Những năm gần đây, xã Cát Nê là một trong những điểm sáng của huyện Đại Từ trong chuyển dịch cơ cấu cây trồng, vật nuôi, phát triển kinh tế. Cùng với sự chỉ đạo sâu sát của cấp uỷ, chính quyền và sự vào cuộc tích cực của người nông dân, trên đồng đất Cát Nê - màu xanh thể hiện sự trù phú, no đủ đang làm “thay da đổi thịt” mảnh đất cằn cỗi trước đây .
Ông Hoàng Xuân Chiến, Quyền Chủ tịch UBND xã Cát Nê cho biết: Việc thay đổi nhận thức, tư duy cách làm ăn mới đối với người nông dân nơi đây không phải là việc làm “một sớm, một chiều” mà nó đòi hỏi cả một quá trình. Vậy nên, để chuyển dịch cơ cấu cây trồng, vật nuôi ở địa phương được thực hiện tốt, chúng tôi không còn cách nào khác là phải đẩy mạnh công tác tuyên truyền, chú trọng đưa những cây trồng, vật nuôi cho hiệu quả kinh tế cao vào nuôi trồng khảo nghiệm, đồng thời nêu cao tính gương mẫu, tiên phong đi đầu của cán bộ, đảng viên. Nhờ vậy, việc chuyển dịch cơ cấu cây trồng, mùa vụ nơi đây có chuyển biến tốt.
Vài ba năm trở lại đây, việc đưa những giống cây trồng cho hiệu quả kinh tế cao như lúa lai, ngô lai, bí xanh siêu quả, bí đỏ vào gieo trồng trên đồng đất Cát Nê không phải là hiếm. Khi mới bắt đầu gieo trồng các giống cây mới này, người dân được cán bộ khuyến nông của huyện, xã thường xuyên giúp đỡ, hướng dẫn quy trình kỹ thuật, cách chăm sóc và phòng chống sâu bệnh nên những diện tích trên cho hiệu quả kinh tế cao gấp đôi, thậm chí gấp ba lần so với trồng lúa. Tuy nhiên, việc người nông dân đưa những cây trồng mới vào sản xuất ở đây còn e dè.
Để giúp người dân tích cực chuyển dịch cơ cấu cây trồng, năm 2009, lãnh đạo xã chỉ đạo nông dân xây dựng thí điểm mô hình cánh đồng cho thu nhập cao từ 50 triệu đồng/ha/năm trở lên với diện tích 2 ha tại xóm Chung Nhang. Mô hình được xây dựng với cơ cấu 2 lúa – 1 màu (xuân muộn - mùa sớm - rau màu vụ đông). Theo tính toán trên cơ sở thực tế ở những chân ruộng này, vụ xuân năng suất lúa đạt 53 tạ/ha, vụ mùa đạt 51 tạ/ha, với giá trên thị trường là 4 nghìn đồng/kg, người dân có thể thu nhập trên 41 triệu đồng/ha. Còn vụ đông, nếu cây khoai tây năng suất đạt trung bình như mọi năm khoảng 500 kg/sào, với giá 1.500 đồng/kg như hiện nay, nông dân thu về gần 21 triệu đồng. Tổng cộng cả 3 vụ, người nông dân thu nhập đạt trên 60 triệu đồng/ha/năm.
Cũng theo ông Hoàng Xuân Chiến, quyền Chủ tịch UBND xã thì “Con số này chắc chắn sẽ đạt được ở mô hình trên và từ đó người dân sẽ nhân ra diện rộng trên đồng đất Cát Nê với con số hàng chục ha”. Bởi lẽ, xã Cát Nê có thuận lợi về nguồn nước từ hồ Vai Miếu (xã Ký Phú), lại có hệ thống kênh mương nội đồng cơ bản được cứng hoá, người dân Cát Nê lại chăm chỉ, cần cù, chịu thương, chịu khó. Cùng với việc triển khai xây dựng mô hình cho thu nhập từ 50 triệu đồng/ha/năm trở lên, Cát Nê còn xây dựng thành công ô mẫu giống ngô BO-06 ở 4 xóm Trung Nhang, Lò Mật, Tân Phú, Gò Trẩu với diện tích 2 ha.
