So với các huyện, thành, thị khác trong tỉnh thì Phổ Yên có nhiều làng nghề hơn và những làng nghề này có lịch sử phát triển từ chục đến hàng trăm năm như nghề đan lát ở Tiên Phong, nghề trồng, dâu nuôi tằm ở Tân Phú. Và mới đây trên địa bàn huyện còn có thêm nghề mộc, thêu ren ở Trung Thành. Tuy nhiên, những làng nghề này vẫn ở quy mô nhỏ, công nghệ thủ công, thu nhập của người làm nghề rất thấp vì sản phẩm chưa tinh xảo, đầu ra không ổn định.
Trên bãi bồi của sông Cầu vẫn trải dài mầu xanh của dâu, người nông dân vẫn gắn bó với nong tằm nhưng nguồn thu nhập từ loại cây trồng, vật nuôi này giờ chẳng đáng là bao. Anh Trần Hồng Sơn ở thôn Vân Trai-người đã bỏ ra nhiều công sức với cây dâu, con tằm tâm sự: “Vùng đất bãi ven sông rất phù hợp cây dâu, bà con nông dân ở đây lại có kinh nghiệm nuôi tằm, ươm tơ nhưng có lúc cả xã chỉ có vài hộ giữ lại nghề cho vui chứ không có ý nghĩa về kinh tế.
Để giữ và phát triển nghề, năm 2000 tôi đã đầu tư vài chục triệu đồng mua nồi hơi, đưa cây dâu lai vào trồng thay thế giống dâu truyền thống ở địa phương với hy vọng sẽ đưa làng nghề sang giai đoạn phát triển mới. Nhưng kế hoạch của tôi đã không thành vì giá tơ thất thường, công nghệ bảo quản kén tằm không có nên đến năm 2006 tôi buộc phải chuyển hướng sang chăn nuôi lợn và thả cá”. Số hộ từ bỏ hoặc thu hẹp diện tích trồng dâu, giảm số nong tằm như anh Sơn ở Tân Phú không phải là hiếm vì hiện nghề này không cho thu nhập cao, nhiều khi bà con còn lỗ vốn vì không thể ươm tơ để dệt lụa tại chỗ mà phải bán két cho tư thương nên thường xuyên bị ép giá.
Năm 2005, được sự giúp đỡ về nguồn vốn của một tổ chức nước ngoài và nguồn vốn hỗ trợ của tỉnh, huyện, xã Tân Phú đã tập hợp những hộ còn làm nghề để thành lập HTX dịch vụ và chế biến tơ nhưng đến nay HTX này vẫn đang trong quá trình xây dựng nhà xưởng, đầu tư trồng lại vùng nguyên liệu. Theo đồng chí Nguyễn Văn Bình, Phó Chủ tịch UBND xã Tân Phú thì chính quyền xã rất muốn nghề trồng dâu, nuôi tằm phát triển nhằm giải quyết việc làm, tăng thu nhập cho bà con nông dân. Nhưng khó khăn về nguồn vốn, một số nông dân không còn mặn mà với nghề khiến HTX dịch vụ và chế biến tơ hoạt động gặp nhiều trở ngại...
Nếu như ở Tân Phú nghề trồng dâu, nuôi tằm lúc được, lúc mất thì nghề đan lát các sản phẩm gia dụng và hàng thủ công mỹ nghệ ở xã Tiên Phong lại có tính ổn định hơn. Hiện ngoài gần 100 xã viên của HTX tiểu thủ công nghiệp Tiên Phong làm nghề thường xuyên còn có thêm gần 50% số hộ trong xã tham gia làm nghề. Nhưng đánh giá tổng thể thì nghề đan lát ở Tiên Phong cũng chỉ là nghề phụ, bà con trong xã vẫn phải bám lấy đồng ruộng, đan lát được thực hiện vào những lúc nông nhàn. Đặc biệt, từ khi nghề đan lát được phổ biến đến nhiều vùng quê khác trong tỉnh thì sản phẩm đan lát của Tiên Phong cũng bị cạnh tranh, do đó thu nhập của người làm nghề cũng chỉ đạt từ 15 đến 20 nghìn đồng/ngày.
Ngoài nghề đan lát, trồng dâu nuôi tằm, Phổ Yên còn có nghề mộc, thêu ren ở xã Trung Thành nhưng quy mô hạn chế ở một vài tổ hợp và đang có nguy cơ mai một vì đầu ra sản phẩm thiếu tính ổn định.
Từ thực tế trên cho thấy làng nghề ở huyện Phổ Yên hiện nay đang rất manh mún, quy mô nhỏ lẻ, công nghệ lạc hậu, sản phẩm mới ở dạng sơ chế nên giá thành thấp và bế tắc về đầu ra.
Nhu cầu phát triển các làng nghề để giải quyết việc làm cho bà con nông dân là rất cần thiết nhưng với thực trạng như trên thì vấn đề đặt ra là huyện Phổ Yên có nên tiếp tục mở thêm nghề mới và mở rộng các làng nghề hiện có khi nguồn ngân sách đầu tư cho lĩnh vực này còn khiêm tốn, công tác quy hoạch phát triển các làng nghề cũng chưa ngang tầm? Hay thu hẹp để đầu tư có trọng điểm, giúp bà con nông dân phát triển thứ tự từng nghề một, nhằm tạo ra được sản phẩm có chất lượng, có thương hiệu trên thị trường.
