Xây dựng nông thôn mới ở Định Hóa: Khó khăn trong việc thực hiện tiêu chí nhà văn hóa

Theo Quyết định số 491/QĐ-TTg (năm 2009) của Thủ tướng Chính phủ, cở sở vật chất văn hóa là một trong 19 tiêu chí phải thực hiện để xây dựng nông thôn mới (NTM)

Trong đó, nhà văn hóa (NVH) và khu thể thao thôn, bản phải đạt các tiêu chuẩn của Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch quy định như: Diện tích khu NVH và khuôn viên đạt trên 300m², diện tích khu thể thao từ 1.500m² trở lên, hội trường NVH có trên 80 chỗ ngồi… Đối chiếu những tiêu chuẩn này tại huyện Định Hóa, 100% NVH của các thôn, bản đều không đạt yêu cầu.

Chỉ cách trung tâm huyện Định Hóa chưa đầy 3km, Bảo Cường là địa phương có nhiều điều kiện thuận lợi để phát triển kinh tế - xã hội và là một trong 4 xã được chọn làm điểm xây dựng NTM. Qua rà soát, tới nay xã đã có 8/19 tiêu chí đạt chuẩn. Trong số các tiêu chí chưa đạt, NVH thôn, bản là một trong những yếu tố khó thực hiện. Hiện xã mới có 13/16 thôn, bản có NVH và khu vui chơi thể thao. Từ năm 2011 tới nay, Bảo Cường xây mới được một NVH tại xóm Thâm Tý nhưng cũng không đạt chuẩn theo quy định. Ông Nguyễn Xuân Thủy, Chủ tịch UBND xã cho biết: Đối với nhiều thôn xóm trên địa bàn, xây dựng được NVH đã khó, NVH đạt chuẩn lại càng khó hơn. Nguyên nhân chủ yếu là thiếu kinh phí và quỹ đất để xây dựng. NVH phải được đặt tại các khu vực trung tâm, tập trung đông dân cư nhưng những nơi này lại không có đất hoặc đất rất đắt, trong khi yêu cầu tổng diện tích để xây dựng NVH và khu vui chơi thể thao theo chuẩn lên tới 1.800m².

Ông Thủy dẫn chứng cụ thể với xóm Thâm Tý, mặc dù NVH của xóm được xây dựng trong thời xã gian triển khai thực hiện NTM nhưng do không tìm được quỹ đất nên chỉ xây dựng được nhà để họp trị giá 50 triệu đồng. Các công trình phụ trợ như tường rào, nhà vệ sinh, sân, vườn hoa…cùng với khu thể thao vẫn chưa thực hiện được. Bà Lý Thị Chí, Trưởng xóm Thâm Tý chia sẻ: “Làm được NVH đã là một cố gắng lớn của nhân dân trong xóm (mỗi gia đình đóng góp gần 1 triệu đồng). Với mức hỗ trợ của huyện chỉ dưới 10 triệu đồng như hiện nay, sẽ rất khó để xóm hoàn thiện được tất cả các công trình phụ trợ và sân vui chơi thể thao”.

Theo thống kê, 100% NVH thôn, bản và khu thể thao của huyện Định Hóa không đạt so với tiêu chuẩn NTM, phổ biến nhất là diện tích xây dựng quá nhỏ, không đảm đảm bảo chỗ ngồi. Hiện nay, diện tích NVH phổ biến từ 50m² đến 70m², trong khi quy định diện tích xây dựng là trên 120 m² (tương đương với 80 chỗ ngồi trở lên). Để đạt chuẩn, buộc các xóm sẽ phải sửa chữa, cơi nới hoặc phá NVH cũ để làm lại, điều này cần một số tiền đầu tư rất lớn. Chưa kể một số thôn, bản không thể có thêm quỹ đất mở rộng. Nhà văn hóa xóm Quỳnh Hội, xã Trung Hội là một ví dụ. Bằng sự đóng góp của nhân dân, năm 2008 xóm Quỳnh Hội đã xây dựng được NVH với đó diện tích là 45m², có sức chứa 40 chỗ ngồi. Thực hiện xây dựng NTM theo chỉ đạo của xã và huyện, xóm đã tính đến phương án sửa chữa nhà văn hóa nhưng không khả thi. Vị trí NVH nằm kẹp giữa khu dân cư, phía trước là trục đường liên xóm, phía sau là nhà dân, nếu muốn mở rộng thì phải di chuyển NVH đến một vị trí khác.

Qua khảo sát, chúng tôi nhận thấy hầu hết NVH thôn bản cũng chưa có các thiết bị cần thiết theo quy định. NVH xóm 7, xã Kim Sơn là một trong số đó. Tuy đã hoàn thiện và hoạt động được gần 2 năm nhưng mới trang bị được một số vận dụng tối thiểu là ghế, khẩu hiệu và cờ Tổ quốc. Ông Lưu Xuân Biển, Bí thư Chi bộ xóm cho rằng: Những vận dụng khác như bộ trang âm (loa, ămpli, tivi), tủ sách hay một số nhạc cụ phổ thống, truyền thống…theo quy định tuy rất cần thiết những chưa thể mua được do thiếu kinh phí.

Ông Hoàng Văn Sơn, Phó Chủ tịch UBND huyện, Phó Ban chỉ đạo xây dựng NTM huyện Định Hóa cho rằng: Theo đúng theo Thông tư số 06/2011/TT-BVHTTDL của Bộ Văn Hóa - Thể thao và Du lịch quy định về tổ chức, hoạt động và tiêu chí của NVH, khu thể thao xóm bản thì huyện Định Hóa sẽ rất khó đạt. Ban Chỉ đạo NTM cấp trên cần có sự điều chỉnh các tiêu chí linh hoạt với đặc thù của từng vùng miền. Cụ thể: Với các xóm, bản có quy mô số hộ ít thì không nhất thiết NVH phải có chỗ ngồi trên 80 chỗ; với khu vực trung tâm, thị trấn có quỹ đất hạn chế có thể gộp hai, hoặc ba tổ dân phố chung một khu thể thao; quy định về trang thiết bị tại NVH thấp hơn tại các xóm, bản khó khăn…

Trong thời gian tới, huyện sẽ tập trung huy động các nguồn vốn lực để hỗ trợ các xóm, bản xây mới NVH đạt chuẩn, trong đó ưu tiên 4 xã xây dựng điểm NTM là: Bảo Cường, Đồng Thịnh, Trung Hội và Phượng Tiến. Đối với những xóm, bản đã có NVH và khu vui chơi, huyện sẽ lập kế hoạch để từng bước sửa chữa, cải tạo trên cơ sở sẵn có. Huyện đặt quyết tâm sẽ thực hiện thành công tiêu chí cơ sở vật chất văn hóa theo đúng thời gian quy định.