Hôn nhân của người Nùng

Cũng giống như các đồng bào dân tộc thiểu số khác, hôn nhân của người Nùng ở Thái Nguyên mang nhiều nét độc đáo đặc biệt là trong lễ cưới.

Để một cặp trai gái người Nùng thành vợ, chồng việc cưới xin phải trải qua 6 bước. Bước một nhà trai ngỏ lời với nhà gái, bước hai nhà trai xin lá số của cô gái về xem tuổi. Bước thứ ba nhà trai thông báo kết quả xem tuổi để nhà cô gái đồng ý. Bước thứ tư bàn bạc định ngày ăn hỏi. Bước thứ năm là lễ ăn hỏi, bước thứ sáu là thông báo ngày cưới và đám cưới chính là bước cuối cùng để cặp trai gái thành vợ chồng.

Trong các bước kể trên thì ngày cưới diễn ra cầu kỳ nhất. Trong ngày cưới đoàn đón dâu thường gồm tám người. Khi đến nhà gái không vào nhà ngay mà ở ngoài sàn, có khi vào nhà bên cạnh ở tạm, để quan lang có lễ vật đặt trên bàn thờ nhà gái mới được vào nhà. Khi đoàn đón dâu theo ông cậu nhà gái gánh lễ vào nhà và được ngồi vào gian giữa trước bàn thờ tổ tiên, ở đấy người ta trải sẵn chiếu nhưng trước khi ngồi phải  làm phép vào chiếu. Sau đó nhà gái dọn một mâm cỗ cho đoàn nhà trai ăn. Trong bữa ăn ông mối mang tiền giao cho nhà gái, mời dại diện nhà gái kiểm tra lễ vật và báo giờ xuất hành ngày hôm sau để đưa cô dâu về nhà chồng.

Hôm sau đoàn đón dâu dậy sớm ăn cơm và chuẩn bị đưa cô dâu về. Trước khi về nhà trai, ông quan lang giương ô ra và đoàn đón dâu lần lượt đi dưới chiếc ô của ông ta. Ra ngõ đoàn đón dâu đứng thành hai hàng một nam một nữ, lễ vật để ở giữa, ông quan lang cầm ô đi ba vòng quanh đoàn người sau đó đoàn người mới bắt đầu đi. Khi cô dâu ra khỏi cửa phải chú ý: thứ nhất: bỏ lại hai miếng trầu hay hai hào chỉ (nay là hai trăm đồng), tránh vấp vào ngưỡng cửa và không cười; thứ hai khi đã ra đến sân cô dâu lùi lại vài bước rồi mới tiếp tục đi. Điều đặc biệt là cô dâu người Nùng trong ngày cưới  không được đi dầy và trên đường cô dâu về nhà chồng phải đi rất chậm phải kéo lê nhằm để lại hai vệt chân trên đường.

Khi đoàn người đón dâu về đến nhà trai, trước khi cô dâu vào nhà người ta bưng đến một chậu nước để cô dâu rửa chân, nhưng quan lang đi sau làm phép lật úp chậu nước đó. Cô dâu chú rể, phù dâu phù rể đi vào trong buồng, gia đình nhà trai đã chuẩn bị một mâm lễ để làm lễ tơ hồng. Lễ tơ hồng tiến hành như sau: Người ta lấy một cái sàng để vào đó hai cái khăn, hai cái áo, hai cái chén trong đựng hai chiếc nhẫn, hai đĩa muối có miếng gan lợn, hai đôi đũa và một chai rượu đặt lên bàn thờ tổ tiên. Khi thầy tào làm lễ cúng sẽ rót rượu vào hai chén đựng nhẫn, lẩm nhẩm đọc thần chú rồi chao đi chao lại hai chén rượu, sau đó đưa cho cô dâu, chú rể. Cô dâu, chú rể cùng dẫm lên chiếu rượu đã làm phép, ăn một miếng gan và cơm cúng sau đó nhận nhẫn, khăn và áo.

Lúc này đám cưới đã hoàn tất, còn lại người ta chỉ tổ chức cho thanh niên nam nữ hát tình ca để chúc phúc cho cô dâu, chú rể. Theo tục lệ sau khi cưới cô dâu vẫn ở nhà bố mẹ đẻ, thỉnh thoảng mới về thăm và giúp nhà chồng khi gia đình có việc hay ngày mùa. Cô dâu chỉ về ở hẳn nhà chồng khi có thai lần đầu.