Thị trường xi măng: Vẫn “nóng, lạnh” thất thường

Mấy tháng đầu năm 2011, giống như thép xây dựng, mặt hàng xi măng đã có bước tăng trưởng khả quan, song từ quý II trở đi thị trường phải chứng kiến sự sụt giảm đáng kể của mặt hàng này. Giới chuyên môn cho rằng, năm nay tiếp tục là một năm “nóng, lạnh” thất thường nữa của thị trường xi măng. Với Thái Nguyên, nơi có mức sản xuất và tiêu thụ xi măng khá lớn của cả miền Bắc cũng không nằm ngoài tình trạng này.

Nóng, lạnh do đâu?

Theo nhận định chung của Tổng Công ty Công nghiệp xi măng Việt Nam (VICEM) thì năm 2011 là một năm hết sức khó khăn của ngành công nghiệp sản xuất xi măng. Tuy nhiên, không phải lúc nào thị trường cũng ảm đạm, mà tùy từng thời điểm có những cung bậc khác thường. Trong tháng 2 và 3, sản lượng tiêu thụ xi măng cả nước đạt khoảng 5 triệu tấn, nhưng đến tháng 5 thì chỉ còn khoảng 4,6 triệu tấn và đến tháng 7 đã sụt xuống mức 3,4 triệu tấn. Tuy nhiên, nhiều khả năng cuối quý III và đầu quý IV tới, lượng tiêu thụ sẽ tăng trở lại ở mức 5 triệu tấn/tháng.

Cùng với cả nước, hệ thống các nhà máy sản xuất xi măng địa phương của chúng ta cũng trong cảnh tăng, giảm thất thường. Ví dụ, Nhà máy xi măng Quang Sơn-đơn vị có công suất lớn nhất cả tỉnh hiện nay (1,5 triệu tấn/năm), những tháng đầu năm cũng đạt sản lượng tiêu thụ khoảng 3.000 đến 3.500 tấn/ngày, nhưng ở thời điểm này chỉ tiêu thụ được khoảng 2.000 tấn/ngày. Lý giải cho vấn đề này, các nhà phân tích cho rằng có hai nguyên nhân chính: Thứ nhất, mấy tháng đầu năm nay, chính sách thắt chặt tiền tệ, cắt giảm đầu tư công do Chính phủ ban hành chưa được áp dụng triệt để, hơn nữa thời tiết nắng ráo rất phù hợp với việc đầu tư xây dựng cơ bản, nên số lượng các công trình xây dựng vẫn lớn, kéo theo sản lượng tiêu thụ xi măng ổn định. Sang quý II, do thị trường bất động sản đóng băng, nhiều dự án đầu tư xây dựng bị cắt giảm nên tỷ lệ tiêu thụ xi măng cũng sụt theo. Thứ hai, nhiều doanh nghiệp xi măng đang phải nặng gánh nợ vay để đầu tư cải tiến các dây chuyền sản xuất. Hơn thế nữa, mặt bằng lãi suất ngân hàng những tháng vừa qua tăng khá cao đã khiến cho chi phí lãi vay của các doanh nghiệp trong ngành tăng mạnh. Như vậy, cái khó của doanh nghiệp sản xuất xi măng đã kéo theo sự sụt giảm sản lượng tiêu thụ mặt hàng này trên thị trường.

Tiêu thụ giảm, giá vẫn tăng

Một nghịch lý của thị trường xi măng hiện nay là mặc dù sản lượng tiêu thụ chững lại song giá bán ra vẫn có xu hướng tăng lên. Theo chủ Doanh nghiệp tư nhân Hoa Xuân, phường Phú Xá (T.P Thái Nguyên), đơn vị chuyên kinh doanh các sản phẩm xi măng trên địa bàn thì sản lượng cung cấp xi măng đến thời điểm này của đơn vị chỉ đạt khoảng 30 nghìn tấn, thấp hơn một nửa so với cùng kỳ năm trước. Còn Nhà máy xi măng Quang Sơn thì chỉ tiêu thụ được 2.000 tấn/ngày trên sản lượng 4.000 tấn/ngày. Lượng tồn kho ở một số nhà máy xi măng của tỉnh tại thời điểm tiêu thụ thấp nhất (khoảng từ tháng 5) cũng hơn mức bình thường. Nhà máy xi măng La Hiên, còn tồn kho trên 3.000 tấn xi măng các loại, Công ty Cổ phần xi măng Cao Ngạn cũng tồn kho khoảng 700 đến 1.000 tấn…

