Là đô thị loại II, nhưng diện mạo T.P Thái Nguyên vẫn còn nhiều vấn đề cần bàn, nhất là khi chúng ta đang hướng tới mục tiêu xây dựng thành phố đô thị loại I, văn minh, hiện đại. Vấn đề cần bàn nhất ở đây chính là quy hoạch đô thị, quản lý trật tự xây dựng đô thị và những vấn đề đáng quan tâm khác.
Lộn xộn trật tự đô thị
Chưa lúc nào, vấn đề trật tự xây dựng đô thị trên địa bàn T.P Thái Nguyên lại nóng bỏng và phức tạp như thời gian qua. Nhiều vụ vi phạm trật tự xây dựng đã tồn tại trong thời gian dài nhưng vẫn chưa được giải quyết dứt điểm. Đánh giá của Đội quản lý trật tự Xây dựng - Giao thông Thành phố cho thấy, trong năm 2008, Đội đã lập biên bản xử lý vi phạm hành chính 261 trường hợp xây dựng, cải tạo công trình xây dựng không phép hoặc sai phép. 6 tháng đầu năm 2009, Đội cũng đã phối hợp xử lý vi phạm hành chính 89 trường hợp tương tự.
Năm 2008, gia đình ông Nguyễn Gia Cường, trú tại tổ 12, phường Quan Triều xây dựng công trình mà không xin cấp phép xây dựng, lại vi phạm chỉ giới xây dựng tuyến đường Dương Tự Minh (vượt ra khỏi chỉ giới xây dựng 3,6m, vượt quá đất gia đình quản lý 14,5m). Ngày 1/6/2008, UBND phường Quan Triều đã ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với gia đình ông Cường, mức phạt 300 nghìn đồng và yêu cầu gia đình ông tháo dỡ phần công trình xây dựng vi phạm nói trên, hoàn tất các thủ tục về cấp phép xây dựng theo quy định. Tuy nhiên, gia đình ông Cường đã không thực hiện theo quyết định trên. Tháng 9 rồi tháng 10/2008, UBND phường liên tục ra thông báo yêu cầu nhưng gia đình ông Cường vẫn cố tình không thực hiện. Đội Quản lý trật tự Xây dựng - Giao thông Thành phố cũng đã phối hợp cùng Sở Xây dựng kiểm tra và có yêu cầu cụ thể nhưng đến nay mọi việc vẫn chưa được giải quyết. Trường hợp của gia đình ông Trần Đình Phúc, trú tại phường Tân Long cũng là một trong những vụ việc điển hình về vi phạm trật tự xây dựng. Cuối năm 2008, gia đình ông Phúc đã xây dựng công trình trái phép trên đất chưa chuyển đổi mục đích sử dụng và thi công tường rào trong hành lang an toàn giao thông đường bộ (Quốc lộ 3). UBND phường đã ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính và yêu cầu tháo dỡ công trình nhiều lần nhưng đến nay gia đình ông Phúc vẫn chưa chịu chấp hành. Được biết, tới đây UBND T.P Thái Nguyên sẽ giao lại cho các phường chủ quản chủ trì xây dựng kế hoạch và tổ chức cưỡng chế những công trình vi phạm trên.
Một thực trạng khiến đô thị Thái Nguyên chưa thể đạt được tiêu chuẩn của một đô thị hiện đại là còn quá nhiều công trình xây dựng nham nhở, thụt thò vô lối trên các trục đường nội thị. Điều đáng buồn là cả 13 trục đường chính của Thành phố đều có hiện tượng này. Nguyên nhân được xác định là do các tuyến đường này vẫn song song tồn tại hai mặt cắt đường khác nhau. Trước đây, Thành phố quy hoạch mặt cắt đường là 30m, từ tim đường vào đến chỉ giới xây dựng (chủ yếu là nhà ở) là 15m. Nhưng từ sau năm 2005, Thành phố thực hiện theo quy định mới, mở rộng mặt cắt đường ra 36m, từ tim đường vào đến chỉ giới xây dựng là 18m. Lúc này, thực tế đặt ra rất khó khăn cho việc thực hiện xây dựng đô thị theo quy định. Để giải quyết tình thế, tỉnh quyết định, những công trình nào nâng cấp, sửa chữa lại thì vẫn bám vào hiện trạng cũ (mặt cắt 30m), những công trình cấp mới, xây mới thì phải thực hiện theo quy hoạch mới (mặt cắt 36m). Bởi vậy, trên cùng một trục đường đang tồn tại hai mặt cắt, tạo thành sự thụt thò rất thiếu mỹ quan.
Tình trạng xử lý nước thải, chất thải, thoát nước thông qua hệ thống cống, rãnh trong nội thị Thành phố cũng đang là vấn đề nan giải hiện nay. Chỉ cần sau một trận mưa lớn, nhiều tuyến đường chính của Thành phố sẽ bị ngập úng, gây ách tắc giao thông. Điều đáng nói là tình trạng này lại xảy ra ở một số trục đường chính: đường Quang Trung, Lương Ngọc Quyến, Bắc Kạn, Hoàng Văn Thụ và ngay tại Đảo tròn trung tâm Thành phố. Được biết, đã hơn 10 năm nay T.P Thái Nguyên chưa thể triển khai thực hiện được Dự án xử lý nước thải và thoát nước nội đô. Hiện nay, toàn bộ nước thải Thành phố đều chưa quan xử lý mà thải trực tiếp ra sông Cầu. Ngoài ra, thực trạng về lấn chiếm vỉa hè, hành lang an toàn giao thông của người dân Thành phố còn rất phổ biến. Theo ước tính, toàn Thành phố hiện có trên 10 chợ tạm đang họp trái quy định, lấn chiếm lòng, lề đường, gây ách tắc giao thông. Nhiều hộ dân bất chấp quy định làm mái vẩy chìa ra khỏi hành lang an toàn giao thông hàng mét. Tình trạng "đào, lấp" thi công trên vỉa hè, lòng đường của các ngành Điện lực, Viễn thông, cấp nước… vẫn chưa chấm dứt, gây mất trật tự an toàn giao thông và ảnh hưởng đến mỹ quan đô thị.
