'Trong mấy chục năm qua, chưa năm nào trái bưởi Năm Roi rẻ bèo như hiện nay”... Bưởi tuột giá, chỉ còn 2.000-3.000 đồng/kg. Thêm vào đó, diện tích trồng bưởi ngày càng bị thu hẹp do quá trình đô thị hóa...
Bác Mười Tước, người được mệnh danh là ông tổ của cây bưởi Năm Roi cho rằng: “Người dân sản xuất ra bưởi Năm Roi đang nếm "vị đắng" của bưởi. Tôi hiện còn khoảng 8 công bưởi, thế nhưng năm nay thu hoạch chắc giảm nhiều lắm. Vì giá bưởi hiện nay thương lái thu mua quá rẻ, 2.000-3.000 đồng/kg. Trong mấy chục năm qua, chưa năm nào trái bưởi Năm Roi rẻ bèo như hiện nay”.
Người trồng bưởi điêu đứng
Trong những ngày cuối tháng 9/2008, đi đến vùng bưởi Mỹ Hoà Bình Minh hỏi những chủ vườn bưởi, mười nhà thì cả mười nhà than dài về cây bưởi Năm Roi. Mỹ Hoà từ lâu được dân Vĩnh Long gọi là “xã bưởi Năm Roi”.
Trước năm 2005, toàn xã có 1.500ha đất trồng bưởi Năm Roi, chiếm ¾ diện tích tự nhiên của xã. Ông Lê Văn Dũng, Chủ tịch Hội Nông dân xã Mỹ Hoà cho rằng: “Sau khi triển khai dự án cầu Cần Thơ và dự án khu công nghiệp Bình Minh, hiện nay diện tích trồng bưởi thu hẹp lại còn 1.375ha.
Trong thời gian tới, nếu các dự án khu du lịch, khu đô thị triển khai, chắc vườn bưởi sẽ teo dần, teo dần”. Ngoài thách thức về đô thị hoá, trong năm 2008 này giá bưởi xuống thấp chưa từng có đã làm cho nhiều nhà vườn trồng bưởi giảm thu nhập, cuộc sống quá khó khăn và đang có kế hoạch chuyển đổi cây trồng.
Chưa bao giờ người trồng bưởi năm roi ở Mỹ Hoà điêu đứng như hôm nay, bởi giá phân bón, giá cả sinh hoạt tăng gấp hai lần trong khi giá bán bưởi chỉ còn bằng phân nửa giá năm 2007. Bưởi loại khá, tốt hiện nay thương lái mua tại vườn có 2.500 đồng/kg, bưởi loại thường có 1.500 đồng/kg. Nói chung, bây giờ người trồng bưởi năm roi bỏ thì thương, vương thì tội”.
Anh Nguyễn Văn Sĩ, người có 4 công bưởi ở ấp Mỹ An, Mỹ Hoà, bưởi đang độ sung sức cho trái nhiều, thế nhưng anh Sĩ than dài: “Bốn công bưởi nhà tôi riêng tiền phân bón đã gần 4 triệu đồng, vậy mà mùa này thu hoạch hơn một tấn bưởi, bán ra chưa được 3 triệu đồng. Lỗ vốn!".
Hiện anh Sĩ mỗi ngày đến bến chợ Mỹ Hoà để... vác mướn. Nghịch lý ở chỗ trồng bưởi năm roi nhưng phải đi vác mướn bưởi ngày ngày để nuôi gia đình. Mỗi ngày, có hàng vác thì anh cũng kiếm được 60.000 đồng. "Tính ra cũng bằng 24kg bưởi năm roi” - anh Sĩ nói.
Bưởi Năm Roi đang chết dần
Bưởi năm nay rớt giá, do nhiều nguyên nhân, trong đó có nguyên nhân lớn từ người trồng bưởi. Theo anh Trần Văn Sang, Chủ nhiệm Hợp tác xã (HTX) bưởi Năm Roi Mỹ Hoà, Bình Minh, hợp tác xã hiện nay rất cần bưởi tốt, đúng chuẩn để xuất khẩu, thế nhưng khó tìm ra bưởi tốt!
Bưởi xuất khẩu phải là bưởi có màu đẹp, trái không có tì vết, trái to từ một kg trở lên và chất lượng trái ngon, không quá ngọt cũng không quá chua. Với bưởi này HTX sẵn sàng mua với giá 7.000 đồng/kg. Tuy mua giá cao nhưng chuẩn đó khó tìm mua được nhiều. Một tấn bưởi chọn ra 200kg bưởi xuất khẩu kiếm đỏ mắt cũng không có”.
Cũng theo anh Trần Văn Sang, bưởi Năm Roi không phải không bán được và không có thị trường. Thị trường bưởi Năm Roi lớn lắm. Sau gần 2 năm ra đời, HTX bưởi Năm Roi Mỹ Hoà bao tiêu 23ha bưởi. Hiện nay mỗi tháng chúng tôi xuất khẩu 70 tấn bưởi đi các nước, nếu có đủ bưởi đạt tiêu chuẩn xuất khẩu, nhu cầu có thể tăng lên gấp 5 đến 10 lần hiện nay.
Ngặt một nỗi là hàng mình không đạt, không dám ký hợp đồng nhiều. Trong năm 2009, HTX định bao tiêu lên đến vài trăm ha, trong đó chủ yếu là bưởi Năm Roi Mỹ Hoà. Vì chúng tôi có kế hoạch năm 2009 xuất khẩu khoảng 1.600 tấn.
Cái khó hiện nay là nông dân còn chuyển biến tư tưởng chậm lắm. Giá một túi bao trái 1.000 đồng, HTX ứng trước cho nông dân. Tuy nhiên ai cũng sợ tốn tiền, đăng ký túi bao trái nhỏ giọt, vườn có 300 gốc bưởi, cần phải ít nhất 5.000 bao trái bưởi, vậy mà nông dân đăng ký 300 túi thôi. Chỉ một bao một gốc một trái bưởi (!)
Với cây bưởi Năm Roi có khó khăn nhưng không phải không có hướng đi lên, khó khăn nhiều cái đang dồn cây bưởi này đến chân tường: Giá thấp, nông dân vẫn còn chậm tiến bộ, đô thị hoá Bình Minh đang tàn phá vườn bưởi Năm Roi. Nhiều người bi quan cho cây bưởi Năm Roi là đúng.
