Nguồn lực giúp học sinh, sinh viên nghèo

Được sự giới thiệu của chị Nguyễn Thị Cậy, Chủ tịch Hội Nông dân phường Hương Sơn, thành phố Thái Nguyên, chúng tôi đã đến gia đình chị Nguyễn Thị Vinh ở tổ 49 - đây là một trong 112 hộ gia đình nghèo của Phường Hương Sơn đang vay vốn của Ngân hàng Chính sách- Xã hội (CSXH) theo chương trình cho vay học sinh sinh viên (HSSV).

Ngôi nhà của chị Vinh nhỏ xinh nằm ven soi ngô cạnh sông Cầu. Khi chúng tôi đến chị đang tranh thủ chút nắng cuối đông để phơi mẻ ngô vừa mới tách. Dáng người nhỏ nhắn và hơi e dè, chị mời chúng tôi vào nhà uống nước. Đúng như phần “sơ qua lý lịch” của chị Cậy thì gia đình chị quả đúng nghĩa là hộ nghèo: chỉ có cái “xác” nhà xây 2 gian  vừa mới được sang sửa nên  nên có vẻ tươm tất, còn trong nhà chẳng có gì. Tôi cứ ngỡ ngàng vì đến giờ nhà chị vẫn chưa có tivi để xem. Chị tâm sự: nhà chỉ có 2 mẹ con. Trước đây chị có đi làm công nhân ở Công ty Xây dựng Bắc Thái, song do sức khoẻ yếu chị phải về nghỉ mất sức. Từ năm 1997 đến nay chế độ nghỉ mất sức cũng bị cắt, nên chị phải đi làm thuê, làm mướn vì không có đất canh tác. Cứ ai thuê làm việc gì thì làm việc đó, nhưng sức khoẻ yếu nên thu nhập chẳng được là bao. Năm 2007, được tin con trai thi đỗ vào đại học, chị mừng lắm nhưng lại nghĩ đến những món tiền phải đóng học cho con, chị lại bị nhụt chí. Anh, em cứ động viên chị cứ cho con đi học, mỗi người hộ một tí nhưng chị vẫn ngại vì nghĩ họ không thể giúp mình mãi được với số tiền ăn học lớn được. Cũng may, lúc đó, chị Cậy và các chị ở Hội Phụ nữ phường đã biết tin vào động viên, cho chị biết Nhà nước có chủ trương cho HSSV nghèo vay vốn để có điều kiện học tập ở các trường chuyên nghiệp. Chị quá mừng và nhất trí làm thủ tục vay vốn. Đến nay, chị đã vay của NHCSXH 20 triệu đồng (tính từ năm 2008, mỗi năm vay 5 triệu đồng). Hiện tại con chị đang theo học được 4 năm tại Trường Đại học Kỹ thuật Công nghiệp Thái Nguyên.

Chúng tôi còn đến thăm gia đình chị Lê Thị Thanh Tâm ở tổ 2 cùng phường. Chị Tâm cũng là hộ nghèo nhiều năm của Phường. Chị Tâm cho biết: bố, mẹ hai bên chồng, vợ đều mất, chồng cũng mất cách đây 5 năm do bệnh ung thư. Anh, em đều nghèo nên chẳng nhờ được ai, một mình em phải nuôi 2 đứa con ăn học, trong khi đó em không có việc làm, nhà chẳng có ruộng nương gì; hàng ngày thu nhập của 3 mẹ con chỉ trông vào nghề bán nước mía dọc đường nên chẳng đáng là bao. Năm 2010, con trai lớn em vào học tại Trường Cao đẳng Luyện kim, may có chính sách cho HSSV vay vốn, gia đình em đã được các chị ở Hội Phụ nữ phường gọi đến đăng ký làm thủ tục vay vốn. Với số tiền được vay 8 triệu đồng/năm, lãi suất 0,5%/tháng, lại không phải trả lãi ngay nên em cảm thấy rất phù hợp với những gia đình nghèo như chúng em. Không có nguồn vốn này chắc em sẽ không cho cháu theo học ở trường chuyên nghiệp được”.

Trên đường đi, chị Đỗ Thị Kim Thanh, Thường vụ Hội Phụ nữ phường, Chi hội trưởng Chi hội phụ nữ 2 của phường cứ tâm đắc nói với chúng tôi: “Tôi thấy Nhà nước có chính sách cho HSSV vay vốn là rất trúng: mức vay hợp lý, đảm bảo trang trải tiền học phí (từ năm 2007 đến tháng 7- 2009 mỗi kỳ học, HSSV được vay từ 800 nghìn đồng đến 860 nghìn đồng/tháng; năm 2010 mức vay đã nâng lên 900 nghìn đồng/tháng/học sinh); lãi suất phù hợp với điều kiện người nghèo, chỉ có 0,5%/tháng lại được trả sau khi học xong với thời gian gấp đôi thời gian học ở trường, có thời gian ân hạn 1 năm, nếu trả trước hạn còn được giảm 50% lãi suất hiện hành. Trước đây, không có nguồn vốn này, nhiều cháu thi đỗ đại học nhưng nhà nghèo đành phải ở nhà đi làm thuê, làm mướn, rất uổng phí. Nay có nguồn vốn này đã tạo điều kiện cho các cháu con nhà nghèo được học hành đến nơi đến chốn, không phải bỏ giữa chừng”.

