TNĐT- Núi Pháo thuộc địa phận xã Cù Vân, huyện Đại Từ, ngọn núi cao trên 400 mét này gắn liền với Cuộc khởi nghĩa Thái Nguyên năm 1917 và trở thành niềm tự hào của người dân nơi đây.
Sử sách ghi lại rằng, sau trận chiến không cân sức ở thị xã Thái Nguyên 5/9/1917, nghĩa quân đã rút ra vùng rừng núi để tiếp tục chiến đấu. Vùng rừng núi xung quanh núi Pháo, từ Cù Vân qua Phục Linh, Hà Thượng lên Hùng Sơn (Đại Từ) là địa bàn chiến đấu của nghĩa quân. Sau hơn 4 tháng hoạt động, nghĩa quân đã vượt sang Vĩnh Phúc. Trong những ngày cuối cùng của cuộc khởi nghĩa, nghĩa quân lại vòng về núi Pháo dựa vào rừng núi hiểm trở để chiến đấu.
Ngày 21/12/1917 tại núi Pháo đã diễn ra trận kịch chiến giữa nghĩa quân và thực dân Pháp trong suốt một ngày. Trong trận này, Đội Cấn bị thương nặng, không để mình rơi vào tay giặc ông đã rút súng tự sát tại đây. Các nghĩa sỹ đã chôn cất Đội Cấn ngay trên núi Pháo, Sau này, khi khai quật mộ ông lên, người ta còn thấy trong tay Đội Cấn nắm chắc một khẩu súng ngắn. Tháng 1/1918, thực dân Pháp mở cuộc tấn công cuối cùng vào núi Pháo, các chiến sỹ còn lại đã chiến đấu vô cùng anh dũng, tiêu diệt nhiều tên giặc để trả thù cho thủ lĩnh của mình. Núi Pháo trở thành một địa danh gắn với tên tuổi không thể phai mờ của Đội Cấn, người lãnh đạo Cuộc khởi nghĩa Thái Nguyên năm 1917
Ngày nay núi Pháo đang xanh lại, các dòng suối từ núi Pháo đổ ra đập Phượng Hoàng, tuới cho các cánh đồng lân cận tạo ra khung cảnh yên bình thơ mộng của một vùng quê trù phú.
