Cánh đồng xóm Ngò

Cánh đồng xóm Ngò là vựa lúa lớn nhất của xã An Khánh (Đại Từ). Nơi đây còn ghi dấu sự kiện thực dân Pháp nhảy dù đổ bộ vào cuối năm 1947 và những chiến công đầu tiên của lực lượng du kích địa phương.

Theo các tài liệu lịch sử, tháng 10-1947 thực dân Pháp nhảy dù tấn công lên Việt Bắc hòng tiêu diệt cơ quan đầu não kháng chiến của ta. Bị thất bại liên tiếp ở Chợ Đồn, Chợ Mới (Bắc Kạn), chiều 26-11-1947, chúng cho máy bay ném bom dọn đường và thả hơn 400 lính dù xuống cánh đồng xóm Ngò, xã An Khánh để chiếm khu vực chiến lược quan trọng trên Quốc lộ 3. Ông Dương Khoát Hải, 83 tuổi, nguyên là Đại tá Quân y kể lại: Khi đó, chúng tôi được quán triệt tinh thần tiêu thổ kháng chiến nên hầu hết đã bỏ nhà, di chuyển tài sản và lương thực vào rừng. Nhận định thực dân Pháp sẽ dùng máy bay đổ quân xuống khu vực Đại Từ để tiếp viện cho Chiến dịch Việt Bắc, bà con đã cắm rất nhiều chông bằng tre, nứa tại cánh đồng Cù Vân. Tuy nhiên, rất bất ngờ khi chúng lại đổ bộ xuống cánh đồng Ngò. Ban đầu, địch đóng tại đình Ngò và một số nhà dân. Ngay tối đó, nhiều người đã từ khu sơ tán trở về, bí mật đốt những ngôi nhà trong làng mà địch chưa chiếm đóng làm chỗ ở.

Ông Chu Văn Tiến, 85 tuổi, nguyên là thành viên đội du kích An Khánh kể: Ngay sau khi thực dân Pháp chiếm đóng, bộ đội và dân quân du kích đã tổ chức nhiều cuộc chặn đánh. Đáng kể nhất là trận phục kích tại cầu Hến ngày 1-12-1947, chúng tôi đã giật địa lôi tiêu diệt 2 tên địch. Liên tiếp sau đó, du kích dưới sự chỉ huy của đồng chí Khánh Mỹ và Lê Văn Duyên đã đánh nhiều đòn bất ngờ vào đình làng Ngò, nơi quân Pháp chiếm đóng.

Trong thời gian chiếm đóng gần 1 tháng ở xóm Ngò, thực dân Pháp đã bắn chết và bị thương 4 người, đốt cháy hàng chục tạ thóc và bắn chết 70 con trâu. Với vũ khí thô sơ, du kích địa phương cũng đã phá hủy 1 máy bay và tiêu diệt được 3 tên địch.

Những chiến công của quân và dân An Khánh được Nhà nước ghi nhận bằng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân thời kỳ chống Pháp (năm 2005).