Xây dựng đề thi tốt nghiệp THPT bám sát yêu cầu đổi mới

Ngày 11/3, Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức hội thảo về công tác chuẩn bị đề thi tốt nghiệp THPT từ năm 2025 theo chương trình giáo dục phổ thông năm 2018. 

Ảnh minh họa.

Theo Thứ trưởng Giáo dục và Đào tạo (GD và ĐT) Phạm Ngọc Thưởng, đổi mới thi, kiểm tra, đánh giá là một trong những nhiệm vụ trọng tâm trong đổi mới căn bản, toàn diện GD và ĐT theo tinh thần Nghị quyết số 29/NQ-TW.

Hiện nay, chương trình giáo dục phổ thông năm 2018 chuyển phương pháp giảng dạy từ truyền thụ kiến thức sang hình thành phẩm chất, năng lực cho nên sẽ đổi mới kiểm tra, đánh giá và thi cử. Mặt khác, việc thực hiện một chương trình, nhiều bộ sách giáo khoa cũng đòi hỏi xây dựng đề thi phải bảo đảm ngữ liệu không theo một bộ sách riêng nào trong số các bộ sách. Kết quả kỳ thi tốt nghiệp THPT cũng cần bảo đảm làm căn cứ tin cậy cho công tác tuyển sinh của các trường đại học.

Thời gian qua, Bộ GD và ĐT đã mời chuyên gia, nhà khoa học, nhà giáo xây dựng, khảo sát, đề xuất định dạng đề thi cho kỳ thi tốt nghiệp THPT từ năm 2025. Đây là việc khó vì tác động đến xã hội, học sinh, phụ huynh; tác động đến cả quá trình dạy học lẫn quá trình đào tạo bồi dưỡng giáo viên. Tuy nhiên, Bộ GD và ĐT đã triển khai, tổ chức khảo sát, thực nghiệm; chuẩn bị bài bản khoa học, công bố lấy ý kiến, được dư luận xã hội đánh giá cao.

Phó Cục trưởng Quản lý chất lượng (Bộ GD và ĐT) Nguyễn Ngọc Hà cho biết, cấu trúc, định dạng đề thi tốt nghiệp THPT từ năm 2025 có tính kế thừa khi môn Ngữ văn theo hình thức tự luận, các môn còn lại theo hình thức trắc nghiệm và vẫn giữ một phần dạng thức trắc nghiệm nhiều lựa chọn. 

Ngoài ra, đề thi từ năm 2025 phát triển thêm các dạng trắc nghiệm mới để hạn chế nhược điểm của dạng đề trắc nghiệm nhiều lựa chọn; kiểm tra được đồng thời bốn biểu hiện năng lực trong cùng câu hỏi kết hợp với quy tắc tính điểm tạo nên tính phân loại rất cao; thi trắc nghiệm nhưng có tư duy làm bài như bài tự luận.

Cấu trúc định dạng đề thi từ năm 2025 vẫn giữ nguyên 40 lệnh hỏi ở hầu hết các môn nhưng giảm bớt khối lượng công việc, giảm bớt rủi ro khi in ấn cũng như quá trình ghép tờ đề thi. Định hướng xây dựng ngân hàng câu hỏi đề thi được lựa chọn từ đề khảo sát, đề kiểm tra học kỳ của các trường, các sở GD và ĐT. Trên cơ sở kết quả thi, kiểm tra từ các trường, địa phương cơ quan chuyên môn của Bộ GD và ĐT phân tích bằng lý thuyết khảo thí các câu hỏi thi và chuyển thành ngân hàng câu hỏi thi chuẩn hóa.

Từ thực tiễn địa phương, Phó Giám đốc Sở GD và ĐT tỉnh Ninh Bình Đinh Văn Khâm cho biết, qua cấu trúc định dạng đề thi, địa phương đã triển khai cho công tác kiểm tra, đánh giá học sinh THPT nhằm giúp các em làm quen, bước đầu cho kết quả tốt. Với cấu trúc, định dạng đề thi đã được Bộ GD và ĐT ban hành thì kết quả thi tốt nghiệp THPT sẽ có tính phân loại cao và đáng tin cậy để các trường đại học tuyển sinh.

