Xây dựng nông thôn mới ở vùng đồng bào Mông

Sau hơn 10 năm được triển khai thực hiện trên địa bàn huyện vùng cao Võ Nhai, Chương trình xây dựng nông thôn mới (NTM) đã có những tác động tích cực đến đời sống của người dân, trong đó có các xóm có đông đồng bào dân tộc Mông sinh sống. Đời sống vật chất, tinh thần của bà con từng bước được cải thiện và nâng lên rõ rệt.

Toàn bộ đường nối trung tâm huyện Võ Nhai đến các xã có đông đồng bào dân tộc Mông sinh sống đã được cứng hóa. Trong ảnh: Đường bê tông tại xã Sảng Mộc. Ảnh: T.L

Xóm Lân Vai, xã Dân Tiến (Võ Nhai) có 69 hộ, với khoảng 300 nhân khẩu, trong đó có 67 hộ đồng bào dân tộc Mông (chiếm 97%). Năm 2014, từ nguồn vốn Chương trình mục tiêu Quốc gia về xây dựng NTM, xã Dân Tiến đã đầu tư trên 4 tỷ đồng để bê tông hóa toàn bộ 1,8km đường trục chính, với chiều rộng 3m đến Lân Vai, thay thế con đường đất nhỏ, lầy lội trước kia.

Không chỉ đầu tư cơ sở hạ tầng, người dân Lân Vai còn được hỗ trợ sinh kế, giống cây trồng, vật nuôi, máy móc sản xuất giúp tăng năng suất lao động... Theo thống kê, trong giai đoạn 2016-2021, Lân Vai đã được Nhà nước hỗ trợ trên 1,2 tỷ đồng, giúp bà con phát triển kinh tế, giảm nghèo.

Từ sự hỗ trợ trên, đồng bào ở Lân Vai đã mạnh dạn chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi cho giá trị kinh tế cao hơn. Trong đó, riêng 5ha trồng mía mỗi năm đem về lợi nhuận gần 1 tỷ đồng.

Không dừng lại ở đó, từ năm 2019, hơn chục hộ dân Lân Vai đã mạnh dạn chuyển đổi trên 5ha đất vườn tạp, đất rải rác dưới chân núi đá sang trồng na thương phẩm. Qua đó, thu nhập trung bình của đồng bào từ 15-20 triệu đồng/người/năm đã nâng lên trên 33 triệu đồng/người/năm; tỷ lệ hộ nghèo trong xóm giảm mạnh từ trên 90% khi bắt đầu triển khai xây dựng NTM (năm 2010) xuống còn 26% năm 2022. Với những kết quả này, Lân Vai đã cùng với xã Dân Tiến về đích NTM vào cuối năm 2020.

Ông Ngô Văn Xinh, người dân tộc Mông ở khu Lân Thùng, xóm Đồng Dong, xã Phương Giao (Võ Nhai) được hỗ trợ chuyển đổi diện tích trồng ngô kém hiệu quả sang trồng na, cho thu nhập trên 50 triệu đồng/năm.

Theo thống kê, huyện Võ Nhai có trên 17,7 nghìn hộ dân, với trên 75,4 nghìn nhân khẩu, trong đó bà con dân tộc thiểu chiếm tỷ lệ 73,28%. Toàn huyện có 12 xóm có đông đồng bào dân tộc Mông sinh sống, với tổng số trên 1,4 nghìn hộ, trong đó gần 990 hộ, với hơn 6,300 nhân khẩu dân tộc Mông, chiếm tỷ lệ 68%.

Bước vào thực hiện Chương trình xây dựng NTM từ năm 2010, huyện Võ Nhai có tới 13/14 xã đặc biệt khó khăn có xuất phát điểm thấp, chỉ đạt bình quân 4 tiêu chí/xã; tỷ lệ hộ nghèo trên 43%. Riêng tại các xóm có đông đồng bào người dân tộc Mông sinh sống, tỷ lệ hộ nghèo lên tới 90%.

Việc triển khai Chương trình xây dựng NTM tại các xóm có đông đồng bào dân tộc Mông gặp không ít khó khăn, bởi khu vực này có tỷ lệ hộ nghèo cao, khả năng tiếp cận hướng phát triển kinh tế của người dân còn hạn chế, thu nhập bình quân thấp, dân cư sống phân tán. Đặc biệt, những xóm này gặp rất nhiều khó khăn trong thực hiện đối ứng để xây dựng kết cấu hạ tầng nông thôn...

Mặc dù vậy, xác định xây dựng NTM là nhiệm vụ trọng tâm, huyện Võ Nhai đã quyết liệt thực hiện các nội dung liên quan. Cùng với việc thực hiện có hiệu quả các cơ chế, chính sách hỗ trợ của tỉnh, Võ Nhai đã ban hành quy định hỗ trợ đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng NTM của địa phương. Huyện cũng triển khai có hiệu quả Đề án tái cơ cấu nông nghiệp, chuyển dịch cơ cấu kinh tế, phát triển sản xuất theo chuỗi liên kết để nâng cao hiệu quả sản xuất, nâng cao thu nhập cho người dân; nâng cao đời sống văn hóa, tinh thần, tạo động lực cho cho người dân tham gia xây dựng NTM.

Giai đoạn 2016-2021, huyện Võ Nhai đã đầu tư 8 công trình nước sạch phục vụ người dân ở các xóm có đông đồng bào dân tộc Mông sinh sống.

Riêng khu vực có đông đồng bào dân tộc Mông sinh sống, ngoài giải pháp chung, các địa phương trong huyện đã đề ra lộ trình phù hợp và giải pháp lồng ghép với một số chương trình, dự án phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi.

Chỉ tính riêng giai đoạn 2016-2021, từ nhiều nguồn lực khác nhau, huyện Võ Nhai đã đầu tư hàng chục tỷ đồng hỗ trợ các xóm có đông đồng bào dân tộc Mông sinh sống. Trong đó, riêng Đề án phát triển kinh tế - xã hội, ổn định sản xuất và đời sống các xóm, bản đặc biệt khó khăn có đông đồng bào dân tộc Mông sinh sống, huyện Võ Nhai đã hỗ trợ gần 23,7 tỷ đồng xây dựng 8 đường điện lưới Quốc gia; cứng hoá gần 44km đường từ xã xuống các xóm, trên 32km đường liên xóm, 2,1km kênh mương; xây dựng 10 nhà văn hoá đạt chuẩn, 8 công trình nước sạch… và hỗ trợ trên 8,2 tỷ đồng triển khai các dự án, mô hình sản xuất…

Đến hết năm 2022, gần 50% hộ người dân tộc Mông có nhà bán kiên cố; 100% hộ dân có thể xem truyền hình, nghe đài phát thanh; 94% người dân tham gia bảo hiểm y tế; tỷ lệ học sinh dân tộc Mông trong độ tuổi đến trường là: THPT 56,7%, THCS 87,7%, Tiểu học 98,1%, Mầm non 82,1%...

Trao đổi với chúng tôi, ông Nông Minh Tuấn, Trưởng phòng Nông nghiệp và PTNT huyện Võ Nhai, cho biết: Chương trình xây dựng NTM đã giúp diện mạo các khu vực có đông đồng bào dân tộc Mông sinh sống trên địa bàn huyện dần khởi sắc; đời sống vật chất, tinh thần của bà con được nâng lên đáng kể. Tuy nhiên, với nguồn lực còn hạn chế, để thúc đẩy xây dựng NTM tại các khu vực này, huyện rất cần thêm nhiều nguồn lực đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng...