Những năm gần đây, nhờ tích cực chuyển dịch cơ cấu cây trồng, người dân Đại Từ đã đưa nhiều giống cây mới vào sản xuất, góp phần tăng thu nhập, ổn định đời sống. Một trong những cây trồng hiện đang cho hiệu quả kinh tế cao là cây bưởi Diễn được trồng nhiều nhất ở xã Tiên Hội .
Đồng chí Nguyễn Văn Cừ, Chủ tịch UBND xã Tiên Hội cho biết: Tiên Hội có diện tích cấy lúa ít (khoảng 200 ha) nên thu nhập của nông dân chủ yếu từ trồng cây ăn quả, với 40 ha vải thiều và gần 300 ha chè. Từ những năm 2002-2003, một số hộ dân trong xã đã tích cực đưa giống bưởi Diễn vào sản xuất mang lại hiệu quả kinh tế cao như gia đình các ông Trần Văn Nhâm, Trần Văn Quý ở xóm Tiên Trường 1…
Đến thăm khu vườn trồng bưởi Diễn của gia đình anh Trần Văn Quý, trước mắt chúng tôi là những cây bưởi sai lúc lỉu. Cây to cao hơn 4 mét, cây nhỏ hơn 2 mét. Nhiều cành có tới gần chục quả trĩu sát mặt đất. Dẫn chúng tôi đi tham quan vườn bưởi, anh Quý cho biết: Năm 1998, được bạn bè giới thiệu, anh tìm về xã Phúc Điền, huyện Từ Liêm (Hà Nội) mua 40 cây bưởi giống về trồng. Để có kiến thức về kỹ thuật trồng, chăm sóc, anh đã tìm hiểu qua sách, báo, xem ti vi… rồi vừa làm vừa học và rút kinh nghiệm dần. Sau 4 năm trồng, nhờ áp dụng đúng quy trình chăm sóc, những cây bưởi của anh sinh trưởng tốt và đã cho thu hoạch. Theo thời gian, diện tích bưởi tăng lên, đến nay, gia đình anh đã nhân rộng lên hơn 500 gốc, trong đó 150 gốc đang cho thu hoạch, mỗi năm thu nhập của gia đình lên tới hàng trăm triệu đồng.
Anh cán bộ khuyến nông của xã cùng đi nhẩm tính: Hiện vườn quả nhà anh Quý cây nào cũng phát triển tốt, bình quân mỗi cây có trên 100 quả. Mỗi sào trồng 25 cây, tính ra là 2.500 quả. Giá bưởi Diễn đang ở mức trung bình 15 nghìn đồng/quả thì mỗi sào cho thu nhập hơn 30 triệu đồng. Nếu so sánh với 1 sào chè thì mỗi sào thu 7-8 lứa được khoảng 1 tạ búp khô, giá hiện nay là gần 5 triệu đồng. Sau khi trừ tất cả chi phí như: công chăm sóc, thuốc trừ sâu, phân bón.. thì mỗi sào chè được lãi khoảng 1,5 triệu đồng. Quả bưởi Diễn cho thu hoạch vào cuối năm, nên rất dễ tiêu thụ.
Tôi hỏi anh Quý: - Trồng bưởi Diễn có khó không? Anh Quý trả lời: Trồng bưởi Diễn không khó nhưng để có thu nhập cao thì cần bón phân cân đối trước khi trồng và sau khi cho thu hoạch quả. Ngoài ra, việc tưới nước và giữ độ ẩm cho cây cũng phải bảo đảm đúng quy trình. Vào mùa đông, cây bưởi đang dưỡng quả nên không tưới nước để cây tập trung dinh dưỡng vào quả, vị ngọt sẽ đậm hơn và màu sắc quả cũng đẹp hơn. Bưởi Diễn có vị ngọt như cam sành, sau thu hái có thể để được từ 2 đến 3 tháng không cần phải thuốc bảo quản mà bưởi vẫn tươi, ngon. Nhưng trồng bưởi Diễn lại đòi hỏi quan trọng nhất là khâu dưỡng quả. Quả bưởi to quá, nhỏ quá đều không bán được mà chỉ tầm quả nặng khoảng 1 kg là vừa. Tôi đang nghiên cứu, tìm hiểu, thiết kế đường ống và bố trí chi tiết hệ thống tưới nước tiết kiệm nước cho cây bưởi gồm hố van, máy bơm áp lực. Tổng giá trị đầu tư ước khoảng 25 triệu đồng.
Với những ưu điểm như dễ trồng, cho thu nhập cao, quả bưởi có thể bảo quản 3-4 tháng sau thu hoạch mà vẫn giữ được màu sắc, chất lượng nên UBND huyện Đại Từ đang tiến hành quy hoạch vùng sản xuất, vận động nông dân mở rộng diện tích trồng bưởi Diễn.
Đồng chí Lê Thanh Sơn, Trưởng phòng Nông nghiệp & PTNT huyện Đại Từ cho biết: Từ hiệu quả ban đầu của một vài hộ nông dân xã Tiên Hội, năm 2009, huyện Đại Từ đã xây dựng mô hình điểm trồng bưởi Diễn cho thu nhập cao ở 2 xã Tiên Hội và Hoàng Nông với quy mô 2ha, có 5 hộ dân đăng ký tham gia. Trong đó, các hộ dân được hỗ trợ 40% giá giống, 20% vật tư, phân bón và được tập huấn chuyển giao khoa học kỹ thuật…
Hiệu quả ban đầu của cây bưởi Diễn đã được khẳng định, song để tránh việc trồng dàn trải, không đem lại hiệu quả như một số cây trồng khác, huyện Đại Từ cần quan tâm từ quy hoạch đến việc tìm đầu mối tiêu thụ để phát triển cây bưởi Diễn thành vùng sản xuất hàng hóa tập trung, góp phần tăng thu nhập cho người dân địa phương.