Đó là những ngôi nhà đạt tiêu chuẩn "ba cứng" (nền cứng, tường cứng và mái cứng) được triển khai xây dựng theo tinh thần Quyết định 167/2008/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về chính sách hỗ trợ hộ nghèo về nhà ở. Chúng tôi đã đến một số xã của huyện Đồng Hỷ và có những ghi nhận ban đầu về việc triển khai xây dựng nhà ở theo Quyết định trên (sau đây xin gọi tắt là "nhà 167").
Theo chân cán bộ văn hoá xã Linh Sơn, chúng tôi tìm đến nhà anh Trương Văn Chức, xóm Thanh Chử, hộ gia đình nghèo thuộc diện được hưởng chính sách hỗ trợ xây "nhà 167". Khi vừa tới cổng, hiện ra trước mắt chúng tôi là một ngôi nhà hộp khá rộng được xây bằng gạch xilicát đang trong giai đoạn hoàn thiện. Cạnh đó là ngôi nhà đất (trình tường) lụp xụp được gia đình giữ lại làm chỗ để vật liệu xây dựng. Thấy vậy tôi rất ngạc nhiên vì theo quy định, mức hỗ trợ và mẫu thiết kế xây dựng "nhà 167" chỉ gần 20 triệu đồng và diện tích tối thiểu 24 m2, nhưng ngôi nhà này ước cũng chừng 70-80m2. Như đoán được suy nghĩ của tôi, chị Đỗ Thị Lan Hương, cán bộ văn hoá xã giải thích: Nhà nước hỗ trợ vậy, nhưng gia đình nào có điều kiện hoặc được anh em họ tộc ủng hộ thì vẫn có thể xây nhà rộng hơn, kiên cố hơn. Nghe thấy vậy, anh Trương Văn Chức - chủ nhà - cùng vợ và người anh rể đang xây nốt phần hiên nhà, dừng tay nói thêm vào: "Gia đình đã mượn thêm tiền của anh em trong nhà để xây rộng ra anh ạ. Tôi nghĩ, cả đời có một lần làm nhà thì nên cố một chút. Sau này các cháu lớn có đủ chỗ để sinh hoạt, học tập". Năm 2000, vợ chồng anh Chức được bố mẹ chia đất cho ra ở riêng. Từ đó đến nay, mặc dù hai vợ chồng đã bươn trải làm đủ mọi nghề nhưng cuộc sống gia đình vẫn không vơi bớt khó khăn. Là diện hộ nghèo không đảm bảo về nhà ở nên gia đình anh được xóm, xã bình xét là đối tượng được hưởng hỗ trợ xây "nhà 167". Do nhu cầu bức thiết của cuộc sống nên dù vốn hỗ trợ của Nhà nước chưa đến xã, gia đình anh đã chủ động mua trả chậm vật liệu xây dựng về xây nhà. Để tiết kiệm công thợ, hai vợ chồng anh tự bỏ công sức ngày đêm làm nhà. Ông Nguyễn Chu Việt, Phó Chủ tịch UBND xã Linh Sơn cho biết: Theo sự chỉ đạo của huyện, song song với việc triển khai phân bổ vốn hỗ trợ, những gia đình nào có điều kiện vẫn có thể chủ động xây dựng trước. Bởi vậy, đến nay chúng tôi đã cho khởi công xây dựng được 2/9 "ngôi nhà 167" của toàn xã.