Qua làm việc với anh Lê Văn Hồng, Trưởng phòng Kế hoạch nghiệp vụ, NHCSXH tỉnh, anh cho biết: trên đây chỉ là 2 trong số 20.978 hộ nghèo với 22.468 HSSV của tỉnh  đang được vay vốn để theo học tại các trường trung, đại học, dạy nghề trong tỉnh và cả nước. Trong thời gian 3 năm (tính từ 1-1-2007 đến 31-12-2010) NHCSXH tỉnh đã thực hiện cho vay với tổng doanh số đạt 284.794 triệu đồng.Tổng dư nợ đến 31-12-2010 là 285.965 triệu đồng, hiện số hộ có dư nợ là 20.978 hộ với 22.468 HSSV đang được thụ hưởng chính sách tín dụng ưu đãi của Nhà nước. Để đạt được kết quả trên là cả một sự cố gắng không nhỏ của đội ngũ cán bộ, nhân viên NHCSXH từ tỉnh đến huyện, các cấp ngành, tổ chức đoàn thể và các trường trên địa bàn tỉnh.

Để các đối tượng thụ hưởng tiếp cận với nguồn vốn một cách nhanh nhất, có hiệu quả nhất, UBND tỉnh đã chỉ đạo Ban đại diện Hội đồng quản trị (HĐQT), NHCSXH  phối hợp với các ngành liên quan, các tổ chức chính trị xã hội, các trường để tuyên truyền, triển khai đến tất cả các phường, xã trên địa bàn tỉnh Quyết định 157/2007 QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về tín dụng đối với HSSV. NHCSXH được giao là cơ quan thường trực  giúp Ban đại diện HĐQT xây dựng kế hoạch triển khai thực hiện Quyết định; phối hợp triển khai nhanh về các phường, xã để khảo sát số hộ có hoàn cảnh khó khăn có con trúng tuyển vào các trường trung, đại học, dạy nghề có nhu cầu vay vốn để có biện pháp chuyển tải vốn về cho vay. Đồng thời, tổ chức các Hội nghị phổ biến chủ trương, hướng dẫn quy trình, thủ tục cho vay tới tất cả cán bộ NHCSXH và cán bộ của các phường, xã thị trấn, tổ tiết kiệm vay vốn; các cơ quan tuyên truyền cũng vào cuộc tích cực tuyên truyền chính sách đến người dân với phương châm: “ chính quyền biết chỉ đạo”, để xác nhận, tạo điều kiện thuận lợi nhất cho hộ gia đình nghèo có HSSV vay vốn; “ nhân dân biết để thực hiện đúng”.

Trong quá trình cho vay, NHCSXH đã phối hợp với các cấp, đơn vị uỷ thác để kiểm tra nhằm nắm bắt những khó khăn, vướng mắc, đôn đốc thu hồi nợ đến hạn; hạn chế nợ quá hạn phát sinh. Nhìn chung, qua thực hiện, nguồn vốn hầu hếtđến đúng đối tượng (các hộ nghèo, cận nghèo, hộ có hoàn cảnh khó khăn đột xuất có con đi học ở các trường trung, đại học và dạy nghề); các hộ gia đình đều sử dụng đúng mục đích nguồn vốn. Quyết định 157 đã được nhân dân đón nhận và rất phấn khởi. Vì chủ trương được ban hành kịp thời vào đầu năm học nên đã tạo điều kiện cho nhiều HSSV có hoàn cảnh khó khăn được vay vốn, giảm bớt gánh nặng cho gia đình.

Theo anh Hồng  cho biết: Học kỳ I năm 2010-2011, NHCSXH tỉnh dự kiến sẽ giải ngân 89,4 tỷ đồng. Hiện tại, Ngân hàng đã và đang tiếp nhận vốn để đáp ứng nhu cầu vay của các HSSV nghèo. Để tránh những sai sót, cho vay đúng đối tượng (vì hiện tượng này đã xảy ra, tuy không nhiều), nên Ngân hàng cũng rất mong muốn các cấp chính quyền ở cơ sở, các tổ chức hội nhận uỷ thác cần bình xét công khai, dân chủ, xác nhận đúng đối tượng được thụ hưởng địa phương quản lý; tăng cường công tác quản lý, giám sát của các tổ tiết kiệm vay vốn để nguồn vốn tín dụng HSSV phát hiệu hiệu quả cao nhất và bảo toàn được vốn.