Vì phải tuân thủ đúng các quy định trong quá trình sản xuất nên người trồng rau an toàn vất vả hơn người trồng rau thông thường. Nhưng khi mang ra thị trường sản phẩm rau an toàn lại không cạnh tranh được với rau bình thường. Bởi thế những nông dân trồng rau an toàn ở Ngọc Lâm, Đồng Hỷ đang đứng trước nhiều khó khăn…
-Rau có phun thuốc không? có sạch không? -Có lẽ tất cả những bà nội chợ đều hiểu rằng, họ khó có thể nhận được một câu trả lời thật sự từ những người bán rau. Thế nhưng họ vẫn cứ hỏi để có cảm giác được yên tâm hơn khi người bán rau trả lời những câu đại loại như: Rau sạch làm gì có thuốc, chị nhìn vẫn còn sâu đây này; rau em trồng ở vườn nhà chỉ bán cho người quen thôi, chị không tin thì cứ hỏi bà A, bà B mà xem… Có người mua rau về còn cẩn thận ngâm nước vo gạo trước vài tiếng đồng hồ mới dám nấu ăn. Bữa ăn của gia đình sẽ ngon miệng hơn khi các thành viên trong gia đình biết chính xác đó là rau rau an toàn. Thế nhưng một nghịch lý lại đang diễn ra trong cuộc sống, các quầy rau an toàn lại vắng người mua, khó cạnh tranh được với thị truờng rau bình thường, đơn cử như quầy rau an toàn của HTX rau an toàn Ngọc Lâm (Linh Sơn-Đồng Hỷ) sau một thời gian hoạt động đã phải đóng của vì thu không bù được chi.
Đi tìm câu trả lời, chúng tôi đã về làng rau Ngọc Lâm để tìm hiểu nguyên nhân. Anh Tạ Văn Hùng, Chủ nhiệm HTX rau an toàn Ngọc Lâm tiếp chúng tôi với một tâm trạng không được phấn khởi, bởi những dự định về sự phát triển của làng rau an toàn vẫn còn là những trăn trở mà anh cùng với Ban Chủ nhiệm HTX vẫn chưa thực sự tìm được hướng đi thích hợp.
Đành rằng với dự án làm rau an toàn của HTX đã nhận được sự quan tâm và tạo điều kiện của các cấp, ngành chức năng; tổ chức INSAETA (Tây Ban Nha) đã tài trợ tới 43.000 Ero để HTX xây dựng nhà xưởng, cửa hàng bán rau, mua ô tô vận tải nhỏ, hỗ trợ làm đường bê tông… thế nhưng ở thời điểm này HTX vẫn chỉ đang hoạt động ở mức độ cầm chừng với tổng số 60 xã viên (giảm hơn 60 xã viên so với năm 2002). Vậy là nguyên nhân về vốn, về cơ sở vật chất đã được loại bỏ.
Nhìn những luống rau xanh mướt một màu, thẳng hàng ngay lối, được vun vén, đánh rãnh rất cẩn thận. Tôi hỏi: Như thế nào mới được gọi là rau sạch, rau an toàn? -Rau sạch là rau được trồng trên đất sạch, tuyệt đối chỉ được tưới bằng nước sạch, vị trí trồng rau phải xa quốc lộ, xa khu công nghiệp, bệnh viện, nghĩa trang. Còn rau rau an toàn thì cũng phải đảm bảo 4 yếu tố “xa” như rau sạch; không lạm dụng thuốc bảo vệ thực vật; không dùng phân tươi, nước giải tươi; không tưới nước bẩn. Chính vì phải tuân thủ đúng các yêu cầu trên, và các yếu tố kỹ thuật chặt chẽ hơn, nên người trồng rau an toàn sẽ vất vả hơn người trồng rau thông thường, nhưng khi mang ra thị trường bán lại không bán được giá cao hơn các loại rau thường. Hơn nữa, chúng tôi cũng chưa tìm được thị trường tiêu thụ rau an toàn ổn định với khối lượng lớn. Thái Nguyên lại chưa có thiết bị để kiểm định chất lượng rau, mà phải đưa mẫu về tận Hà Nội mới kiểm định được, qua nhiều khâu trung gian, mất nhiều thời gian, nên nhiều bạn hàng tìm đến rồi lại đi. Còn ở những quầy rau thì việc chứng minh rau sạch, rau an toàn lại càng khó khăn hơn. Chưa kể có thể mẫu mã nhiều loại rau an toàn lại không được tươi ngon, mượt mà bằng các loại rau thường.
Qua việc trao đổi với anh Hùng, cũng như một số xã viên đang tham gia dự án trồng rau an toàn ở Ngọc Lâm, chúng tôi đã phần nào hiểu được những cái khó của người trồng rau an toàn. Ai cũng muốn ăn rau đảm bảo an toàn, nhưng lại không tìm đến các cửa hàng bán rau an toàn, không chấp nhận giá rau an toàn cao hơn giá rau thông thường.
Theo chúng tôi, giải pháp trước mắt, HTX rau an toàn Ngọc Lâm cần làm tốt hơn nữa công tác tuyên truyền, quảng bá dưới nhiều hình thức đa dạng, phong phú hơn để người dân tiếp cận, biết đến rau an toàn Ngọc Lâm. Bên cạnh đó, HTX cần có sự phối hợp chặt chẽ hơn với các cơ quan chuyên môn để làm tốt công tác giám sát, kiểm định chất lượng một cách thường xuyên, kịp thời. Tiếp tục duy trì và mở rộng các quầy rau an toàn ở những địa điểm trung tâm, đông dân cư. Đội ngũ cán bộ quản lý HTX cần chủ động hơn nữa trong việc nắm bắt thông tin, trang bị kiến thức, nâng cao trình độ… Chúng tôi tin, khi rau an toàn Ngọc Lâm đã khẳng định được tên tuổi, thương hiệu, người nội chợ sẽ dễ dàng chấp nhận nó một cách rất tự nhiên.
