyên được nhận Bằng khen của Chánh án TAND tối cao; 8 HTND được nhận Giấy khen của Chánh án TAND tỉnh.

Hội thẩm nhân dân Lê Đình Hiệp và Nguyễn Thị Hoàng Lan trao đổi về hồ sơ vụ án trước khi tham gia xét xử.

Bà Nguyễn Thị Hoàng Lan, Trưởng Khoa Luật, Trường Đại học Khoa học (Đại học Thái Nguyên), chia sẻ: Gắn bó và đam mê với công việc HTND trong nhiệm kỳ 2021-2026, tôi thấy làm tốt công tác này sẽ góp phần giữ nghiêm “cán cân” công lý, cũng là cơ hội để tôi có nhiều kinh nghiệm phục vụ việc giảng dạy, quản lý. Với vai trò HTND, tôi luôn thực hiện đúng chức trách, quyền hạn, nhiệm vụ của mình trong nghiên cứu hồ sơ, tham gia thẩm vấn cùng hội đồng xét xử, tích cực thảo luận nghị án để ban hành các bản án “có lý, có tình”.

Còn ông Lê Đình Hiệp, Chủ tịch Ủy ban MTTQ phường Phú Xá, người vừa được nhận Bằng khen của Chánh án TAND tối cao vì có những đóng góp tích cực trong công tác tòa án, cho biết: Đây là nhiệm kỳ thứ hai tôi tham gia công tác HTND. Tôi đã chủ động sắp xếp hợp lý thời gian công tác tại địa phương để có thể tham gia xét xử các vụ án của TAND TP. Thái Nguyên. Từ khi tham gia công tác HTND đến nay, tôi đã trực tiếp xét xử gần 100 vụ, việc các loại, không có án bị cấp phúc thẩm hủy, sửa.

Bên cạnh những kết quả đạt được, vẫn còn tình trạng một số HTND thành phố tham gia xét xử rất ít vụ án (năm 2023, theo thống kê của Tòa án, có người chỉ tham gia xét xử từ 2-4 vụ án/năm, trong khi số cao nhất với cán bộ hưu trí là 125 vụ/năm, với cán bộ đương nhiệm là 52 vụ/năm.

Hơn nữa, năm vừa qua có 4 vụ án bị hủy, sửa, một phần nguyên nhân là phía các HTND còn tâm lý chủ quan, chưa phát huy đầy đủ tính độc lập, chủ động trong việc nghiên cứu hồ sơ vụ án; chưa cập nhật, nghiên cứu kỹ các bộ luật tố tụng, các văn bản hướng dẫn áp dụng pháp luật dẫn đến vi phạm về thủ tục tố tụng.

Theo ông Phạm Lành, Trưởng Đoàn HTND TP. Thái Nguyên: Mục tiêu phấn đấu của Đoàn HTND thành phố trong năm 2024 là nêu cao hơn nữa trách nhiệm của mỗi HTND, thể hiện rõ nét vai trò độc lập, vô tư, khách quan trong xét xử, góp phần bảo vệ công lý, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của tổ chức, cá nhân.