Ngôi đình Phương Độ nằm ở xóm Thắng Lợi, xã Xuân Phương (Phú Bình) gây ấn tượng với bất cứ ai đến thăm bởi kiến trúc độc đáo và sự cổ kính. Mỗi khi cần trùng tu, tôn tạo đình, người dân trong làng đều nhiệt tình, đồng thuận đóng góp kinh phí, sức lực để tu bổ Di tích.
Ngày cuối năm, chúng tôi đến thăm ngôi đình Phương Độ vừa được tu bổ tại. Ông Đồng Văn Vừa, Phó ban Thường trực Ban Quản lý Di tích đình Phương Độ dẫn chúng tôi đi thăm quan ngôi đình và giới thiệu: Đình phương Độ được xây dựng vào thế kỷ 15, thờ Đức thánh Dương Tự Minh. Ngôi đình không những là nơi thờ tự, lưu giữ những giá trị văn hóa truyền thống, kiến trúc cổ độc đáo mà trong cuộc kháng chiến chống Pháp xâm lược, nơi đây còn là một cơ sở cách mạng quan trọng của Đảng. Tháng 8-1945, đình được chọn làm nơi tổ chức Lễ tế cờ chào mừng thành công của Cách mạng Tháng Tám; các lớp tuyên truyền chủ trương của Đảng, Chính phủ, các phong trào như “Bình dân học vụ”, “Tuần lễ vàng” cũng được tổ chức tại đây.
Ngôi đình mang đặc trưng của kiến trúc thời Lê với mái đình được làm bằng ngói mũi, bốn góc cong. Gác chuông được xây 3 tầng, trước cổng đình là ao bán nguyệt. Đình Phương Độ được dựng lên bởi 48 cột lim. Bốn góc đình được thiết kế hình mũi cong. Trên mái đình được trang trí “Lưỡng long chầu nguyệt”. Bên trong đình, trên dưới các đầu trụ, đầu cầu và các xà ngang, xà dọc đều được trang trí hoa văn, chạm trổ các bộ Long - Ly - Quy - Phượng rất khéo léo, công phu.
Trong đình hiện vẫn còn lưu giữ các hiện vật cổ thời Lê, đầu thời Nguyễn và các đồ vật quý gồm kiệu, bát hương, hương án… được trang trí và trạm tổ hoa văn tinh tế. Hàng năm, vào Rằm tháng Giêng, ngày 4 tháng Tư, mùng 10 tháng Mười (Âm lịch) và các ngày lễ, Tết người dân Phương Độ vẫn mở hội truyền thống có rước kiệu, múa lân, tế lễ, vật, chọi gà và vui văn nghệ. Những hoạt động này thu hút đông đảo khách thập phương gần xa. Với những giá trị lịch sử văn hóa, cách mạng đó, năm 1993, ngôi đình được công nhận Di tích lịch sử cấp Quốc gia.
Trải qua thời gian dài, nhiều hạng mục trong ngôi đình bị xuống cấp, hư hỏng nên những năm gần đây, người dân trong làng đã tự quyên góp tiền của để tôn tạo Di tích. Năm 2018, đã có gần 150 tập thể, cá nhân ủng hộ tu bổ đình với tổng kinh phí gần 250 triệu đồng. Danh sách các tập thể, cá nhân đã ủng hộ việc trùng tu Di tích được Ban Quản lý lưu danh theo từng năm tại đình để thể hiện sự minh bạch và trân trọng đối với những đóng góp của dân làng.
Bà Dương Thị Lan, một người dân trong làng Phương Độ cho biết: Đối với người dân, việc bảo tồn và xây dựng đình làng là một việc làm xuất phát từ tâm nguyện của nhiều người dân trong làng. Vì đây không chỉ là nơi sinh hoạt văn hóa tâm linh mà còn là nơi hội tụ, gắn kết các thế hệ để con cháu thể hiện lòng tôn kính, biết ơn công đức của tổ tiên. Mong muốn của các cụ cao niên ở làng và người dân nơi đây là Di tích sẽ được quan tâm, gìn giữ và lan tỏa những giá trị văn hóa của cha ông đến các thế hệ mai sau.
.jpg?width=300&height=-&type=resize)
