Nồi luộc bánh chưng dùng điện ở Làng nghề Bờ Đậu vẫn "đắp chiếu", vì sao?

Từ nhiều năm nay, người dân Làng nghề bánh chưng Bờ Đậu (Phú Lương) luôn mong mỏi được sử dụng điện sản xuất (3 pha) để luộc bánh thay thế than và củi, góp phần giảm ô nhiễm môi trường, tiết kiệm nhân công, bảo vệ sức khỏe người lao động, giảm chi phí sản xuất... Thực tế, bà con cũng đã đầu tư hàng trăm triệu đồng để mua nồi điện, nhưng do chưa được sử dụng điện phục vụ sản xuất nên những chiếc nồi này vẫn nằm "đắp chiếu".

Bà Nguyễn Bích Liên, Giám đốc Hợp tác xã Truyền thống bánh chưng Bờ Đậu không thể sử dụng nồi nấu điện do không có điện sản xuất (3 pha).

Làng nghề bánh chưng Bờ Đậu hiện có gần 50 hộ sản xuất, mỗi năm bán ra thị trường từ 150-200 nghìn chiếc bánh chưng (trung bình khoảng 3 nghìn đến 4 nghìn chiếc/thành viên làng nghề), đạt doanh thu từ 6-8 tỷ đồng/năm. Sản phẩm bánh chưng Bờ Đậu đã được chứng nhận OCOP 3 sao, được người dân, du khách tin dùng.

Mặc dù sản xuất với số lượng lớn, nhưng hầu hết các hộ vẫn luộc bánh chưng bằng phương pháp truyền thống là đun bằng củi và than. Việc đun nấu bằng củi, than phát thải ra rất nhiều khí CO2 và CO độc hại, gây ô nhiễm môi trường và ảnh hưởng tới sức khỏe người lao động.

Trước thực trạng trên, nhằm tăng năng suất lao động, nâng cao chất lượng sản phẩm bánh chưng, năm 2015, Sở Công Thương đã triển khai dự án hỗ trợ làng nghề 25 chiếc nồi điện các loại (có thể nấu từ 150-600 chiếc bánh chưng cùng lúc) cho các thành viên với tổng giá trị 500 triệu đồng. Mặc dù nồi điện đã được cấp nhưng các hộ lại không thể sử dụng được.

Anh Nguyễn Văn Hòa, xóm 9, xã Cổ Lũng, thành viên Làng nghề, cho biết: Năm 2015, gia đình tôi cũng đăng ký đối ứng để nhận 2 chiếc nồi nấu điện. Tuy nhiên, do không có điện 3 pha nên gia đình tôi không sử dụng được. Đến năm 2022, gia đình tôi tự đầu tư đường dây gần 20 triệu đồng đấu điện nhờ qua trạm biến áp (TBA) của Siêu thị Thái Dương Mart (xóm 9, xã Cổ Lũng) để sử dụng. Dùng nồi điện được khoảng 1 năm thì đơn vị này thông báo TBA bị quá tải nên nồi điện nấu bánh chưng của gia đình tôi lại “đắp chiếu”.

Gia đình anh Trần Văn Ngà, Trưởng Làng nghề bánh chưng Bờ Đậu, cũng được hỗ trợ 2 chiếc nồi nấu điện. Không có điện 3 pha để sử dụng nên anh Hòa đã cải tạo chiếc nồi điện thành nồi hơi đun bằng củi để luộc bánh chưng. Phương pháp cải tạo này của anh Hòa chỉ là giải quyết pháp tình thế để giảm sử dụng than và củi trong quá trình luộc bánh. 

Chúng tôi khảo sát một vòng quanh Làng nghề, thấy hàng loạt thành viên vẫn đang bỏ không nồi điện được hỗ trợ theo dự án từ gần chục năm nay, thay vào đó là sử dụng bếp nấu bánh chưng bằng than, củi, khói bốc lên từ những chiếc bếp như vậy làm đen cả trần nhà, các tấm pano quảng cáo… 

Bà Nguyễn Bích Liên, Giám đốc Hợp tác xã Truyền thống bánh chưng Bờ Đậu, cho biết: Nhu cầu về sử dụng điện sản xuất để luộc bánh chưng đã có từ hàng chục năm nay, chúng tôi cũng đã nhiều lần ý kiến tại các cuộc tiếp xúc cử tri nhưng chưa được giải quyết.

Xã Cổ Lũng đang được cấp điện từ 14 TBA, trong đó có 11 TBA là tài sản của ngành Điện, 2 TBA do hợp tác xã đầu tư và 1 TBA hợp tác xã được tiếp nhận từ dự án. Toàn bộ điện của thành viên Làng nghề được mua lại thông qua Hợp tác xã Dịch vụ và kinh doanh tổng hợp Cổ Lũng qua 3 TBA. Theo phản ánh của người dân Làng nghề, tình trạng quá tải, mất điện vào giờ cao điểm vẫn xảy ra khá thường xuyên, đến nay các hộ cũng chưa được sử dụng điện phục vụ sản xuất.

Trước thực tế đó, tại Hội nghị mới đây về đánh giá tiến độ xây dựng huyện Phú Lương đạt chuẩn nông thôn mới năm 2024, lãnh đạo tỉnh giao Sở Công Thương và ngành Điện phối hợp khảo sát, đánh giá thực tế, đề xuất phương án giải quyết. Mặc dù điện sinh hoạt cơ bản đáp ứng tại thời điểm kiểm tra, nhưng UBND huyện Phú Lương đề nghị Ngành, đơn vị chức năng khảo sát, lắp đặt thêm 1 TBA 400kVA tại Làng nghề bánh chưng Bờ Đậu để cải thiện chất lượng điện phục vụ nhu cầu sản xuất, sinh hoạt.

Về vấn để này, Công ty Điện lực Thái Nguyên thông tin: Hiện tại trong danh mục đầu tư năm 2024 chưa có hạng mục thuộc khu vực trên, do vậy, Công ty đề nghị Hợp tác xã Dịch vụ kinh doanh tổng hợp Cổ Lũng phối hợp, hoặc chủ động nghiên cứu đầu tư TBA để đảm bảo chất lượng điện cho khách hàng.