Tạo “sân chơi” bình đẳng giữa các ngân hàng thương mại

Chỉ thị số 02, ngày 7-9-2011 của Ngân hàng Nhà nước về việc chấn chỉnh thực hiện quy định mức lãi suất (LS) huy động bằng Việt Nam đồng (VND) và USD được ban hành đã có tác dụng tích cực trong việc hạn chế tình trạng các tổ chức tín dụng (TCTD) “đua nhau” lách lãi suất trần huy động. Những trường hợp vi phạm đều đã được xử lý nghiêm theo quy định.

Tuy nhiên, gần đây vẫn có một số ngân hàng thương mại (NHTM) đã đẩy lãi suất huy động lên cao tới 10%, thậm chí tới 14% đối với các khoản tiền gửi cực ngắn (ví dụ: 2 ngày hoặc 1 tuần), dẫn đến biểu hiện cạnh tranh thông qua lãi suất không lành mạnh. Chính điều này là nguy cơ tiềm ẩn gây rủi ro kỳ hạn, rủi ro trong thanh khoản cho chính các ngân hàng nói riêng và cả hệ thống ngân hàng nói chung. Vì vậy, ngày 28-9-2011, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNNVN) đã ban hành Thông tư 30 (thay thế cho Thông tư 02 ngày 3-3-2011) quy định LS tối đa đối với tiền gửi bằng VND của tổ chức, cá nhân tại TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài.

Theo đó, lãi suất tối đa áp dụng đối với tiền gửi không kỳ hạn và có kỳ hạn dưới 1 tháng là 6%/năm; lãi suất tối đa áp dụng đối với tiền gửi có kỳ hạn từ 1 tháng trở lên là 14%/năm; riêng Quỹ tín dụng nhân dân cơ sở ấn định mức LS tối đa đối với tiền gửi  kỳ hạn từ 1 tháng trở lên là 14,5%/năm; mức LS tối đa đối với tiền gửi theo quy định áp dụng đối với phương thức trả lãi cuối kỳ và các phương thức trả lãi khác được quy đổi theo phương thức trả lãi cuối kỳ. Nghiêm cấm TCTD khi nhận tiền gửi thực hiện khuyến mại dưới mọi hình thức (bằng tiền, lãi suất, các hình thức khác)…

Với quy định trên sẽ xử lý được tình trạng “loạn giá” trong huy động vốn của các NHTM. Thông tư 30 có hiệu lực từ 1-10-2011. Sau 4 ngày thực hiện, chúng tôi đã có dịp khảo sát tại các NHTM như: Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam, Chi nhánh Thái Nguyên (NHĐT&PT); Ngân hàng Thương mại cổ phần (TMCP) Công Thương Việt Nam (NHCT), Chi nhánh Thái Nguyên (TN); Ngân hàng TMCP An Bình (ABBANK), Chi nhánh TN; Ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín (Sacombank), Chi nhánh TN…

Nhìn chung các ngân hàng đều thực hiện nghiêm túc quy định của NHNNVN. Ở các hội sở và phòng giao dịch đều niêm yết công khai biểu lãi suất mới. Nếu như trước đây ở một số ngân hàng vẫn còn tình trạng niêm yết biểu lãi suất theo ngày, tuần với lãi suất huy động các sản phẩm tiết kiệm VND tối đa đến 14% năm thì nay biểu lãi suất ngắn hạn dưới 1 tháng đã được rút về tối đa 6%/năm, mặc dù cơ cấu các kỳ hạn chia theo ngày không thay đổi.

Tuy nhiên, qua tình hình chung, việc thực hiện Thông tư 30 cũng đã ít nhiều có tác động đến công tác huy động vốn của một số ngân hàng theo chiều hướng giảm. Bên cạnh một số ngân hàng như: ĐT&PT, NHCTTN trước mắt hoạt động huy động vốn chưa có biến động. Song, một số ngân hàng đã giảm từ 5 đến 7 tỷ đồng, thậm chí tới vài chục tỷ đồng trong 3 ngày đầu tiên kể từ khi Thông tư 30 có hiệu lực. Điều này cũng dễ hiểu, vì khi LS không còn “hấp dẫn” với người gửi thì họ lại tìm đến một kênh khác có lợi hơn như: mua vàng, đầu tư bất động sản hoặc còn đang nghe ngóng.

Bà Nguyễn Thị Tâm ở phường Thịnh Đán, thành phố Thái Nguyên (TPTN) tâm sự: “Trước đây tôi thường hay gửi tiền tiết kiệm theo kỳ hạn 1 tuần ở ngân hàng mỗi khi có một khoản tiền từ chăn nuôi lợn, gà. Vì LS với tiền gửi ngắn ngày cao nên tôi thích gửi loại này hơn. Nhưng nay mức LS kỳ hạn ngắn dưới 1 tháng đều ở mức 6%, tôi không gửi tiếp vào nữa mà để mua vàng dự trữ vậy”. Còn ông Hà Văn Thức ở phường Tích Lương (TPTN) cho biết: “Tôi còn chờ xem cái gì có lợi thì tôi đầu tư”.

Tuy nhiên, đây cũng chỉ là số ít người có quan điểm như vậy, còn một số người lại cho rằng: việc áp dụng trần lãi suất như vậy là rất hợp lý để họ đỡ “đứng núi nọ trông núi kia” khi thấy việc huy động vốn giữa các ngân hàng không thống  nhất về LS và có nhiều hình thức khuyến mãi khác nhau.

Do việc thực hiện Thông tư 30 mới diễn ra được vài ngày nên cơ quan chức năng chưa vào cuộc kể thanh, kiểm tra hoạt động huy động vốn của các NHTM, song việc giám sát giữa các ngân hàng là rất cần thiết để chống tình trạng cạnh tranh không lành mạnh và lập lại kỷ cương trên thị trường tiền tệ. Đây còn là biện pháp tạo “sân chơi” bình đẳng giữa các NHTM chứ không ảnh hưởng đến người gửi tiền.