Chấn chỉnh yếu kém về chất lượng công trình giao thông

Thời gian qua, hiện tượng hằn lún vệt bánh xe trên đường xảy ra khá phổ biến nhất là tại nhiều tuyến quốc lộ (QL), ảnh hưởng đến chất lượng công trình và gây nguy cơ mất An toàn giao thông (ATGT).

Bộ trưởng Giao thông vận tải (GTVT) yêu cầu các đơn vị phải có giải pháp tổng thể khắc phục tình trạng yếu kém về chất lượng, nhất là tình trạng lún vệt bánh xe, đồng thời sớm ban hành riêng một thông tư quy định trách nhiệm của tất cả các chủ thể tham gia xây dựng công trình.

Vì sao trồi, sụt lún  nền mặt đường ?

Theo đánh giá của Tổng cục Ðường bộ Việt Nam, thời gian qua, hiện tượng hằn lún vệt bánh xe xảy ra khá phổ biến trên nhiều tuyến QL như 1, 3, 5, 7, Ðại lộ Ðông Tây, không chỉ ở các dự án đã khai thác, sử dụng nhiều năm mà còn ở cả các dự án mới đưa vào khai thác như QL 1 đoạn qua Hà Nam, Thanh Hóa, BOT tuyến tránh Phan Rang - Tháp Chàm, cầu Thanh Trì, mặt cầu vượt bằng thép tại TP Hồ Chí Minh,... Ðiển hình như QL 1, đoạn Thanh Hóa - Thừa Thiên - Huế, vệt lún bánh xe, gồ sống trâu hơn 70 km (chiếm 13%), đoạn Ðà Nẵng - Khánh Hòa hơn 90 km (15%). Lý giải nguyên nhân, Quyền Tổng cục trưởng Nguyễn Ðức Thắng cho biết, những ngày đầu tháng 5 vừa qua, nắng nóng tại một số khu vực, nhất là miền trung ở mức kỷ lục trong 30 năm qua, có thời điểm trên mặt đường lên tới hơn 60oC, khiến cho độ cứng của mặt nhựa giảm mạnh. Biên độ nhiệt độ bề mặt nhựa đường chênh lệch từ hơn 60oC vào mùa nóng và xuống tới 2oC vào mùa lạnh làm giảm độ ổn định của mặt đường. Thêm vào đó, tình trạng xe quá tải hoạt động thường xuyên với cường độ cao càng làm gia tăng độ lún của mặt đường. Hiện tượng lún hằn vệt bánh xe còn do chất lượng các lớp bê-tông mặt đường (yếu tố vật liệu nhựa, cốt liệu, chất lượng thi công, giám sát) không bảo đảm. Các nghiên cứu gần đây cho thấy, hầu hết đường lún xảy ra do hỗn hợp bê-tông nhựa kém chất lượng không đủ khả năng kháng vệt hằn bánh xe gây nên. Lâu nay, việc thiết kế trên toàn tuyến đồng đều như nhau là không hợp lý. Những đoạn cong, cua, đầu cầu, lên dốc, xuống dốc phải có thiết kế khác mới bảo đảm. Chất lượng nhựa đường nhập khẩu, thành phần hạt, đá cũng phải thí nghiệm, kiểm định kỹ lưỡng và thi công tuân thủ đầy đủ quy trình kỹ thuật thì công trình mới bảo đảm chất lượng. Nước ta đang nhập khẩu nhựa đường số lượng lớn tại hơn 10 quốc gia  nhưng lại không có cơ quan, đơn vị nào được giao kiểm soát chất lượng mặt hàng nhập khẩu này, thường chỉ căn cứ vào chứng chỉ của nhà sản xuất. Ðể khắc phục triệt để hiện tượng trồi, sụt lún nền mặt đường, Tổng cục kiến nghị Bộ GTVT phối hợp các bộ, ngành liên quan kiểm soát chặt chẽ chất lượng nhựa đường nhập khẩu cung cấp cho thị trường. Mặt đường mới đưa vào khai thác đã xuống cấp, cho thấy cần phải đặt câu hỏi với đơn vị tư vấn giám sát đã kiểm soát chặt chẽ việc tuân thủ quy trình, quy phạm của nhà thầu thi công hay chưa?

Theo Thứ trưởng GTVT Nguyễn Hồng Trường, khâu thiết kế hiện quá yếu kém, thiết kế chưa gắn với làm bản vẽ thi công. Công tác kiểm tra, đối chiếu thực tế thi công còn lỏng lẻo. Không chỉ hiện tượng lún vệt bánh xe mà vấn đề lún đầu cầu, đầu cống diễn ra khá phổ biến.