Đặc biệt, những năm gần đây, hiệu quả kinh tế của việc đưa cây chè cành vào trồng, thay thế cây chè giống cũ đã khẳng định vị trí trên đất Cát Nê. Toàn xã hiện có 110 ha chè, trong đó 37 ha chè cành. Những giống chè Phúc Vân Tiên, LDP1, TRI777, Bát Tiên sau mấy năm đưa vào trồng thử nghiệm giờ đã bén đất Cát Nê. Chị Nguyễn Thị Hiên, xóm Đầu Cầu là một trong những gia đình trồng nhiều chè cành nhất xã cho biết: “Năm 2004, khi có chủ trương của xã về việc đưa cây chè cành vào trồng tại địa phương, tôi bàn với gia đình đầu tư chăm bón khoảng vài sào. Nhờ được cán bộ khuyến nông tận tình hướng dẫn kĩ thuật trồng, chăm sóc chè cành nên gia đình anh, chị yên tâm sản xuất. Chỉ 1 năm sau, diện tích chè trên đã cho sản phẩm. Với giá bán 60.000 đồng/kg búp khô, gia đình thu được gần 10 triệu đồng/lứa chè, trong khi giá chè giống cũ chỉ thu được 2-3 triệu đồng/lứa. Thấy hiệu quả kinh tế cao, gia đình phá bỏ diện tích chè cũ trồng bằng giống chè cành mới. Hiện nay, gia đình đang tập trung chăm sóc khoảng 1 mẫu chè cành, thu nhập trung bình đạt gần 100 triệu đồng/năm”.
Có mặt tại xóm Đầu Cầu, nghe những người nông dân nói chuyện về kinh nghiệm trồng, chăm bón chè cành như loại đất nào thì phù hợp, độ dốc bao nhiêu, phương pháp trồng ra sao, khoảng cách giữa các cây chè, nước tưới như thế nào thì phù hợp, cách phun thuốc ra sao… như những kỹ sư nông nghiệp lành nghề thực thụ. Bên cạnh đó, để giúp người nông dân tham gia tích cực vào chuyển dịch cơ cấu cây trồng, vật nuôi, năm 2008, các tổ chức đoàn thể của xã đã đứng ra nhận uỷ thác với Ngân hàng Nông nghiệp và PTNT, Ngân hàng Chính sách – Xã hội huyện thẩm định cho 246 lượt người vay vốn với tổng số vốn trên 2 tỷ đồng, tăng 4,5% so với năm 2007. Tính hết ngày 31/12/2008, tổng dư nợ toàn xã là 4,8 tỷ đồng cho 699 lượt hộ vay, trong đó, vốn kinh doanh từ Ngân hàng Nông nghiệp là 2,2 tỷ đồng; vốn từ Ngân hàng Chính sách – Xã hội 2,5 tỷ đồng, vốn của Hội Phụ nữ huyện 72 triệu đồng…
Cùng với sự phát triển kinh tế phát triển, Cát Nê cũng chú trọng đầu tư cơ sở hạ tầng. Năm 2008, cùng với sự hỗ trợ của tỉnh, huyện, các tổ chức phi chính phủ, Cát Nê đã xây mới 4 phòng học trường mầm non xã và các công trình phụ trị giá hơn 900 triệu đồng, xây dựng nhà hội đồng, sân bê tông, bồn hoa, bục chào cờ của trường cấp 2 xã với tổng dự toán trên 600 triệu đồng, xây dựng công trình nhà làm việc 2 tầng trụ sở UBND xã với tổng kinh phí gần 2 tỷ đồng. Ngay sau khi tuyến đường DT 261 đi qua địa bàn được trải nhựa, Cát Nê đã hình thành một số điểm giao lưu buôn bán có tác dụng tích cực trong thúc đẩy thương mại, tiêu thụ hàng nông sản, phát triển nông thôn mới, thu hút nhiều lao động vào lĩnh vực phi nông nghiệp.