Tại xã Văn Hán, nơi có số hộ dân được hỗ trợ xây "nhà 167" nhiều nhất huyện (62 hộ) đến thời điểm này cũng đã có 3 gia đình khởi công xây nhà. Gia đình anh Vũ Văn Mạnh, sinh năm 1978, xóm Làng Cả là diện gia đình đặc biệt khó khăn, không có nhà ở. Tháng 7 vừa qua, được sự trợ giúp ban đầu của anh em họ hàng, gia đình anh đã tiến hành khởi công xây dựng nhà và đã hoàn thiện được phần móng. Anh tâm sự: Nếu không có sự hỗ trợ của Nhà nước thì không biết bao giờ chúng tôi mới có nhà chắc chắn để ở. Thời gian qua, vợ chồng chúng tôi phải ở nhờ, ở tạm trong nhà người thân nên cũng thấy cực lắm. Gia đình anh Lâm Văn Phú, sinh năm 1978, dân tộc Cao Lan, xóm Làng Hoả cũng thuộc diện hộ nghèo được hỗ trợ xây "nhà 167" đợt này. Thời gian qua, gia đình anh Phú (4 nhân khẩu) đã phải sống, sinh hoạt trong ngôi nhà gỗ ọp ẹp mất an toàn. Bởi vậy, khi có quyết định được hưởng hỗ trợ của Nhà nước gia đình anh đã triển khai xây dựng ngay. Hiện tại, ngôi nhà xây của gia đình đã hoàn thành phần móng, đang xây khung tường. Còn với anh Nguyễn Văn Vĩnh, xóm Thái Hưng, sau hơn hai tháng thi công giờ ngôi "nhà 167" mới của gia đình anh đã cơ bản hoàn thành…
Ngoài hai xã Linh Sơn và Văn Hán, hiện nay một số xã trên địa bàn huyện Đồng Hỷ như: Khe Mo, Nam Hoà, Hoá Thượng… cũng đã có nhiều hộ khởi công xây dựng "nhà 167". Theo ước tính đến thời điểm này toàn huyện có khoảng 30 hộ gia đình đang triển khai xây "nhà 167". Bà Nguyễn Thị Yến, Trưởng Phòng Lao động-TB&XH huyện Đồng Hỷ cho biết: Toàn huyện có 765 hộ nghèo thuộc diện được hỗ trợ làm "nhà 167". Năm 2009, huyện được giao chỉ tiêu hoàn thành xây dựng 354 nhà với tổng khi phí hỗ trợ dự kiến là 6.698 triệu đồng, trong đó từ ngân sách Trung ương, tỉnh là 2.940 triệu đồng, ngân sách huyện trên 637 triệu đồng, từ quỹ vì người nghèo là 288 triệu đồng và vay từ Ngân hàng Chính sách - Xã hội là 2.832 triệu đồng. Cũng theo bà Nguyễn Thị Yến thì việc triển khai thực hiện Quyết định 167 của Chính phủ ở huyện Đồng Hỷ có nét rất khác mà hầu hết các địa phương trong tỉnh chưa làm được. Đó là việc huyện quyết định trích ngân sách địa phương hỗ trợ thêm khoản tiền 1,8 triệu đồng cho mỗi hộ nghèo xây "nhà 167". Như vậy, nếu thông thường mỗi ngôi "nhà 167" được hỗ trợ 17,2 triệu đồng (Ngân sách Trung ương, tỉnh là 8,4 triệu đồng, vay từ Ngân hàng Chính sách - Xã hội 8 triệu đồng, từ Quỹ Vì người nghèo 800 nghìn đồng) thì ở huyện Đồng Hỷ lại là 19 triệu đồng. Theo ông Ngô Văn Tài, Phó Chủ tịch UBND huyện Đồng Hỷ thì mức hỗ trợ trên do UBND huyện mạnh dạn đề xuất và được huyện ra Nghị quyết phê chuẩn. Đây là quyết tâm thực sự của huyện nhằm giải quyết dứt điểm tình trạng khó khăn về nhà ở cho các hộ nghèo trên địa bàn.
Sau khi có quyết định triển khai hỗ trợ làm "nhà 167" cho hộ nghèo, huyện Đồng Hỷ đã thành lập Ban chỉ đạo cấp huyện, trong đó Chủ tịch UBND các xã, thị trấn là thành viên Ban chỉ đạo và trực tiếp phụ trách chỉ đạo thực hiện tại địa phương mình. Các xã đã cử cán bộ rà soát, thống kê và bình xét các hộ nghèo trong diện được hỗ trợ xây "nhà 167", lập danh sách trình huyện phê duyệt. Qua kiểm tra thường xuyên trên toàn địa bàn, chưa phát hiện trường hợp nào có sai phạm hoặc không đúng đối tượng. Các hộ dân đã tiến hành xây nhà đều được cán bộ chuyên môn đến giám sát, nghiệm thu từng phần công trình. Kết quả cho thấy, các nhà đã xây xong đều đảm bảo nguyên tắc "3 cứng" theo quy định. Hiện nay, huyện đang tập trung triển khai các thủ tục giải quyết vốn hỗ trợ làm "nhà 167", phấn đấu hoàn thành chỉ tiêu đề ra năm 2009. Đó là, ban hành Quyết định phân bổ kinh phí hỗ trợ; hướng dẫn các xã, thị trấn lập tài khoản tiền gửi để tiếp nhận kinh phí hỗ trợ; đôn đốc, hướng dẫn các xã, thị trấn nghiệm thu và chuyển kinh phí hỗ trợ tới từng hộ dân một cách an toàn, đúng quy định…