Đại Từ là huyện trọng điểm về sản xuất nông nghiệp của tỉnh Thái Nguyên với diện tích gieo cấy hàng năm là trên 12.500ha, đạt mức tăng trưởng bình quân hàng năm từ 3-5%, cơ bản đã đáp ứng được nhu cầu lương thực trên địa bàn.
Trong thực tế sản xuất của huyện, giống lúa chủ lực Khang dân 18 NC đang chiếm ưu thế về diện tích gieo cấy, nhưng giống lúa này năng suất giới hạn đang có hiện tượng thoái hoá như “bớt đầu bông”, khả năng chống chịu rầy nâu, bệnh đạo ôn… kém dần.
Trong thời gian qua, Phòng Nông nghiệp-PTNT, Trạm Khuyến nông huyện đã tích cực xây dựng các mô hình trình diễn thâm canh các giống lúa mới, có thời gian sinh trưởng ngắn, cho năng suất, chất lượng cao, phù hợp với điều kiện sản xuất của địa phương, đã thu hút hàng trăm hộ nông dân tham gia thực hiện ô mẫu; các ô mẫu đều cho kết quả khả quan, cơ bản đạt được các yêu cầu đặt ra.
Gần đây nhất, được sự giúp đỡ của Trung tâm giống cây trồng tỉnh, phòng chức năng của huyện đã phối hợp các xã Hùng Sơn, Tiên Hội… xây dựng các mô hình trình diễn giống lúa lai Q.ưu số 1 do Công ty giống cây trồng Trùng Khánh (Trung Quốc) sản xuất; giống VL 24 do Viện nghiên cứu lúa (Trường ĐH Nông nghiệp I) sản xuất và giống lúa CYN6 do Công ty Cyn genta tài trợ đã minh chứng những việc làm thiết thực, hiệu quả.
Hội thảo đánh giá các giống lúa mới vừa được tổ chức tại xã Hùng Sơn. Hội trường UBND xã chật cứng người, đông đảo giới chuyện môn và bà con nông dân đã tới dự-điều đó đã thể hiện sự quan tâm, “mặn mà” của các cấp, ngành chức năng, và của chính những người nông dân trực tiếp sản xuất ra hạt thóc trên đồng ruộng.
Ông Nguyễn Trường, người tham gia ô mẫu cho biết: Khi tham gia ô mẫu giống lúa Q.ưu số 1, tôi cũng có phần băn khoăn. Nhưng nếu mình không mạnh dạn cấy thử nghiệm thì làm sao tìm ra được những giống lúa có tính ưu việt để đưa vào sản xuất. Qua vụ vừa qua, tôi nhận thấy với các tiêu chuẩn chăm bón, phòng trừ sâu bệnh như nhau, nhưng giống lúa Q. ưu số 1 đã cho năng suất cao hơn giống lúa Khang dân 18…
Chị Vũ Thị Hà nói: Những người nông dân chúng tôi rất phấn khởi khi nhận được sự quan tâm của các đồng chí lãnh đạo địa phương, của các ngành chức năng đã đưa những giống lúa mới cho năng suất, chất lượng cao về cho nông dân chúng tôi sản xuất, có như vậy chúng tôi mới mong xoá được đói, giảm được nghèo…
Qua kết quả theo dõi cho thấy các giống lúa lai đưa vào trình diễn trong mô hình đều có thời gian sinh trưởng trung bình dao động từ 119-140 ngày và giống có thời gian sinh trưởng ngắn nhất là VL24, giống lúa thuần Khang dân 18 NC có thời gian sinh trưởng dài nhất (140 ngày). Khả năng đẻ nhánh và số nhánh hữu hiệu của các giống lúa lai tốt hơn giống lúa thuần Khang dân 18, mặc dù giống lúa Khang dân 18 cấy tới 4-5 dảnh/khóm.
Giống có khả năng đẻ nhánh tốt nhất và có số dảnh hữu hiệu cao nhất là giống lúa Q.ưu số 1 (5,95 dảnh/khóm). Ngày trỗ thoát hoàn toàn của giống tham gia mô hình khoảng 5-10 ngày; các giống lúa lai đều có ưu thế về chiều cao cây, giống có chiều cao cây nhất là Q. ưu số 1 (110 cm); giống có chiều cao cây thấp nhất là giống VL 24 (90 cm).
Mặc dù vụ xuân năm 2007 diễn biến hết sức phức tạp, nhưng các giống lúa lai đưa vào trình diễn đều có khả năng chống chịu các yếu tố ngoại cảnh tốt hơn các giống lúa thuần. Qua đó cho thấy các giống lai kể trên phù hợp với việc bố trí vào cơ cấu giống 3 vụ/năm của huyện (lúa xuân muộn, lúa mùa sớm, cây vụ đông).