Tuy nhiên, những điểm mới của cấu trúc định dạng đề thi có tác động mạnh đến đổi mới dạy học; trong đó dạy học phải hướng đến tư duy vận dụng kiến thức thực tiễn mới làm bài thi tốt được. Vì vậy, Bộ GD và ĐT cần sớm triển khai xây dựng ngân hàng đề không chỉ dành cho thi tốt nghiệp THPT mà còn cho cả kiểm tra, đánh giá thường xuyên. Khi kết quả thi đáng tin cậy thì việc xét tốt nghiệp cần giảm tỷ lệ điểm học bạ; công tác tuyển sinh của các trường đại học cũng nên hạn chế xét kết quả học bạ THPT.

Đại diện Sở GD và ĐT Thành phố Hồ Chí Minh cho rằng, từ năm 2025 sẽ có hai môn lần đầu được tổ chức thi tốt nghiệp là Tin học và Công nghệ. Bộ GD và ĐT cần làm rõ định hướng đề thi của hai môn học này. Mặt khác, đề thi có tính mở cao thì cần xác định phạm vi, tài liệu của tính mở như thế nào để học, ôn tập, chuẩn bị thi cho hiệu quả.

Kỳ thi tốt nghiệp THPT là một trong những căn cứ quan trọng để xét tuyển đại học nên các trường đại học cần xác định sớm tổ hợp môn thi để học sinh có sự chuẩn bị, không hoang mang, lo lắng với những điểm mới. Giám đốc Sở GD và ĐT tỉnh Quảng Trị Lê Thị Hương cho rằng, chương trình giáo dục phổ thông năm 2018 có nhiều điểm mới, sử dụng nhiều sách giáo khoa cho nên khi biên soạn đề thi cần có sự thống nhất nội dung để bảo đảm chất lượng đề, tránh gây nhầm lẫn cho học sinh.

Từ góc độ tuyển sinh, Giám đốc Đại học Đà Nẵng Nguyễn Ngọc Vũ cho rằng, kỳ thi THPT từ năm 2025 tiếp tục phục vụ cả mục tiêu xét tốt nghiệp và tuyển sinh đại học là hợp lý. Tuy nhiên, cấu trúc đề thi có sự thay đổi cho nên Bộ GD và ĐT cần tổ chức lấy ý kiến tham vấn kỹ lưỡng. Cấu trúc định dạng đề thi khi đưa vào sử dụng cần có sự ổn định; tránh tình trạng năm nào cũng thay đổi sẽ gây khó khăn cho các trường phổ thông, học sinh và các trường đại học…

Theo Thứ trưởng GD và ĐT Phạm Ngọc Thưởng, phương thức thi tốt nghiệp THPT sẽ giữ ổn định, không gây xáo trộn hằng năm. Bộ GD và ĐT hướng tới xây dựng đề thi cho cả quá trình kiểm tra, đánh giá thường xuyên và thi tốt nghiệp THPT nhằm bảo đảm học sinh học thật, thi thật, không học tủ, học mẹo.

Thời gian tới, các đơn vị chuyên môn của Bộ GD và ĐT sẽ tổng hợp, tiếp thu ý kiến để điều chỉnh, bổ sung. Bộ GD và ĐT cũng xây dựng kế hoạch chi tiết soạn thảo đề thi minh họa và sớm công bố; hướng dẫn các sở GD và ĐT chỉ đạo các trường phổ thông kiểm tra, đánh giá theo định dạng đề thi sau năm 2025. Các sở GD và ĐT cần chủ động tập huấn, bồi dưỡng; ra đề đánh giá thường xuyên, định kỳ theo cấu trúc, định dạng đề thi đã công bố. Bộ GD và ĐT cũng khuyến khích các cơ sở giáo dục đại học lấy kết quả thi tốt nghiệp THPT làm căn cứ để tuyển sinh.