Công tác bồi thường giải phóng mặt bằng (BTGPMB) lâu nay vẫn được xem là vấn đề nhạy cảm, cần được quan tâm thường xuyên. Cũng vì lẽ đó, tỉnh ta đã chủ trương lấy năm 2007 là năm giải phóng mặt bằng. Qua đó, công tác này đã có những chuyển biến đáng kể, song “kiểm điểm” lại vẫn còn nhiều vấn đề còn tồn tại. Vậy nguyên nhân từ đâu?
Anh Nguyễn Mạnh Hải, Trưởng phòng Quản lý Công sản- Sở Tài chính, Tổ trưởng tổ thẩm định bồi thường giải phóng mặt bằng (BTGPMB) của tỉnh cho biết: Sở dĩ các dự án đều gặp thắc mắc từ phía người dân là do nhiều dự án lớn vừa được phê duyệt đòi hỏi triển khai nhanh, rút ngắn về mặt thời gian. Trong khi công tác tuyên truyền, tái định cư lại chưa được chuẩn kỹ càng, chu đáo (từ việc xác định vị trí cũng như xây dựng cơ sở hạ tầng cho khu tái định cư. Bên cạnh đó là việc một số chủ dự án sử dụng đất không có hiệu quả. Việc triển khai cấp lại Quyền sử dụng đất ở vượt hạn mức ở các phường, xã, thị trấn quá chậm gây khó khăn cho cán bộ làm công tác BTGPMB. Những hộ bị thu hồi đất nông nghiệp cơ bản là được hỗ trợ bằng tiền để hỗ trợ nghề nghiệp, các dự án chưa thu hút lao động tại địa phương; hoặc các thông tin về cơ chế, chính sách chưa được tường tận lại không được tiếp cận văn bản một cách đầy đủ nên “tư tưởng không thông”.
Thôn Kim Thái, thị trấn Ba Hàng, Phổ Yên hiện có dự án xây dựng chợ Ba Hàng do Công ty cổ phần Trung Tín làm chủ đầu tư. Có 65 hộ thuộc diện phải di dời. Đã có 57 hộ nhận tiền đền bù, số còn lại chưa chịu nhận với lý do giá đền bù đất nông nghiệp quá thấp. Việc xác định vị trí cắm đất ở cho các hộ bị thu hồi đất chưa cụ thể nên các hộ muốn di dời cũng chưa di dời được; các công trình công cộng như đường, điện đã kiến nghị từ năm 2006 nhưng vẫn chưa được làm. Người dân không biết: Những hộ mất gần hết diện tích đất có được chủ dự án nhận vào làm việc? Những gia đình bị thu hồi từ 30% diện tích đất trở lên có được ưu tiên cắm 1 lô đất ở? Liệu chủ dự án có sử dụng đất đúng mục đích? Các hộ dân muốn được trực tiếp chủ đầu tư đối thoại nhưng không được đáp ứng nên các hộ dân không thoả mãn.
Ngoài ra, có những dự án vì một lý do nào đó không chi trả tiền BTHTTĐC theo đúng quy định đã dẫn đến tình trạng “dự án nửa vời” làm ảnh hưởng đến đời sống sinh hoạt của người dân. Anh Dương Văn Chính, Trưởng Ban BTGPMB Phổ Yên ví dụ: Dự án cụm công nghiệp Quốc phòng Z131 triển khai từ tháng 8-2005. Có trên 500 hộ thuộc diện bị thu hồi; tổng số tiền chi trả cho công tác bồi thường là 146 tỷ đồng. Đến nay, dự án mới được cấp 92 tỷ đồng để chi trả bồi thường, hỗ trợ. Do không đủ vốn nên chủ dự án có ý định “khoanh” lại diện tích đền bù trong phạm vi 92 tỷ đồng. Còn 1/3 diện tích và số dân trong diện đã kê khai, kiểm đếm đền bù chủ dự án không bố trí trả được tiền. Điều này gây không ít bức xúc cho người dân vì suốt 3 năm họ phải sống trong phấp phỏng chuyện đi- ở.
Có những dự án “đánh trống bỏ dùi” như Dự án xây dựng nghĩa trang phía Nam Thành phố ở xã Tích Lương đã triển khai vài năm nay, nhưng hiện nay vẫn để dang dở. Một số dự án thì nằm trong thực trạng thu hồi thì nhiều, sử dụng thì ít, hoạt động thì nhúc nhắc. Chính những điều này khiến người dân không an tâm và dẫn đến một số hộ dân gây cản trở cho các cơ quan chức năng khi tiến hành công tác BTGPMB.
Tìm lời giải cho vấn đề này
Để công tác BTGPMB có hiệu quả hơn, trong quá trình thực hiện, các cơ quan chuyên môn cần xem xét những bất cập trong cơ chế chính sách để có những điều chỉnh kịp thời nhằm thực hiện công bằng, chính xác. Chỉ nên lựa chọn các chủ đầu tư có năng lực thực sự, đem lại hiệu quả thiết thực. Đặc biệt, cần làm tốt công tác tuyên truyền để người dân thấy được lợi ích thiết thực mà dự án mang lại đối với việc phát triển, kinh tế- xã hội của địa phương.
Đi cùng với đó là chính quyền các cấp cần thực hiện nghiêm túc, việc xây dựng khu tái định cư để các hộ dân có được nơi ở mới tốt hơn hoặc bằng với nơi ở cũ; tạo điều kiện để người dân được đối thoại với chủ đầu tư nhằm giải đáp những tâm, tư nguyện vọng chính đáng của cả 2 bên; thường xuyên kiểm soát việc sử dụng đất của các nhà đầu tư, nếu phát hiện chủ đầu tư sử dụng đất sai mục đích, kém hiệu quả phải có những biện pháp can thiệp kịp thời. Cùng với đó là việc phải xây dựng đội ngũ cán bộ làm công tác GPMB chuyên sâu, có trình độ, phẩm chất để tạo lòng tin đối với người dân cũng như thực hiện đúng các chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước.
