5 năm gần đây, Thái Nguyên có hàng trăm ha đất nông nghiệp được quy hoạch cho khu công nghiệp, khu tái định cư và các công trình phúc lợi khác. Riêng diện tích gieo trồng lúa của tỉnh giảm 217 ha, trong đó T.P Thái Nguyên giảm 163 ha, 1 số phường như Trưng Vương, Hoàng Văn Thụ không còn đất sản xuất nông nghiệp.
Tuy diện tích gieo trồng giảm, nhưng sản lượng lương thực của Thái Nguyên năm sau lại tăng cao hơn so với năm trước. Nếu như năm 2002, tổng sản lượng lương thực có hạt đạt 348.923 tấn, thì năm 2007 đạt 400.142 tấn, tăng hơn 51.119 tấn. Dự kiến năm 2008 này, Thái Nguyên tiếp tục duy trì sản lượng lương thực ở mức 400.000 tấn trở lên, đảm bảo bình quân lương thực đầu người đạt 350kg/người/năm.
Diện tích đất sản xuất giảm-sản lượng lương thực tăng, lời giải cho bài toán an ninh lương thực trên địa bàn được ngành Nông nghiệp-PTNT Thái Nguyên giải đáp có hiệu quả.
Bắt đầu là việc từng bước nâng cao trình độ dân trí cho nông dân, tổ chức các lớp tập huấn chuyển giao KHKT trồng trọt, hướng dẫn cho nông dân thực hành sản xuất theo chương trình 3 giảm-3 tăng, vận động nhân dân đối ứng xây dựng hệ thống kênh mương nội đồng, khai thác triệt để diện tích đất gieo cấy chủ động nước, không ngừng ứng dụng các tiến bộ KHKT về giống như việc sản xuất giống lúa lai F1, biện pháp thâm canh theo công nghệ mới về tăng mật độ trong lúa, ngô cho năng suất cao, phương pháp tưới trong sản xuất lúa.
Theo chỉ đạo của Sở Nông nghiệp – PTNT, những năm gần đây, các huyện, thị và thành phố tập trung đưa giống lúa lai VL20, TH3-3, HYT... ngô lai CP999, LVN44, B06... có năng suất cao vào cấy, trồng đại trà trên toàn bộ diện tích. Tuy vụ xuân năm nay gặp nhiều khó khăn do thời tiết, song do các ngành chức năng cũng như người nông dân chủ động được nguồn giống nên gần như 100% diện tích đất được gieo trồng đúng khung thời vụ.
Đặc biệt trong sản xuất, tập quán canh tác của nông dân đã chuyển đổi, bắt nhịp phù hợp với cơ chế thị trường. Đó là việc dành đất gieo cấy lúa, ngô ngắn ngày, năng suất cao. Trên địa bàn của tỉnh, vụ lúa chiêm xuân hay còn gọi là xuân sớm đã từng bước chuyển sang xuân chính vụ, và để chắc ăn 2 vụ lúa trong năm, nông dân tập trung vào gieo cấy xuân muộn và mùa chính vụ. Vì vậy từ hơn 5 năm gần đây, do chủ động triển khai đồng bộ các khâu trong sản xuất, ứng dụng triệt để các biện pháp kỹ thuật trong cấy, trồng nên đã đem lại năng suất cao hơn, năm 2007 năng suất lúa đạt 46,31 tạ/ha, tăng hơn năm 2001 trên 5 tạ/ha; ngô đạt 42,12 tạ/ha, tăng hơn năm 2001 gần 4 tạ/ha.
Nhiều năm liên tục được mùa lương thực, đó là một thành công lớn của Thái Nguyên, mà trực tiếp là sự vào cuộc của lãnh đạo các cấp đã luôn có định hướng đúng trong nhiệm vụ sản xuất lương thực đối với từng vùng, miền của tỉnh. Mỗi năm, các doanh nghiệp đã kịp thời cung ứng hàng nghìn tấn phân bón các loại cho nông dân với phương thức ứng vay trả chậm.
Trong sản xuất, cán bộ chuyên môn thuộc các cơ quan chức năng như Phòng Nông nghiệp, Trung tâm khuyến nông về làng, xã mở hàng trăm lớp chuyển giao KHKT cho nông dân, xây dựng ô mẫu, tổ chức hội nghị đầu bờ để từ đó nhân mô hình ra diện rộng. Chính sự liên kết chặt chẽ giữa nhà quản lý, doanh nghiệp, nhà khoa học và người nông dân đã cùng làm nên những mùa vàng đổi mới, trực tiếp giữ vững an ninh lương thực trên địa bàn.
Đó còn là kết quả của sự chuyển dịch, thay đổi hợp lý cơ cấu diện tích các trà lúa, ngô theo mùa vụ. Do vậy diện tích lúa thâm canh cao sản, diện tích ngô lai tăng, riêng lúa năng suất năm sau cao hơn năm trước bình quân 4,83%, sản lượng lúa tăng 8,4% năm.
Ngoài việc bình ổn lương thực trên địa bàn, Thái Nguyên đã và đang triển khai thực hiện đề án phát triển vùng lúa Bao thai hàng hoá giai đoạn 2006-2010 huyện Định Hoá. Với dự kiến mùa vụ năm nay gieo cấy đạt 1.200 ha, đến năm 2010 gieo cấy đạt diện tích 1.500 ha, năng suất dự ước đạt 49,05 tạ/ha. Như vậy năm nay, Thái Nguyên dự ước có một lượng sản phẩm gạo Bao thai xuất bán ra thị trường khoảng trên 3.000 tấn.