Từ đầu năm đến nay, các sản phẩm xi măng nói chung và xi măng địa phương nói riêng đã trải qua 3 lần tăng giá, không ngoại trừ trường hợp tiếp tục tăng giá trong mấy tháng tới. Theo VICEM, thì lần đầu điều chỉnh, giá xi măng tăng thêm 60 nghìn đồng/tấn, lần điều chỉnh thứ hai tăng thêm 120 nghìn đồng/tấn và lần thứ 3 tiếp tục tăng thêm 90 nghìn đồng/tấn. Hiện nay, giá xi măng các loại đang dao động từ 1,1 triệu đồng đến 1,4 triệu đồng/tấn, tăng hơn 270 nghìn đồng/tấn so với trước khi điều chỉnh.

Thông tin từ Nhà máy xi măng Quang Sơn cho hay, hiện nay Nhà máy đang xuất ra thị trường với giá 1,170 triệu đồng/tấn. Các đơn vị khác như: Nhà máy xi măng La Hiên, xi măng Quan Triều, xi măng Cao Ngạn, xi măng Lưu Xá, giá bán ra cũng ở mức tương tự, độ chênh lệch không đáng kể. VICEM nhận định, nhiều khả năng tới đây giá xi măng sẽ điều chỉnh lần 4, tăng thêm khoảng 120 nghìn đồng/tấn. Câu hỏi đặt ra là tại sao giá xi măng vẫn tiếp tục tăng, tỷ lệ nghịch với sản lượng tiêu thụ? Câu trả lời là: Hiện nay, tổng chi phí năng lượng cho sản xuất đã chiếm tới 45% đến 50% giá thành xi măng, vì thế việc xăng, dầu tăng gần 18%, điện tăng 13,5%, than tăng khoảng 40% thì việc xi măng tăng thêm từ 10% đến 15% là không có gì vô lý. Tuy nhiên, đáng lo nhất là việc xi măng tăng giá mà lượng tiêu thụ sụt giảm thì các nhà máy sản xuất xi măng trên địa bàn sẽ gặp nhiều bất lợi.

Cần giải pháp kích cầu

Với tổng sản lượng khoảng 3 triệu đến 4 triệu tấn/năm, các nhà máy xi măng của chúng ta đang phải giải quyết việc làm cho cả nghìn lao động, trong khi mặt hàng sống còn này lại ở vào thời điểm khó khăn như hiện nay thì quả là đáng lo lắng. Các nhà sản xuất xi măng trên địa bàn cho rằng, thời gian tới Chính phủ có những biện pháp hỗ trợ tích cực đối với thị trường bất động sản thì sẽ kích thích nhu cầu sử dụng xi măng của ngành xây lắp. Tuy nhiên, họ cũng lo ngại vì thị trường bất động sản và xây dựng để phục hồi được cần phải có khá nhiều thời gian. Để khai thông bế tắc cho thị trường xi măng cả nước, được biết Bộ Xây dựng đã và đang tập trung đẩy mạnh kích cầu xi măng bằng nhiều phương án, trong đó có việc khuyến khích sử dụng xi măng làm đường giao thông nông thôn, kiên cố kênh mương, đồng thời rà soát tình hình cung cấp gạch ốp lát và xuất, nhập khẩu xi măng.

Hiện nay, trên địa bàn tỉnh cũng đã xuất hiện nhiều dây chuyền sản xuất gạch không nung, trong đó phải kể đến sản phẩm của Nhà máy xi măng Lưu Xá, Công ty Nhiệt điện Cao Ngạn. Đây cũng là dấu hiệu tốt nhằm kích cầu tiêu thụ xi măng địa phương. Thực hiện Nghị quyết số 11/NQ-CP của Chính phủ, năm nay tỉnh ta đã cắt giảm tới 33 dự án đầu tư xây dựng, điều đó đã tác động không nhỏ đến vấn đề tiêu thụ xi măng trên địa bàn. Do vậy, trong thời gian tới, để ổn định thị trường, rất cần các giải pháp kích cầu tiêu thụ xi măng của tỉnh và các địa phương. Chúng ta hiện đang tập trung cao độ thực hiện công cuộc xây dựng nông thôn mới, nên vấn đề đầu tư hạ tầng nông nghiệp, nông thôn là rất quan trọng. Đây chính là điều kiện tốt để kích thích tiêu thụ xi măng của địa phương…