Khi tiến hành quy hoạch bất kỳ một khu, cụm công nghiệp nào, nhà quy hoạch cũng không thể bỏ qua các yếu tố mang tính quyết định: Mặt bằng, đường sá, điện, nước, vùng nguyên liệu... Tuy nhiên, thời gian qua trong quy hoạch công nghiệp của Thái Nguyên một yếu tố đặc biệt quan trọng là nguồn điện lại chưa được xem trọng. Điều này đã và đang ảnh hưởng không nhỏ đến hiệu quả thu hút đầu tư của tỉnh.
Mới đây, một doanh nghiệp ngoài tỉnh ngỏ ý muốn đến Thái Nguyên đầu tư xây dựng Nhà máy luyện thép công suất lớn tại KCN Điềm Thuỵ (Phú Bình). Họ đã khảo sát, tính toán rất kỹ về các điều kiện mà KCN Điềm Thuỵ có thể đáp ứng được. Trong đó, một vấn đề khiến cả nhà đầu tư và địa phương cùng băn khoăn lo ngại là nguồn điện tại KCN Điềm Thuỵ chưa thể đáp ứng nổi khi Nhà máy đi vào hoạt động. Với quy mô lớn, dự tính Nhà máy luyện thép này sẽ ngốn một lượng điện năng khổng lồ mỗi năm, ước bằng khoảng 40%-50% lượng điện sinh hoạt của cả tỉnh. Nhiều người biết chuyện cho rằng, doanh nghiệp này muốn thử thách địa phương chăng? Nhưng theo chúng tôi dù là thử thách hay không thì đây cũng là bài học về vấn đề quy hoạch công nghiệp gắn liền với nguồn điện.
Theo khảo sát của chúng tôi, hiện nay tại KCN Điềm Thuỵ mới chỉ có một trạm biến áp nhỏ, đường dây 35KV chỉ đủ phục vụ cho hoạt động của Nhà máy kẽm Việt Bắc. Nếu có thêm Nhà máy luyện thép công suất lớn thì phải xây dựng trạm biến áp 110KV, đường dây 22KV mới có thể đáp ứng nổi. Theo nhận định của Điện lực Thái Nguyên, do KCN Điềm Thuỵ phát sinh quy hoạch nên rất khó đầu tư trạm biến áp 110KV. Còn phương án cấp điện từ trạm biến áp 110KV Sông Công, xã Tân Hương (Phổ Yên) về KCN Điềm Thuỵ lại không mấy khả thi do xa xôi, tốn kém. Cũng theo ngành Điện thì để đầu tư một trạm biến áp 110KV ít nhất phải mất 2 năm, mà như vậy thì không có nhà đầu tư nào có thể chờ đợi được.
KCN Nam Phổ Yên là KCN mới của tỉnh do một doanh nghiệp có tên tuổi của Đài Loan đầu tư hạ tầng. KCN này đang hứa hẹn sẽ thu hút nhiều nhà đầu tư nước ngoài vào xây dựng. Tuy vậy, theo đánh giá của Sở Công thương Thái Nguyên, hiện tại KCN này vẫn chưa bố trí được trạm biến áp có thể đáp ứng nhu cầu sử dụng điện của các phụ tải lớn khi các dự án đầu tư đi vào sản xuất.
Có thể nói, do chưa xem trọng nguồn điện trong quy hoạch công nghiệp nên nhiều trường hợp hạ tầng khu, cụm công nghiệp nằm rất xa so với nguồn điện. Nhà máy xi măng Quan Triều là một ví dụ điển hình. Khi quy hoạch xây dựng Nhà máy, nhà quy hoạch đã không tính đến nguồn điện nên đã đặt vị trí nhà máy nằm ngoài vùng quy hoạch điện của tỉnh. Giờ đây, Nhà máy này muốn vận hành được phải đầu tư xây dựng trạm biến áp 110KV. Mà nghĩ đến chuyện phải mất hai năm tiến hành các thủ tục phê duyệt và đầu tư xây dựng trạm biến áp, nhà đầu tư cũng thấy chán ngán. Hơn nữa, tiến độ xây dựng Nhà máy sẽ chậm rất nhiều so với kế hoạch đề ra, gây thiệt hại lớn cho doanh nghiệp. Ông Lại Mạnh Hồng, Phó Giám đốc Điện Lực Thái Nguyên cho biết: Việc quy hoạch công nghiệp không phù hợp với quy hoạch điện đã gây rất nhiều khó khăn cho chúng tôi. Ngành Điện giống như các doanh nghiệp khác phải đi vay vốn để đầu tư, nên nguyên tắc của chúng tôi là đầu tư theo quy hoạch. Những chương trình phát sinh ngoài quy hoạch thì phải được tỉnh phê duyệt, thoả thuận về tiến độ thực hiện.
Trao đổi với chúng tôi về vấn đề này, ông Đinh Khắc Hiển, Giám đốc Sở Công thương phân tích: Thẳng thắn thừa nhận, ngoài sự lõng lẻo giữa quy hoạch công nghiệp với quy hoạch điện còn phải thấy quy hoạch điện cũng chưa phù hợp với quy hoạch chung của ngành và quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế-xã hội của tỉnh. Việc dự báo, dự tính trong quy hoạch điện cũng không phù hợp với tốc độ phát triển chung của địa phương. Mối quan hệ trong quy hoạch giữa các ngành là rất quan trọng, ở đây là mối quan hệ giữa quy hoạch điện và quy hoạch công nghiệp. Do không có sự ăn khớp nên mới xảy ra tình trạng khu, cụm công nghiệp ra đời mà chưa có nguồn điện hoặc ngược lại.
Rõ ràng, yếu tố nguồn điện rất quan trọng đối với sản xuất công nghiệp, nhưng hiện vẫn chưa được tỉnh quan tâm đúng mức. Với tốc độ phát triển kinh tế-xã hội, thu hút đầu tư mạnh mẽ như hiện nay, yêu cầu về quy hoạch, cụ thể là quy hoạch công nghiệp, quy hoạch điện là rất cần thiết. Không nên để chúng ta rơi vào thế bị động trong thu hút đầu tư và đừng để tuột mất nhà đầu tư chỉ vì không đủ khả năng đáp ứng cho họ về nguồn điện.