Cũng xin nói thêm, việc quy hoạch một số công trình công cộng trên địa bàn T.P Thái Nguyên vẫn còn những điểm chưa hợp lý, ít phát huy hiệu quả. Thời gian qua, nhiều ý kiến không đồng tình với việc quy hoạch công trình Đài phun nước tại đảo tròn trung tâm T.P Thái Nguyên. Nếu quy hoạch ở vị trí phù hợp khác thì sẽ phát huy hiệu quả hơn. Vườn hoa Sông Cầu cũng là công trình được dư luận quan tâm đặc biệt. Vườn hoa được quy hoạch xây dựng ngay tại vị trí cũ của Công viên Sông Cầu (giữa trung tâm T.P Thái Nguyên) khá đẹp bởi nằm ngay sát bờ sông Cầu. Tuy nhiên, việc xây dựng vườn hoa đã không khỏi khiến người dân hụt hẫng, tiếc nuối bởi hàng trăm cây xanh cổ thụ phủ bóng mát xuống công viên Sông Cầu trước đây đã bị đốn hết. Vì vậy mà hai năm nay, vườn hoa nắng chói chang ban ngày và hầm hập nóng về buổi tối đã không trở thành nơi vui chơi như người dân kỳ vọng.
Tiếng nói người trong cuộc
Về vấn đề vi phạm trật tự xây dựng đô thị, ông Trần Quang Hải, Tổ trưởng Tổ trật tự xây dựng (Đội quản lý Xây dựng, Giao thông Thành phố) bức xúc nói: Các trường hợp cố tình vi phạm trật tự xây dựng trên địa bàn là rất lớn. Việc xử lý gặp rất nhiều khó khăn. Chúng tôi rất cần sự phối hợp và ngăn chặn kịp thời các trường hợp vi phạm ngay từ ban đầu của chính quyền phường, xã. Có như vậy, việc xử lý mới khả thi được. Nếu ngăn chặn vi phạm trật tự xây dựng từ khi công trình đang chuẩn bị xây sẽ dễ dàng hơn khi công trình đã xây được nửa chừng hoặc gần hoàn thành. Đồng tình với quan điểm trên, ông Nguyễn Văn Dương, Chánh Thanh tra Sở Xây dựng cho rằng: Chính quyền đô thị phải có trách nhiệm trong việc phối hợp với lực lượng chức năng để ngăn chặn và xử lý các trường hợp vi phạm. Thời gian qua, sự phối hợp này còn rất lỏng lẻo. Hơn nữa, giữa hai lực lượng chức năng, một của Sở Xây dựng, một của T.P Thái Nguyên cũng chưa có sự gắn kết nào được thể hiện bằng văn bản, tất cả chỉ là phối hợp qua sự vụ. Hiện nay, để quản lý quy củ hơn, cơ bản việc cấp phép xây dựng trên các trục đường chính và đường phụ nội thị thành phố đều do Sở Xây dựng đảm trách.
Trao đổi về vấn đề quy hoạch thành phố, ông Trần Dương Hợp, Phó Giám đốc Sở Xây dựng thông tin: Muốn phát triển đô thị, khâu quan trọng nhất là quy hoạch đô thị, quy hoạch đó phải đủ tầm và mang tính định hướng lâu dài. Ngoài quy hoạch chung phải có quy hoạch chi tiết phủ kín đô thị Thành phố. Được biết, hiện tại, Thành phố mới quy hoạch chi tiết đạt khoảng 20%. Nhiều khu trung tâm Thành phố chưa được quy hoạch chi tiết. Với chủ trương mở rộng đô thị về phía Tây Thành phố, chúng tôi đang đề nghị xin điều chỉnh quy hoạch, giữ nguyên một mặt cắt đường, có thể vẫn là 30m với những trục đường cũ và 36m với trục đường mới. Ông cũng cho biết thêm: Hiện nay một số khu dân cư theo quy định được duyệt quy hoạch chi tiết tỷ lệ 1/500 thì không phải xin cấp phép khi xây dựng, nên ở đây vẫn xảy ra tình trạng xây dựng nhôm nhoam không theo quy hoạch…
Mấy lời bàn
T.P Thái Nguyên không chỉ là tỉnh lỵ của Thái Nguyên mà tiến tới còn là đô thị trung tâm vùng Việt Bắc. Là đô thị loại II, nhưng xét kỹ việc quy hoạch đô thị còn chưa tương xứng với tốc độ phát triển của Thành phố. Các trường hợp vi phạm trật tự xây dựng, mỹ quan đô thị còn dai dẳng chưa được giải quyết dứt điểm. Nhiều công trình xây dựng công cộng quy mô lớn còn chưa được quy hoạch, bố trí phù hợp với không gian kiến trúc nội thị. Các trục đường chính là xương sống tô điểm vẻ đẹp hiện đại và văn minh của Thành phố đang bị các công trình xây dựng dân dụng làm xấu đi… Tất cả những điều đó đang ngáng trở bước tiến tới cái đích lớn nhất: Đô thị
