Xưởng quân giới H53

10:25, 14/03/2017

Thời kỳ kháng chiến chống Pháp, Đảng bộ và nhân dân xã Phú Lạc (Đại Từ) vinh dự được đón và bố trí chỗ ở, làm việc cho một số cơ quan của Trung ương. Trong đó có Xưởng quân giới H53 của Bộ Quốc phòng, ở xóm Đồng Vòng.

Xưởng H53 đóng tại Phú Lạc trong từ năm 1947 đến 1949, ông Nguyễn Đăng Đắc làm Giám đốc. Nơi đây chuyên sản xuất các loại vũ khí dân dụng như: bom, mìn, lựu đạn, thuốc súng... Ông Nguyễn Đăng Thái, một công nhân của Xưởng kể lại: Vì sản xuất vũ khí nên các lán, trại đều nằm cách xa khu dân cư và được bảo vệ cẩn mật. Có lần tôi được theo Thiếu tướng, Cục trưởng Trần Đại Nghĩa đem đạn cối 60 và đạn cối 82 lên đồn Đại Từ bắn thử đạt kết quả tốt mới chuyển ra chiến trường. Một lần khác lại mang quả đạn SKZ xuống tận đồn điền Ba Răng Đô (Bắc Giang) để thử nghiệm.

 

Ông Lê Nhật Đông, cán bộ hưu trí tại phường Quang Trung (T.P Thái Nguyên) kể lại: Khi Xưởng ở đóng tại Phú Lạc, ông được giao làm Bí thư Chi bộ, Trưởng ban tiếp vận của H53. Bộ đội và công nhân tại Xưởng từng vinh dự được đón Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đại tướng Võ Nguyên Giáp đến thăm. Sau khi kiểm tra nơi làm việc, Bác thăm bếp nấu ăn của bà Nguyễn Thị Cờ, khu vườn rau rồi quay vào Xưởng nói chuyện với công nhân và bộ đội. Người còn ở lại ăn cơm tập thể với tất cả mọi người.

 

Trước khi sáp nhập và chuyển đi nơi khác, cán bộ của xưởng H53 đã gửi lại ông Lã Văn Sái (cán bộ Đoàn Thanh niên xã) một hòm lớn bên trong có một số đạn, thuốc súng cùng dụng cụ lao động như xà beng, cuốc, kéo cắt đồng… Do không thấy ai quay lại lấy nên gia đình ông Sái đã bàn giao cho Bảo tàng tỉnh trưng bày.

 

Hiện nay, khu đồi Soọ Sáy, thuộc xóm Đồng Vòng vẫn còn dấu tích nền của 4 nhà xưởng khi xưa dùng để chế tạo, lắp ráp vũ khí. Địa điểm này cũng mới được công nhận là Di tích lịch sử cấp tỉnh.