Giải pháp khắc phục

Tại cuộc họp bàn các biện pháp quản lý chất lượng công trình giao thông mới đây, Bộ trưởng GTVT Ðinh La Thăng khẳng định, các cơ quan, đơn vị cần xác định rõ trách nhiệm của mình, dù thời tiết, xe quá tải hay bất kỳ lý do gì thì nguyên nhân chủ quan vẫn là chính. Trước hết, các chủ đầu tư, ban quản lý dự án phải chịu trách nhiệm chính trong việc bảo đảm chất lượng công trình, sớm có ngay những giải pháp tổng thể để khắc phục dứt điểm. Các chủ đầu tư, ban quản lý dự án và Cục Quản lý xây dựng và Chất lượng công trình giao thông tiến hành kiểm tra lại tất cả các dự án, công trình giao thông đã đưa vào khai thác từ tháng 9-2011 đến nay, nếu công trình nào có chất lượng kém, yêu cầu nhà thầu làm lại ngay để tránh trường hợp công trình hết hạn bảo hành, Nhà nước cần bỏ tiền duy tu, bảo dưỡng. Ðồng thời, tất cả các dự án giao thông, trước khi thông xe phải kiểm tra kỹ xem có xảy ra tình trạng lún, nứt mặt đường hay không. Các cơ quan của Bộ GTVT tiếp tục triển khai quyết liệt đề án kiểm soát tải trọng xe. Với các dự án mở rộng QL 1 và QL 14, kiên quyết không cho điều chỉnh tổng mức đầu tư, ai phê duyệt tăng phải chịu trách nhiệm, để tránh lãng phí.

Về lâu dài, Cục Quản lý xây dựng và Chất lượng công trình giao thông cần rà soát lại các quy định pháp luật liên quan, nếu còn thiếu cần bổ sung ngay, đồng thời sớm ban hành riêng một thông tư quy định trách nhiệm các chủ thể liên quan. Phải bảo đảm đúng tất cả các quy trình thi công, trách nhiệm giám sát thiết kế, chất lượng vật liệu, nhất là vấn đề nhựa đường, vật liệu đầu vào cần được thí nghiệm rõ nguồn gốc xuất xứ. Các dự án BOT cũng kiểm soát như dự án bình thường.

Nhằm khắc phục triệt để hiện tượng trồi, sụt lún nền mặt đường, Tổng cục Ðường bộ Việt Nam đã đề xuất nhiều giải pháp, trong đó nhấn mạnh đến việc kiểm soát chặt chẽ tải trọng xe, chất lượng nhựa đường và công tác thi công, thiết kế. Tổng cục đã chỉ đạo các đơn vị trực thuộc rà soát lại các quy trình, quy phạm về thiết kế áo đường mềm, thi công, nghiệm thu mặt đường phù hợp các quy trình thi công, nghiệm thu, thí nghiệm; xem xét sử dụng loại bê-tông nhựa có khả năng kháng hằn lún đường cao. Ðồng thời, yêu cầu các khu quản lý đường bộ cho san gạt, tiến hành láng nhựa ba lớp để tạo độ bằng phẳng, êm thuận. Ngoài ra, Tổng cục cũng tiếp tục triển khai đồng bộ hệ thống các trạm cân di động và cố định để kiểm soát và ngăn ngừa các xe quá khổ, quá tải, siêu trường, siêu trọng trên các tuyến QL, trục chính và có các nghiên cứu cụ thể hóa được tác động của hiện tượng quá tải tới tuổi thọ của mặt đường.

Năm 2013, Bộ GTVT chọn là Năm An toàn giao thông và kỷ cương, chất lượng, tiến độ công trình giao thông. Bộ trưởng Ðinh La Thăng đã bày tỏ thái độ khá kiên quyết: Từ nay, công trình hỏng hóc phải quy được trách nhiệm, lỗi do ai thì người đó phải chịu trách nhiệm, không được cả nể. Cục Quản lý xây dựng và Chất lượng công trình giao thông, với tư cách là "cảnh sát trưởng" trong quản lý chất lượng, cần sử dụng các quyền được giao để chủ động kiểm tra, xử lý và kiểm soát chất lượng tiến độ.

Theo Thứ trưởng GTVT Nguyễn Ngọc Ðông, dù với bất kỳ nguyên nhân gì, việc đầu tiên cần làm là siết chặt chất lượng thi công. Bộ GTVT cần có riêng một chỉ thị yêu cầu các cơ quan, đơn vị chức năng nâng cao chất lượng các dự án, công trình. Trước mắt, tất cả các dự án lớn đang triển khai cần rà soát lại thiết kế với mục tiêu tăng chất lượng, sử dụng vật liệu thích hợp, xây dựng ngân hàng dữ liệu để quản lý tư vấn giám sát. Chủ đầu tư, ban quản lý dự án phải chịu trách nhiệm cuối cùng nếu để xảy ra việc không bảo đảm chất lượng.