Việc thực hiện trả lương qua tài khoản đối với các đối tượng hưởng lương từ ngân sách theo Chỉ thị 20 của Thủ tướng Chính phủ đã được các cơ quan, doanh nghiệp hưởng ứng triển khai. Tuy nhiên, thực tế không phải đơn vị nào cũng thực hiện được đúng thời điểm quy định từ ngày 1-1-2008. Cả ngân hàng và khách hàng đều cần có thời gian để thực hiện chính sách này một cách thông suốt.
Số các tổ chức phát hành thẻ trong cả nước cũng đã lên tới 32 đơn vị với tổng số thẻ được phát hành đạt 8,3 triệu thẻ. Song, cũng theo thống kê của NHNN, trong số 3.924 máy ATM thuộc 10 ngân hàng thương mại dẫn đầu về số máy ATM và đang thực hiện dịch vụ trả lương qua tài khoản, có đến hơn 1.800 máy tập trung tại hai thành phố lớn là TP Hồ Chí Minh và Hà Nội (chiếm tỷ lệ 46%).
Như vậy, nếu theo bản đồ hành chính thực hiện trong giai đoạn này gồm các đối tượng hưởng lương từ ngân sách làm việc tại các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan trực thuộc Chính phủ, các cơ quan đơn vị thuộc UBND một số tỉnh, thành phố, thị xã, khu chế xuất, khu công nghiệp, thì hệ thống mạng lưới ATM chưa đáp ứng đủ.
Một câu hỏi đặt ra là tại sao NHNN chưa đưa ra được con số dự báo cho nhu cầu sử dụng thực tế này và cũng mới gần đây, cơ quan này mới đưa ra văn bản cung cấp thông tin ban đầu về năng lực cung ứng dịch vụ trả lương qua tài khoản của một số ngân hàng thương mại. Phải chăng ngân hàng chưa mặn mà với việc triển khai?
Có thể nói, chỉ vài năm trước, các ngân hàng thương mại phải tốn nhiều tiền của, công sức để makerting dịch vụ thẻ đến với khách hàng. Tuy nhiên, một hai năm trở lại đây, số lượng khách hàng tăng vượt bậc.
Tốc độ tăng trưởng bình quân của lượng thẻ phát hành lưu thông những năm gần đây khoảng 150-300%/năm. Tính đến tháng 11-2007, lượng thẻ phát hành ra lưu thông là 8.282.793 thẻ, so với 234.677 thẻ của năm 2003 và 3.500.000 thẻ của năm 2006.
Với tốc độ phát triển thẻ nhanh như vậy, mặt bằng công nghệ và trang bị thiết bị chưa theo kịp nhu cầu sử dụng, đó là chưa kể đến việc mở rộng phục vụ các đối tượng điều chỉnh của chính sách.
Phó Giám đốc Sở giao dịch Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam Nguyễn Ngọc Phượng, cho biết, chi phí lắp đặt một máy ATM ít nhất cũng đến cả trăm triệu đồng, chưa kể đến các chi phí duy trì, bảo vệ, bảo dưỡng, cũng như việc phải miễn phí cho đơn vị lắp đặt giai đoạn đầu, thì việc đầu tư này của ngân hàng cũng phải nhìn về lâu về dài, chứ trước mắt chưa đem lại lợi nhuận.
Có thể đó cũng là lý do hầu như các cơ quan, doanh nghiệp thuộc đối tượng điều chỉnh của chính sách bây giờ tự đến với ngân hàng nhiều hơn là ngân hàng phải đi tiếp thị dịch vụ này.
Ðiều quan trọng để ngân hàng có thể thu lợi nhuận từ việc phát triển thẻ đó là phải gia tăng các giá trị dịch vụ của thẻ như thấu chi, thanh toán tiền dịch vụ phục vụ đời sống như tiền điện, nước, điện thoại, bảo hiểm...
Ðây cũng là điểm chính để thu hút các khách hàng sử dụng thẻ và xây dựng thói quen cho người tiêu dùng. Một rào cản của việc trả lương qua tài khoản hiện nay đối với những người hưởng lương ngân sách là giá trị tiền lương nhỏ. Phần lớn, người làm công ăn lương đều có tư duy là đến hạn nhận lương là ra máy rút hết tiền.
Bên cạnh đó, nhiều đơn vị hành chính sự nghiệp có thu có nhiều khoản thu nhập khác vẫn phải trả bằng cách thủ công như trả nhuận bút của một số cơ quan báo chí trung ương, hay tiền trực ca của các y, bác sĩ...
Một nhân viên của Bệnh viện Bạch Mai cho biết, chị vẫn nhận các khoản tiền trợ cấp khác qua tài vụ. Chính điều này làm cho việc hình thành thói quen sử dụng thẻ cần có thời gian để nhà cung cấp dịch vụ cũng như khách hàng thật sự đem đến và sử dụng được các tiện ích của việc dùng tài khoản.
Ðối với những người lớn tuổi, cán bộ hưu trí, họ càng cần có thời gian để làm quen dần với những công nghệ. Bác Lý, cán bộ hưu trí phường Hòe Nhai (Hà Nội) cho biết, ngại nhất là đến máy rút tiền mà lại quên mật khẩu, hay đánh sai số mật khẩu, máy nuốt mất thẻ thì vừa mất công làm lại thẻ vừa xấu hổ với mọi người.
NHNN trong văn bản mới đây cũng phải khuyến nghị các đơn vị sử dụng ngân sách sau khi đã lựa chọn ngân hàng thương mại trả lương qua tài khoản cho người lao động của đơn vị mình thì hợp tác và phối hợp chặt chẽ với ngân hàng thương mại hướng dẫn, phổ biến thật chi tiết, cụ thể cho người lao động của mình cách sử dụng thẻ, có biện pháp giữ bí mật và an toàn tài khoản tiền lương của mình... nhằm hạn chế tối đa những vấn đề phát sinh do sử dụng thẻ không đúng cách, có thể dẫn tới những trục trặc trong giao dịch với thẻ và sử dụng các tiện ích qua thẻ...
Việc trả lương qua tài khoản là một chủ trương đúng đắn của Chính phủ, nhằm xây dựng một hệ thống thanh toán hiện đại, minh bạch, mang lại tiện ích cho người dân.
Tuy nhiên, việc thực thi đòi hỏi phải có thời gian và sự hợp tác thiện chí giữa hai bên, người sử dụng và nhà cung cấp dịch vụ mà ở đây là các ngân hàng thương mại.
