Theo Bộ Công Thương, nhập khẩu năm 2009 vào khoảng 91 tỷ USD, tăng 9,6% so với năm 2008, trong đó nhập siêu sẽ ở mức 18,68 tỉ USD, chiếm khoảng 25,8% kim ngạch xuất khẩu. Do đó, để giảm nhập siêu, Bộ đã đưa ra nhiều giải pháp ngắn hạn, trung và dài hạn.
Bộ Công Thương dự báo, năm 2009, do giá nguyên, nhiên, vật liệu đầu vào của 4 mặt hàng chủ chốt là sắt thép, phôi thép, phân bón, xăng dầu giảm mạnh, từ 30 đến 50% (ước giảm theo giá của 4 mặt hàng trên khoảng 6 tỷ USD) so với năm 2008 làm cho trị giá nhập khẩu (NK) giảm nhiều mặc dù số lượng có thể tăng nhẹ. Mặt khác, việc NK số lượng lớn sắt thép, phôi thép, phân bón để đầu cơ khiến giá lên như năm qua nhiều khả năng không còn. Thêm vào đó, nhà máy Lọc dầu Dung Quất đi vào hoạt động nên lượng xăng, dầu NK năm 2009 sẽ giảm, ước đạt 11 triệu tấn với kim ngạch khoảng 6 tỷ USD (giá bình quân 545 USD/tấn), giảm thêm 5 tỷ USD so với năm 2008. Ngoài ra, do khó khăn về thị trường, vốn, lãi suất, DN và người dân cũng sẽ tiết kiệm hơn trong sản xuất, tiêu dùng nên nhu cầu NK nguyên liệu để sản xuất hàng XK cũng giảm theo.
Để giảm nhập siêu, tiến tới cải thiện cán cân thương mại và nâng cao mức dự trữ ngoại tệ nhằm duy trì sự lành mạnh của các chỉ tiêu kinh tế vi mô, cùng với nhiệm vụ đẩy mạnh XK, Bộ Công Thương đã đưa ra các giải pháp ngắn hạn, trung và dài hạn:
Cụ thể đối với giải pháp ngắn hạn, Bộ tiếp tục ưu tiên hỗ trợ các mặt hàng là thuỷ sản, gạo, cà phê, hạt tiêu, hạt điều, dệt may, da giày, sản phẩm nhựa, sản phẩm gỗ, sản phẩm cơ khí; Xem xét điều chỉnh lãi suất phù hợp với diễn biến tình hình thị trường. Theo đánh giá của Bộ, đây là biện pháp hữu hiệu để kích cầu và thúc đẩy sản xuất, xuất khẩu.
Bên cạnh đó, giải pháp ưu tiên cấp tín dụng và đảm bảo cung ứng đủ vốn cho nông dân và các doanh nghiệp thu mua nguyên liệu để sản xuất, xuất khẩu, đặc biệt là các mặt hàng nông sản, thuỷ sản; Tạm thời không áp dụng thuế nhập khẩu các mặt hàng nguyên liệu, đầu vào cho sản xuất hàng xuất khẩu cũng được Bộ đặc biệt chú trọng.
Đáng chú ý, đối với giải pháp trung và dài hạn, theo Bộ Công Thương cần xây dựng các Trung tâm cung ứng nguyên phụ liệu, đóng vai trò là đầu mối tổ chức nhập khẩu và cung ứng nguyên phụ liệu cho các doanh nghiệp sản xuất hàng xuất khẩu. Đồng thời, đẩy mạnh đàm phán với các nước để sớm triển khai ký kết các thoả thuận song phương và công nhận lẫn nhau về kiểm dịch thực vật, vệ sinh an toàn thực phẩm, nhất là tại các thị trường trọng điểm.
Thêm vào đó, cần tiếp tục kiểm soát chặt nguồn ngoại tệ cho NK đối với nhóm cần kiểm soát NK và nhóm hạn chế nhập siêu; tiếp tục thực hiện các biện pháp bình ổn thị trường, cân đối cung cầu các hàng hóa cơ bản của nền kinh tế. Trong đó, đặc biệt quan tâm việc nâng cao chất lượng công tác dự báo, cảnh báo xu hướng giá cả và thị trường thế giới trong bối cảnh thế giới có nhiều biến động, qua đó đề xuất những giải pháp bình ổn thị trường, cân đối cung - cầu hiệu quả; duy trì quản lý NK bằng giấp phép tự động; hạn chế NK qua việc quy định thời hạn nộp thuế; phát động nhân dân tiết kiệm và sử dụng hàng Việt Nam… Bên cạnh đó, cần đẩy mạnh phát triển sản xuất các sản phẩm có lợi thế cạnh tranh, thay thế hàng NK; phát triển ngành công nghiệp phụ trợ; nghiên cứu xây dựng các biên pháp và tiêu chuẩn kỹ thuật; chống lãng phí trong đầu tư xây dựng cơ bản…
Tại Hội nghị “Triển khai nhiệm vụ ngành Công Thương năm 2009” vừa qua, Thủ tướng Chính Phủ Nguyễn Tấn Dũng đã đặc biệt lưu ý đến công tác dự báo và điều hành của các cơ quan, cục, vụ chức năng. Theo dõi sát sao, cập nhật diễn biến, số liệu NK từng ngày, tháng để báo cáo và đưa ra những đề xuất kịp thời. Mặt khác, Thủ tướng cũng yêu cầu phải có sự phối hợp chặt chẽ giữa các Bộ chức năng với các địa phương, hiệp hội ngành hàng, như vậy năm 2009 mới có khả năng thực hiện được các chỉ tiêu đã đề ra.
