Từ (1/5), mức lương cơ bản của người lao động được điều chỉnh tăng từ 540.000 đồng lên 650.000 đồng. Tuy nhiên, cùng với niềm vui tăng lương, mối lo tăng giá đã xuất hiện. Kiềm chế tăng giá sau tăng lương, giữ ổn định thị trường, không để đột biến giá xảy ra là một trong những nhiệm vụ quan trọng của cơ quan điều hành giá trong bối cảnh kinh tế có nhiều biến động…
Mặt bằng giá... chuyển động
Tháng 4/2009, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) của cả nước tăng 0,35% so với tháng 3/2009. Việc điều chỉnh tăng giá điện từ 1/3, 2 lần tăng giá xăng (ngày 2/4 và 11/4) là một trong những nguyên nhân khiến CPI tháng 4 tăng nhẹ. Trong số những mặt hàng tăng giá, nhóm ăn uống ngoài gia đình tăng cao nhất (tăng 0,83%). Mặt hàng thực phẩm chiếm vị trí thứ hai với mức tăng giá 0,46%… Các chuyên gia kinh tế nhận định, chỉ số CPI tháng 4 tăng nhẹ là do các gói kích cầu của Chính phủ đã phát huy tác dụng. Tuy nhiên, các chuyên gia cũng cảnh báo, trong bối cảnh kinh tế biến động phức tạp kèm theo việc Nhà nước tăng lương cơ bản cho người lao động, không nên coi thường khả năng giá cả sẽ "leo thang". Bởi đã thành thông lệ, sau mỗi lần tăng lương, giá hàng hóa trên thị trường đều tự động điều chỉnh tăng và khó trở lại mức giá cũ. Trên thị trường hiện nay, giá một số hàng hóa, dịch vụ đã bắt đầu điều chỉnh theo hướng tăng nhẹ. Những mặt hàng thiết yếu liên quan đến đời sống hằng ngày của người dân như gạo, thịt lợn, cá, rau quả… đã nhích lên. Thắc mắc với người bán hàng, người mua nhận được câu trả lời, giá xăng vừa tăng 2 lần trong một tháng, lương cũng sắp tăng, hàng hóa "đội" thêm một vài giá là điều đương nhiên...
Nhận xét về những biến động giá sau khi tăng lương, chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long phân tích, tăng lương nghĩa là tăng cung tiền, từ đó góp phần kích cầu đầu tư, tiêu dùng. Nhưng việc tăng lương cơ bản cho người lao động cũng có khả năng sẽ kèm theo tăng giá, bởi quyết định này thường gây ra yếu tố tâm lý, đẩy giá hàng hóa, dịch vụ tăng theo. Khi CPI tăng cao, nếu không có những biện pháp điều hành giá hiệu quả, lạm phát sẽ có nguy cơ quay trở lại.
Kiểm soát giá bằng cách nào?
PGS-TS Đỗ Đức Định, Chủ tịch Hội đồng khoa học Trung tâm Nghiên cứu kinh tế - xã hội cho rằng, để ngăn chặn tình trạng tăng giá bất hợp lý, công cụ thuế là một trong những biện pháp hữu hiệu. Theo ông, Nhà nước có thể điều tiết giá, nhất là giá các mặt hàng thiết yếu thông qua công cụ như thuế, thay vì bao cấp giá như trước đây. Với hàng thiết yếu, nên giảm thuế xuống mức thấp nhất để bảo đảm nguồn cung hàng hóa trong nước và hạn chế những "cơn sốt" giá. Bên cạnh đó, các ngành chức năng cần giám sát thị trường để đưa ra những dự báo chính xác. Bởi nếu không định hướng cho nhà sản xuất sẽ xảy ra tình trạng, có thời điểm, giá một mớ rau muống lên tới gần 10.000 đồng. Rồi có lúc, nông dân lại khóc dở vì rau quả được mùa không biết bán cho ai. Việc tiết kiệm chi tiêu của Chính phủ cũng sẽ tạo ra hiệu quả trong việc kiểm soát giá thị trường và ngăn ngừa nguy cơ lạm phát tái diễn. Không phải chỉ lúc khó khăn như hiện nay mới tính đến chuyện tiết kiệm chi tiêu, việc cắt giảm chi tiêu sẽ giúp giảm đáng kể lượng cung tiền ra lưu thông. Hiện tại, Chính phủ nên ưu tiên cho những lĩnh vực tăng trưởng nhanh, các doanh nghiệp sử dụng có hiệu quả nguồn vốn hỗ trợ, nhằm giảm bớt lượng cung tiền, tránh được tình trạng sử dụng vốn Nhà nước kém hiệu quả.
Để bình ổn giá cả thị trường, năm 2009, Cục Quản lý giá (Bộ Tài chính) đã thực hiện nhiều biện pháp nhằm bảo đảm duy trì tốc độ tăng trưởng, tiếp tục kiềm chế lạm phát theo chủ trương của Chính phủ. Ông Nguyễn Tiến Thỏa, Cục trưởng Cục Quản lý giá cho biết, cơ chế quản lý, điều hành hệ thống giá cả sẽ tiếp tục được vận hành theo thị trường, có sự điều tiết vĩ mô của Nhà nước. Bên cạnh việc khuyến khích cạnh tranh về giá theo đúng pháp luật, Nhà nước sẽ áp dụng các biện pháp bình ổn theo quy định của Pháp lệnh Giá và các quy định của pháp luật liên quan khi giá cả thị trường có biến động bất thường. Cụ thể, sẽ điều chỉnh cung - cầu hàng hóa; mua vào, bán ra hàng dự trữ quốc gia; kiểm soát các yếu tố hình thành giá như đăng ký giá, kê khai giá… nhằm giữ bình ổn giá cả thị trường.
Với việc điều hành linh hoạt giá cả thị trường theo sự chỉ đạo của Chính phủ, dự kiến CPI năm 2009 sẽ ở mức một con số, góp phần thực hiện có hiệu quả mục tiêu kiềm chế lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô và bảo đảm an sinh xã hội.
