Phát triển kinh tế tập thể với nhiều hình thức đa dạng mà nòng cốt là hợp tác xã (HTX); tiếp tục khuyến khích, tạo điều kiện cho kinh tế hợp tác-HTX phát triển và hoạt động theo Luật, tôn trọng nguyên tắc tự nguyện cùng có lợi trong sản xuất kinh doanh của các HTX, giúp đỡ các HTX mở rộng ngành nghề và phát triển… đó là phương hướng mà huyện Phú Lương đã đề ra trong giai đoạn 2006-2010 để thúc đẩy kinh tế hợp tác-HTX phát triển.
Hầu hết các xã đã chuyển đổi, thành lập HTX theo Luật. Các HTX sau khi được chuyển đổi, thành lập mới đã từng bước khắc phục được sự tồn tại hình thức kém hiệu quả của các HTX trước đây, tự chủ, năng động trong sản xuất kinh doanh, khai thác tiềm năng thế mạnh tại chỗ, mở mang thêm ngành nghề, tăng doanh thu, có tích luỹ. Kinh tế hợp tác-HTX đã góp phần tạo việc làm, cải thiện đời sống cho xã viên và người lao động.
Tính đến nay, trên địa bàn huyện đã có 23 HTX chuyển đổi và thành lập mới đăng ký kinh doanh hoạt động theo Luật HTX, gồm 9 HTX dịch vụ nông nghiệp tổng hợp, 4 HTX công nghiệp và 10 HTX dịch vụ điện. Trong đó có 6 HTX chuyển đổi và 17 HTX thành lập mới. Trong 23 HTX có 5 HTX có quy mô xóm, bản; 8 HTX có quy mô liên thôn; 10 HTX có quy mô toàn xã. HTX có ít thành viên nhất là HTX công nghiệp Phú Đô có 7 thành viên; HTX có đông xã viên nhất là HTX Thanh Sơn-Sơn Cẩm có trên 1.400 xã viên và HTX Liên Sơn-Sơn Cẩm có trên 1.200 xã viên. Nhiều HTX sau khi chuyển đổi, thành lập mới có điểm xuất phát thấp, nhưng với tinh thần chủ động, sáng tạo đã tổ chức được nhiều ngành nghề mới, từng bước khắc phục khó khăn vươn lên ngày càng phát triển như HTX Tức Tranh, Liên Sơn, Cúc Lùng…
Tuy nhiên, bên cạnh những ưu điểm, mô hình kinh tế hợp tác-HTX ở Phú Lương cũng còn bộc lộ những mặt hạn chế như: Một số HTX dịch vụ nông nghiệp chuyển đổi và thành lập mới mang tính gò ép, nên lúng túng trong phương hướng hoạt động, không thu được cổ phần của xã viên, không có vốn, không có khả năng cạnh tranh trên thị trường, hiệu quả hoạt động kinh doanh kém; chưa có HTX nào làm dịch vụ sản phẩm đầu ra cho xã viên. Một số HTX quy mô nhỏ, công nghệ sản xuất lạc hậu, công suất thấp, ngành nghề dịch vụ đơn điệu. Các HTX dịch vụ điện mới thành lập, công tác quản lý điều hành còn lúng túng, ở một số cơ sở sản lượng tiêu thụ điện còn thấp nên hiệu quả kinh doanh không cao. Sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp uỷ, chính quyền một số địa phương đối với thành phần kinh tế HTX chưa thật sâu sát, thường xuyên, ban chỉ đạo hoạt động chưa tích cực. Công tác tham mưu của các ngành chức năng nhằm giúp đỡ, hỗ trợ các HTX còn chậm. Nhận thức của một bộ phận cán bộ, nhân dân về kinh tế hợp tác-HTX còn chưa đầy đủ…
Trong thời gian tới, huyện Phú Lương xác định mục tiêu tập trung củng cố nâng cao hiệu quả hoạt động của các HTX, phấn đấu 30% số HTX được xếp loại khá, giỏi trở lên, khuyến khích các HTX mở rộng quy mô sản xuất kinh doanh, mở mang ngành nghề. Đổi mới và phát triển các loại hình kinh tế tập thể theo quy định của luật HTX.
Khuyến khích tổ hợp tác có đủ điều kiện đăng ký thành lập HTX. Củng cố kiện toàn ban quản trị các HTX, đào tạo có 30% cán bộ kế toán HTX đạt trình độ trung cấp trở lên. Tích cực phát triển thêm các ngành nghề, làng nghề ở nông thôn như sản xuất vật liệu xây dựng, mây tre đan, thủ công mỹ nghệ… Khuyến khích các mô hình HTX giúp đỡ nhau trong lao động, sản xuất khi có đủ điều kiện tiến tới thành lập các mô hình HTX mới.
Hàng năm, sẽ trích một phần ngân sách huyện để hỗ trợ cho việc tổ chức, triển khai thực hiện đề án, đào tạo nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ làm công tác quản lý ở các HTX…
