Ngày ấy Bác ở Là Ghè

Cuối năm 1947, thời điểm quan trọng của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã bí mật về sống và làm việc trong thời gian 1 tháng tại huyện vùng cao Võ Nhai để chỉ đạo kháng chiến và được nhân dân các dân tộc nơi đây chở che, đùm bọc. Nơi Bác từng sống và làm việc trong thời gian đó tại dõng Là Ghè, xóm Vang, xã Liên Minh, hiện giờ là niềm tự hào của nhân dân các dân tộc vùng cao nơi đây.

Đã qua tuổi 90 nhưng bà Nguyễn Thị Thành ở xóm Vang (xã Liên Minh, Võ Nhai) vẫn còn minh mẫn và nhớ như in những ngày được cùng với cha mình là ông Nguyễn Văn Đắc - một trong những đảng viên thuộc lớp đầu tiên của xã Tràng Xá làm việc, phục vụ Chủ tịch Hồ Chí Minh khi Người cùng với các cơ quan đầu não kháng chiến về làm việc bí mật tại địa phương năm 1947.

Theo cuốn Lịch sử Đảng bộ huyện Võ Nhai (1937-2017), từ ngày 15/10/1947, nhận định âm mưu của địch tấn công lên Việt Bắc và kế hoạch càn quét vào Chợ Chu (Định Hóa), các cơ quan đầu não kháng chiến của Trung ương và các đồng chí lãnh đạo cao cấp của Đảng, Chính phủ, quân đội đã di chuyển từ ATK Định Hóa sang Võ Nhai. Ngày 20-10-1947, Bộ Tổng tham mưu chuyển một bộ phận từ ATK Định Hóa sang Võ Nhai. Đồng chí Chu Văn Tấn - Bí thư Khu ủy, Tư lệnh Chiến khu 1 đã trực tiếp dẫn đường, đưa Chủ tịch Hồ Chí Minh từ ATK Định Hóa sang Võ Nhai.

Dõng Là Ghè thuộc xóm Vang, xã Liên Minh vốn là nơi có cây cối rậm rạp, có lối thoát ra cánh đồng Vang, Quốc lộ 1B hoặc sang huyện Yên Thế (Bắc Giang) đã được chọn là nơi ở và làm việc của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Các đồng chí: Trường Chinh, Hoàng Quốc Việt, Tôn Đức Thắng, Võ Nguyên Giáp, Lê Đức Thọ… đến làm việc tại một số địa điểm thuộc địa bàn xã Tràng Xá (gồm cả xã Liên Minh bây giờ). Tại những địa điểm này, mọi hoạt động của các cơ quan Trung ương diễn ra bình thường và an toàn tuyệt đối.

Theo một số nhân chứng và tài liệu ghi lại, tại dõng Là Ghè, Bác Hồ và các đồng chí bảo vệ, giúp việc được ông Nguyễn Văn Đức, Chủ nhiệm Việt Minh huyện Võ Nhai đưa đến ở tạm tại nhà ông Nguyễn Văn Đắc. Khi chiếc lán nhỏ làm nơi ở và làm việc của Bác được dựng xong bên cạnh dõng Là Ghè thì nhà ông Nguyễn Văn Đắc trở thành trạm giao liên. Ông Đắc và con gái là bà Nguyễn Thị Thành (khi đó 15 tuổi) làm nhiệm vụ gõ mõ báo hiệu mỗi khi có người đến liên hệ công tác, gặp Bác, hoặc khi có dân làng mang lương thực, thực phẩm đến.

Di tích lịch sử địa điểm lưu niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh ở xã Liên Minh trở thành địa chỉ giáo dục truyền thống cho các thế hệ.

Chia sẻ với chúng tôi, bà Nguyễn Thị Thành bồi hồi nhớ lại: Thời gian Bác Hồ về ở và làm việc tại dõng Là Ghè, cha con tôi và dân làng không biết trong đoàn cán bộ đó có Bác và các đồng chí cán bộ cấp cao, mà chỉ được giới thiệu là các đồng chí bộ đội tuyên truyền. Mặc dù vậy, chúng tôi đều có ý thức giữ bí mật, thực hiện “không biết, không nghe, không thấy”; có nghi vấn, phát hiện giặc dò la thì báo ngay cho cán bộ. Dân làng còn mang lương thực, thực phẩm đến biếu bộ đội tuyên truyền.

Ngày 20/11/1947, sau khi nghe báo cáo của Bộ Tổng chỉ huy về tình hình chiến sự trong thời gian tới trên chiến trường Việt Bắc và âm mưu của thực dân Pháp, Bác Hồ và Chính phủ quyết định rời Võ Nhai trở lại Định Hóa tiếp tục lãnh đạo cuộc kháng chiến đi đến thắng lợi.

Thời gian Bác Hồ, Trung ương về ở, lãnh đạo cuộc kháng chiến, Đảng bộ và nhân dân các dân tộc huyện Võ Nhai đã vượt lên mọi khó khăn, gian khổ, thiếu thốn và sự vây ép của kẻ thù, đảm bảo mọi nhu cầu thiết yếu như: Nơi ở, chỗ làm việc, lương thực, thực phẩm cho nhiều cơ quan, đoàn thể và lực lượng vũ trang của Trung ương, Chính phủ và Liên khu đóng trên địa bàn. Đồng thời tăng cường lực lượng, chuẩn bị và tham gia chiến đấu bảo vệ Bác, bảo vệ Trung ương, Chính phủ…

Địa điểm trước kia là nơi dựng lán cho Bác Hồ sống và làm việc tại dõng Là Ghè đã được huyện Võ Nhai đã phối hợp với ngành Văn hóa, Thể thao và Du lịch xây dựng nhà bia tưởng niệm, ghi dấu sự kiện. Nơi đây cũng đã được UBND tỉnh công nhận là Di tích lịch sử cấp tỉnh vào năm 2009. Năm 2005, đồng chí Nông Đức Mạnh, Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng khi đó đã đến thăm Di tích dõng Là Ghè và trồng cây đa lưu niệm tại đây; đồng thời bày tỏ mong muốn Đảng bộ, chính quyền và nhân dân các dân tộc Võ Nhai ra sức phấn đấu phát triển kinh tế - xã hội, giảm nghèo để luôn xứng đáng với truyền thống cách mạng.

Di tích Là Ghè đã trở thành địa điểm giáo dục truyền thống, vun đắp niềm tự hào cho nhân dân, đặc biệt là thế hệ trẻ xã Liên Minh nói riêng và huyện Võ Nhai nói chung. Huyện đoàn Võ Nhai, Đoàn xã Liên Minh và các trường học trên địa bàn thường xuyên tổ chức hành trình về nguồn, tham quan, chăm sóc và bảo vệ Di tích.